Sinanpaşa - Vikipedi

Başlığın diğer anlamları için Sinanpaşa (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Sinanpaşa
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlAfyonkarahisar
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • KaymakamErkan Demir[1]
 • Belediye başkanıErdal Karaman (AK Parti)[2]
Yüzölçümü
 • Toplam924 km²
Rakım1125 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam41,468
 • Kır
35,836
 • Şehir
3.596
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu03850
İl alan kodu0272
İl plaka kodu03
Resmî site
Belediye

Sinanpaşa, eskiden Sincanlı, Afyonkarahisar ilinin bir ilçesidir. Afyonkarahisar - Uşak ve Afyonkarahisar - Antalya karayolları arasında, il merkezine 33 km uzaklıkta bulunmaktadır. 1953 yılında ilçe olmuştur.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendi adını taşıyan ovasında doğu-batı ve kuzey-güney uzantılı, günümüzde izleri görülen antik yolların kavşağında, Cidyessuz (Küçükhöyük) adıyla kurulmuş, Hitit dönemine kadar uzanan önemli bir merkezdir. İlçenin MÖ 4000 yıllarından günümüze kadar çeşitli uygarlıklara sahne olan yerleşim yeri olduğu, yapılan tarihsel araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

Sincanlı ovasının ortasında bulunan Küçükhöyük Kasabasında yapılan yüzey araştırmalarında, MÖ 3000 yıllarında buralarda insanların yerleşmiş olduğu anlaşılmaktadır. Zaman içerisinde Hititler, Romalılar, Bizanslılar egemenliği altında kalan yöremiz, XII. yüzyılda Türklerin eline geçmiştir.

Osmanlı döneminde, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazıt ve Yavuz Sultan Selim zamanlarında önemli bir devlet adamı olan Hersekzade Ahmed Paşa şimdi kendi adı ile anılan Ahmet Paşa Kasabasına 1517 yılında yerleşmiştir. Mezarı kasaba mezarlığı içerisindedir.

Sincanlı ilçe merkezine adını veren Sinan Paşa, Akkoyunlu Devleti'nin ileri gelen beylerinden Mehmet Bey'in küçük oğlu olup, 1473 yılında Fatih Sultan Mehmet ile, Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan arasında yapılan Otlukbeli Savaşından sonra, babasıyla Fatih Sultan Mehmet'e sığınmış, sarayda ve Enderun'da eğitim görmüştür. Pek çok sefere katılan ve sancaklarda görev yapan Sinan Paşa ihtiyarlığı yüzünden emekli olmuş, Rumeli'deki arpalık geliri köylerine karşılık, Sincanlı ovasında Çathöyük ve Küçükhöyük köyleri kendisine arpalık olarak verilmiştir. Çathöyük köyü, yani şimdiki Sinanpaşa Kırka ve Ahmetpaşa köyleri arasında olduğundan, bu köy arazisi içinde kurduğu çiftliğinde ve saraç içi mevkiinde cami, imaret, okul ve hamam yaptırmıştır. Çiftliğine 10 kadar hizmetkarını yerleştirmiştir. Çathöyük halkı, sonradan cami etrafında birer ikişer yerleşerek köyü terk etmiş ve (çiftliğin bulunduğu yerin ismi Sincanlı abat olarak Sinanpaşa Vakıfnamesinde belirtildiğinden) buraya yerleşmişlerdir. Sincanlı abat ismi Sultan Abdülhamit dönemine kadar kullanılmıştır. Daha sonra Sinan Paşa'nın adına ithafen Sinanpaşa Nahiyesi olarak 1894 yılında değiştirilmiştir.

1921 yılında Yunan orduları tarafından işgal edilmiş, Büyük Taarruz'un ilk günü olan 26 Ağustos 1922 günü düşman işgalinden kurtarılmıştır.

Kurtuluş savaşı esnasında da tekrar köy statüsüne geçmiş ve bu durum 1934 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte tekrar nahiye merkezi olmuştur.1947 yılında da Belediyelik yapılmıştır. 6068 sayılı kanunla da 1953 yılında ilçe merkezi olmuş ve adını ilk ismi olan Sincanlı ile adlandırılmıştır. Bu durum posta hizmetlerinde çok kargaşa yaratmakta idi. Merkezin adı Sinanpaşa, ilçe ismi Sincanlı idi, 2004 yılında çıkarılan 5180 sayılı kanunla Sinanpaşa adını alarak tek isme sahip olmuştur.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe, kuzeyden Kütahya'nın Altıntaş ve Afyon Merkez ilçesi, batıdan Uşak ilinin Banaz ve yine Kütahya ilinin Dumlupınar ilçesi, güneyden Sandıklı ve Hocalar, doğudan Afyon Merkez ilçesi ve Şuhut ilçeleriyle çevrilidir.

İlçe ovalık bir arazi üzerinde kurulmuştur. İlçe arazilerinin %45'i ova niteliğindeki düzlüklerden oluşmaktadır. Arazinin %31'i orta meyilli, %21'i dik, %3'ü sarptır.

Sincanlı ve Sandıklı ilçeleri arasında uzanan Ahır dağları, Uşak ilinin Banaz ilçe sınırlarını da kaplar. Her iki yüzü de çam ormanlarıyla kaplıdır. Güneybatıda yağcı ormanları ve Devlet Orman İşletmesi vardır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

İklim karakteri kara step özelliği arz eder. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları kurak ve sıcak geçmektedir.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçede 40 ilköğretim okulu, 3 ortaöğretim okulu bulunmaktadır. Bu okullarda okuyan 7.299 öğrenciye, 305 öğretmenle eğitim verilmektedir.

Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, açılan mesleksel kurslarda kursiyerlere makine nakışları, giyim, bina içi pratik elektrik tesisatçılığı, bilgisayar operatörlüğü, el sanatları, çiçekçilik, okuma-yazma ve daktilograf becerileri kazandırmaktadır.

İlçedeki Çıraklık Eğitim Merkezinde, doğrama, mobilya, oto elektrik, oto motor tamiri, radyo-TV tamiri, kaynakçılık ve pastacılık başta olmak üzere çeşitli branşlarda da eğitim verilmektedir.

Giyim kuşam[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadınlar şalvar, göynek, kuşak, önücek, yaşmak, tirşe, başbezi, gazeke ve sıkma denilen giysileri giyerler. Bazıla şu an giyilmese bile düğünlerde önceliktedir. Bilhassa pullu sıkma denilen giysi mutlaka giyilir.

Yöre yemekleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinanpaşa yöresinde yapılan yemekler: Katmer, arabaşı, mantı, kısır, karahelva, cızdırma, keşkek, tarhana çorbası, özel günlerde ise bişi.

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin 25 yataklı 1 devlet hastanesi, 13 sağlık ocağı, 9 sağlık evi halkın sağlık ihtiyaçlarını karşılamaktadır. İlçede 500 kişi kapasiteli bir stadyum ve 12 spor kulübü bulunmaktadır.

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Sinanpaşa sınırları içerisinde 1525 yıllarında Amasyalı mimar Mustafa'ya yaptırmış olduğu cami ve külliyesi (imaretleri) hamamı Osmanlı mimari özellikleri taşımaktadır. Ahmetpaşa kasabasında Herzekzade Ahmet Paşa'nın (Stepan) hanımı Fatma Sultan'ın ve kendisinin mezarları bulunmaktadır. Boyalı köyünde Akkoyunla boyundan gelme Kureyş Baba'nın külliyesi, Selçuklu devrinde ve Selçuklu mimarisinde yapılmış bir eser olup İzmir-Afyon karayoluna 3 km'dir. Tınaztepe kasabasında Otuz İki İnler diye anılan kalıntılar vardır. Tazlar ve Çataloluk adında piknik alanları vardır. Afyon-Antalya-İzmir kavşağında Tarihi ve Milli Parklar Müdürlüğü tarafından işletilen botanik park ve Büyük Taarruz Şehitliği, Çiğiltepe Albay Reşit Bey Anıtı ve Şehitliği, Yıldırımkemal köyünde Milli Mücadele'deki kahramanlıkları ile bir efsane olmuş 5. Kolordu subaylarından Yıldırım Kemal'in şehitliği, Kırka ve Serban göletleri vardır. Ayrıca her yıl düzenlenen, merkezde Zafer Haftası şenlikleri, Tazlar köyünde Ayran Şöleni, Çatkuyu'da Yörük Ayranı Şenlikleri, Güney kasabasında Bezelye Şenlikleri görülmeye değerdir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin nüfusu 2020 yılı ADKNS sonuçlarına göre, 39.432'dir. Bunun 3.596'sı ilçe merkezinde, 35.836'sı köy ve kasabalarda yaşamaktadır. Yüzölçümü ise 853 km²'dir.

İlçe; 9 belde, 26 köy ve 52 mahalleden oluşmaktadır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1955[4] 33.312 2.720 30.592
1960[5] 35.791 3.312 32.479
1965[6] 39.472 3.473 35.999
1970[7] 40.928 3.674 37.254
1975[8] 44.420 3.847 40.573
1980[9] 45.555 4.352 41.203
1985[10] 49.338 5.049 44.289
1990[11] 52.206 5.503 46.703
2000[12] 58.536 5.826 52.710
2007[13] 42.651 4.013 38.638
2008[14] 43.236 4.020 39.216
2009[15] 43.015 4.035 38.980
2010[16] 42.294 3.924 38.370
2011[17] 41.712 3.862 37.850
2012[18] 41.231 3.799 37.432
2013[19] 41.914 3.876 38.038
2014[20] 41.004 3.808 37.196
2015[21] 40.700 3.779 36.921
2016[21] 40.119 3.761 36.358
2017[21] 39.686 3.766 35.920
2018[21] 41.468 3.693 37.775
2019[21] 39.734 3.663 36.071
2020[21] 39.432 3.596 35.836

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe de ekonominin temelini tarım oluşturur. Yüzölçümünün 72.000 hektarlık bölümü tarıma elverişlidir. Bunun 14.000 hektarı sulanabilir niteliktedir. Sulama, %80 oranında toprak-su kooperatifleriyle, kalanı ise, vatandaşların kendi çabaları ve sondajla yapılmaktadır. Yetiştirilen başlıca ürünler haşhaş, buğday, arpa, pancar, patates, bezelye, mısır, ayçiçeğidir. Meyve olarak daha çok elma ve vişne yetiştirilmektedir. Ekilenlerin arasında geçim kaynağı olarak halkın bütçesine en fazla katkıyı kuru fasulye, bezelye ve salatalık yapmaktadır.

İlçe ekonomisinde hayvancılık önemli bir yer tutar. Ova kesiminde büyükbaş hayvan besiciliği yanında, kültür ırkı süt inekçiliği de gelişme safhasındadır. Dağlık bölgelerde daha ziyade küçükbaş hayvancılığı yapılmakta, koyun ve keçi yetiştirilmektedir. İlçede kök boyalı kilim ve halı dokumacılığı da yaygındır.

Orman varlığı açısından, ilçe, Türkiye ortalamasının üzerindedir. Akören-Gecek Gediği, Merkez Çiğiltepe, Taşoluk, Güneyköy Kasabaları ile Yıldırım Kemal Köyünde ağaçlandırma çalışmaları yapılmıştır. Ağaçlandırma çalışmalarının tamamından olumlu sonuçlar alınmıştır. İlçenin genelinde yeşillik ve verimli topraklar hakimdir. İlçeye 2006 yılında kurulan ve Sinanpaşa Meslek Yüksekokulu adını alan okul ile ilçe çevre ilçelere göre çok daha hızlı bir gelişme göstermeye başlamıştır.

Beldeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2011. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2015. 
  3. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  4. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  6. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  7. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  19. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  20. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  21. ^ a b c d e f

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sinanpaşa&oldid=31033439" sayfasından alınmıştır