Lüğət — Vikipediya

Lüğət
Avstriyanın Qrats Universitetinin çoxcildli lüğəti

Lüğət ya da sözlük — bəlli üslubla düzülən, anlamı ya da tərcüməsi verilən və deyilişi göstərilən sözlərin toplusudur. Çağdaş sözlüklər daha çox əlifba sırası ilə düzülür. Sözlüklər praktik xarakter daşısa da, onlarda ədəbiyyat nəzəriyyəsinin inkişafı da öz qarşılığını tapır və elmin normativ vəziyyətini əks edən qaynağa çevrilir.[1]

Tarixçəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Lüğətlər həm Şərqdə, həm də Qərbdə qədim tarixi vardır. Lüğətlərdə adətən ədəbi və fəlsəfi terminlərin şərhi verilirdi. Ensiklopediya lüğətin izahlı forması idi. Şərqdə daha çox təriqət terminlərini şərh edən lüğətlər məşhurdur. Sufi poeziyası simvol, rəmz və alleqoriyalar üzərində qurulduğundan sufi mütəfəkkirləri geniş sufi lüğətləri yazırdılar.

Orta əsrlərin lüğətləri dini ehkama əsaslanırdı. Maarifçilik dövründən bəri yeni ideologiyaların hakim olmasının ardınsa yeni ensiklopediyaların yaranması ənənəsi yaranmışdır. Yeni lüğət və ensiklopediyalar terminləri yeni ideologiyaya uyğun yozaraq şərh edirdi.

Sovet dövründə ədəbiyyata dair marksist nöqteyi-nəzəri əks edən ədəbi və ensiklopedik lüğətlərin hazırlanması böyük miqyas almışdı.

İlk türk dilli lüğət Mahmud Kaşğarinin yazdığı "Divanü Lüğat-it-Türk"dür.

Lüğətlər iki cür olur:

  1. Ensiklopedik lüğətlər (başqa sözlə Ensiklopediya)
  2. Filoloji lüğətlər: izahlı, terminoloji, ikidilli, orfoqrafik, orfoepik, etimoloji lüğətləri filoloji lüğətlər adlanır.

İzahlı lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Filoloji lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dialektoloji lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tarixi, etnoqrafik lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Terminologiya lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

İncəsənət terminləri lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Riyaziyyat, fizika, kimya, informatika terminləri lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Biotibbi, aqrar terminləri lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Coğrafiya, geologiya lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühasibat, ticarət, təsərrüfat lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hüquqşünaslıq lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Hərbi lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Məhərrəmov Mustafa. Rusca-azərbaycanca qısa hərbi lüğət.-Bakı: Gənclik, 1975.- 127, [1] s.

İdman lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Ellada Tağıyeva, Fərhad Hüseynov. Rusca-Azərbaycanca basketbol terminləri lüğəti. «Mütərcim» nəşr., 2004.

Orfoqrafik lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Söyüd[redaktə | mənbəni redaktə et]

border=none Əsas məqalə: Etimoloji lüğət

Tərcümə lüğətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

border=none Əsas məqalə: Tərcümə lüğəti

İkidilli lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İngilis dili və Azərbaycan dili[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rus dili və Azərbaycan dili[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rus dili və ləzgi dili[redaktə | mənbəni redaktə et]

Alman dili və Azərbaycan dili[redaktə | mənbəni redaktə et]

Fransız dili və Azərbaycan dili[redaktə | mənbəni redaktə et]

  • Əmirbəyov İ., Yusifov X. , İsmayılov R., Mövlüyarova M. Fransızca-Azərbaycanca neft terminləri lüğəti. «Nurlan» nəşr., 2004.

Çoxdilli lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çoxdilli terminoloji lüğətlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. Rəhim Əliyеv. Ədəbiyyаt nəzəriyyəsi. Bаkı: Mütərcim, 2008. 360 səh.

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]