Qroznı — Vikipediya

Paytaxt
Qroznı
Соьлжа-ГӀала
Грозный
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]
43°18′45″ şm. e. 45°41′55″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1818
Sahəsi
  • 324,16 km²[2]
Mərkəzin hündürlüyü 130 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 324.602 nəf. (2021)[3]
Rəsmi dili
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +7 8712
Poçt indeksi 364000–364099
Digər
grozmer.ru
Xəritəni göstər/gizlə
Qroznı xəritədə
Qroznı
Qroznı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qroznı (çeç. Соьлжа-ГӀала, qum. Süyünç-Qala[4], qaraç.-balk. Süyünç-Qala[5]) — Şimali Qafqazda şəhərdir, Rusiyanın cənubunda, Çeçenistan Respublikasının paytaxtı, Qroznu rayonunun mərkəzidir. Şimali Qafqazın ən böyük şəhərlərindən biridir, ərazisinə görə ikinci, əhalisinin sayına görə üçüncü böyük şəhərdir.

Etimologiyası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəhər Sevinc çayının (qum. Süyünç, qaraç.-balk. Süyünç, çeç. Sölƶa) qırağında yarandığına görə yerli türklər ona Sevinc-Qala (qum. Süyünç-Qala, qaraç.-balk. Süyünç-Qala, çeç. Sölƶa-Ġala) adı verdilər. Daha sonra (1818 — 30 dekabr 1869 kimi) Qroznaya qalası (rus. Крепость Грозная), 30 dekabr 1869-cu ildən etibarən isə Qroznı (rus dilindən tərcüməsi vahiməyə basan, hədələyici, qorxuducu) olub. Çeçenistan yerli əhalisi arasında şəhərin adı Sölƶa-Ġala kimi də adlandırılır. 1998-1999-cu illərdə Çeçenistanın o vaxtkı hakimiyyəti olan Çeçen İçkeriya Respublikasının hakimiyyəti şəhərin adını dəyişərək mərhum çeçen lideri Cövhər Dudayevin şərəfinə Cövhər-Qala (çeç. Dƶovxar-Ġala) adlandırsa da, Çeçenistan Rusiyanın hakimiyyəti altına qayıtdıqdan sonra şəhər yenidən Qroznı adlanmağa başladı. 2005-ci ildə Çeçenistan parlamenti şəhərin adını dəyişərək Çeçenistanın digər mərhum lideri Əhməd Kadırovun şərəfinə Əhməd-Qala (çeç. Aẋmad-Ġala) adlandırmağı təklif etsə də, Çeçenistan lideri Ramzan Kadırov bu təklifi rədd etmişdi.

İqlim[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qroznıda yay aylarında, tempratur bəzən kölgədə +35 °C ni ötür. Yağıntılar yayda qeyri-müntəzəmdir. Qroznı şimaldan gələn soyuq hava kütləsindən heç bir dağ massivi ilə qorunmur deyə qış aylarında şəhərin havası çox soyuq olur. Bəzən güclü şaxtalar olur (-20 C və daha aşağı). Yayda Qorznıda hava isti və quru keçir, bəzən temperatur +35 C dərəcəni keçir.


Qroznı üçün aylıq orta temperatur və yağıntı
Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek
Max. Temperatur (°C) 0,6 2,5 8,7 17,9 23,7 27,9 30,5 27,9 24,7 16,6 9,3 3,2 Ø 16,1
Min. Temperatur (°C) 6,2 4,9 0,5 5,4 11,0 15,4 18,2 17,2 12,7 6,1 1,8 3 Ø 8,5
Temperatur (°C) 3,2 2,1 2,9 10,5 16,7 21,2 23,9 23,0 17,7 10,4 4,3 0,8 Ø 11,4
Yağıntı (mm) 19 21 23 33 57 72 57 44 33 30 26 24 Σ 439
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
0,6
6,2
2,5
4,9
8,7
0,5
17,9
5,4
23,7
11,0
27,9
15,4
30,5
18,2
27,9
17,2
24,7
12,7
16,6
6,1
9,3
1,8
3,2
3
Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sen Okt Noy Dek
A
t
m
o
s
f
e
r

ç
ö
k
ü
n
t
ü
s
ü
19
21
23
33
57
72
57
44
33
30
26
24
  Yan Fev Mar Apr May İyn İyl Avq Sep Okt Noy Dek


Qardaşlaşmış şəhərlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məşhur şəxslər[redaktə | mənbəni redaktə et]

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

  1. 1,0 1,1 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
  2. http://web.archive.org/web/20130801123356/http://www.grozmer.ru/doc/genplan.rar.
  3. https://web.archive.org/web/20210502131349/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/MZmdFJyI/chisl_МО_Site_01-01-2021.xlsx.
  4. https://etokavkaz.ru/obshchestvo/10-mifov Arxivləşdirilib 2022-01-25 at the Wayback Machine Местные называют город, в переводе на русский, «Городом-на-Сунже» (Соьлжа-гӀала по-чеченски, Сююнч-къала по-кумыкски).
  5. http://www.academia.edu/25919615/%D0%A2%D1%8E%D1%80%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE-%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%B2 Arxivləşdirilib 2019-04-23 at the Wayback Machine Грозный - древнее название Сюйюнч-Къала, варианты Сюйюнчю Къала. Сюйюнчю радость, а Сюйюнчю-Сюйюмчю - обязательный подарок за сообщение радостной вести.

Mənbələr[redaktə | mənbəni redaktə et]