آجودان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

رئیس‌جمهور اتریش به همراه یکی از فرماندهان عالیرتبه سان می‌بیند. فریار رئیس‌جمهور در پشت سر دیده می‌شود.

آجودان (به فرانسوی: adjudant) یا فریار امیر یا افسری است که مقامات بلندپایه کشوری و لشکری را در امور مختلف، برای پیشبرد وظایف آنان یاری می‌کند.[۱] در بسیاری کشورها آجودان ویژه رسیدگی به امور شخصی پادشاه، رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر را بر عهده دارد.

وظایف[ویرایش]

در مراسم رسمی، وقتی رئیس‌جمهوری به استقبال یک مقام عالیرتبه خارجی می‌رود، یا وقتی او را برای رفتن به یک سفر خارجی بدرقه می‌کنند، افزون بر مسئولان دولتی و شخصیت‌هایی که در مراسم حضور می‌یابند، یک فریار مخصوص پشت‌سر رئیس‌جمهور می‌ایستد و هنگام حرکت نیز او را همراهی و هدایت می‌نماید. در ایران فریار یک نظامی برجسته با درجه امیری (تیمسار) است که به مناسبات و تشریفات نظامی داخل و خارج کشور کاملاً آشناست، و از جنبه‌های فردی از تناسب اندام، برازندگی، تیزهوشی و اعتماد به نفس برخوردار است. شکوه‌دادن به مراسم استقبال و بدرقه رسمی از مقام ریاست جمهوری هنگام خروج و ورود به کشور و نیز مراسم استقبال و بدرقه از رؤسای جمهور میهمان از طریق نظارت و فرماندهی و کنترل نیروهای تشریفات نظامی و آرایش صحنه‌ها با موقعیت مکانی و زمانی راهبری و همراهی با رئیس‌جمهور هنگام استقرار در جایگاه، ادای احترام به پرچم و دیدن سان و رژه از وظایف اصلی فریار رئیس‌جمهور است. حضور محافظ در مراسم استقبال و بدرقه در ترکیب همراهان، القای ناامنی کرده و کاری نامتعارف است. نبود فریار در سه مراسم نخست حسن روحانی موجب ناهماهنگی‌هایی در هر سه مراسم گردید.[۲]

فریار همچنین منصبی نظامی است که معمولاً معادل گروهبان، سرجوخه، یا استوار در نظر گرفته می‌شود. اما در برخی کشورها، ژنرال فریار از بالاترین درجات نظامی است.[۳]

در زمان صفویه و قاجاریه کسی که عهده‌دار این وظایف بود را ایشیک آقاسی می‌نامیدند. این کلمه دوره قاجاریه چه به صورت انفرادی و چه به صورت ترکیب، به عنوان یک لقب قاجاری به‌کار می‌رفته‌است.[۴]

در زبان فارسی[ویرایش]

واژه آجودان از زبان فرانسه به فارسی راه یافته و در ابتدای ورود، به صاحب منصبی در حد نایب گفته می‌شده‌است.[۵]

علاوه بر آجودان و آجودان‌باشی (رئیس آجودانان)،[۶] القاب ترکیبی و مناصبی همچون ژنرال آجودان، آجودان حضور، آجودان خلوت و آجودان مخصوص در دربار ناصرالدین‌شاه معمول بوده‌است.[۴]

در ایران[ویرایش]

تاریخچه[ویرایش]

آغاز استفاده از این واژه در زبان فارسی، به دوران قاجار و سفر ژنرال کلود ماتیو فرانسوی به ایران بازمی‌گردد. استفاده از این واژه ابتدا فقط در مناصب لشکری و نظامی معمول بود. سپس در دستگاه دیوانسالاری قاجار دچار دگرگونی گردید و به عنوان مقام و منصب اداری و همچنین لقب و نشان افتخاری استفاده شد.[۴]

رفته رفته استفاده از این لقب در مناصب درباری و کشوری چنان گسترده شد که اعطای این لقب از هیچ قانون منطقی پیروی نمی‌کرد و اختیار اعطای آن نیز به شخص شاه محدود نبود. پس از دوره قاجار و در دوره پهلوی نیز استفاده از این لقب معمول بوده‌است.[۴]

آجودان‌های ایرانی[ویرایش]

ملقبین در دوره قاجار[ویرایش]

از معروف‌ترین افرادی که در دوره قاجار لقب آجودانی داشته‌اند می‌توان به این افراد اشاره نمود[۴]

آجودان‌های شاهان پهلوی[ویرایش]

برخی از آجودان‌های دوره پهلوی عبارتند از[۹]

جمهوری اسلامی ایران[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ توضیح واژه آجودان در واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان فارسی.
  2. ↑ «فردا چه کسی پشت سر «روحانی» می‌ایستد؟». فارس. ۳۱ شهریور ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۶.
  3. ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Adjutant». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ «آجودان». دائرةالمعارف اسلامی. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  5. ↑ «آجودان». لغتنامه دهخدا. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  6. ↑ «آجودان‌باشی». لغتنامه دهخدا. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  7. ↑ «ارفع‌الدوله رضا». راسخون. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ مارس ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  8. ↑ «رضا پهلوی از تولد تا کودتا». مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  9. ↑ «قانون راجع به الحاق یک بند به لایحه قانونی تعیین تکلیف کارکنان دربار سابق». سامانه قوانین و مقررات. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.[پیوند مرده]
  10. ↑ [http://www.montazeran.ir/makatebe-enherafi/bahaeeyat/223-bahaeyat-va-pahlavi.html سرهنگ %5b%5bولی‌الله دانا%5d%5d (آجودان محمدرضا شاه) «بهائیت و رژیم پهلوی»] مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). منتظران. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰. کاراکتر line feed character در |نشانی= در موقعیت 82 (کمک)
  11. ↑ «غلامرضا پهلوی». پژوهشکده باقرالعلوم. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۰.
  12. ↑ https://www-tasnimnews-com.cdn.ampproject.org/v/s/www.tasnimnews.com/fa/news/1400/10/01/2630839/امیر-حسینى-فرمانده-دژبان-ارتش-آجودان-مخصوص-رئیس-جمهور-شد/amp?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16403447371017&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&amp_tf=از%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fwww.tasnimnews.com%2Ffa%2Fnews%2F1400%2F10%2F01%2F2630839%2F%25D8%25A7%25D9%2585%25DB%258C%25D8%25B1-%25D8%25AD%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2586%25D9%2589-%25D9%2581%25D8%25B1%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AF%25D9%2587-%25D8%25AF%25DA%2598%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586-%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25AA%25D8%25B4-%25D8%25A2%25D8%25AC%25D9%2588%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586-%25D9%2585%25D8%25AE%25D8%25B5%25D9%2588%25D8%25B5-%25D8%25B1%25D8%25A6%25DB%258C%25D8%25B3-%25D8%25AC%25D9%2585%25D9%2587%25D9%2588%25D8%25B1-%25D8%25B4%25D8%25AF
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=آجودان&oldid=37789498»