آیورمکتین - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

آیورمکتین
داده‌های بالینی
نام‌های تجاریStromectol, Soolantra cream
AHFS/Drugs.commonograph (antiparasitic)
FDA Professional Drug Information (rosacea)
مدلاین پلاسa607069
رده‌بندی داروهای
بارداری
روش مصرف داروخوراکی (دهانی)؛ موضعی (پوستی)
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
داده‌های فارماکوکینتیک
پیوند پروتئینی۹۳٪
متابولیسمکبد (از طریق سیتوکروم پی ۴۵۰)
نیمه‌عمر حذف۱۸ ساعت
دفعمدفوع؛ کمتر از ۱٪ از راه ادرار
شناسه‌ها
  • 22,23-dihydroavermectin B1a + 22,23-dihydroavermectin B1b
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEMBL
لیگاند بانک داده پروتئین
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.067.738 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC
48H
74O
14 (22,23-dihydroavermectin B1a)
C
47H
72O
14 (22,23-dihydroavermectin B1b)
جرم مولی875.10 g/mol
مدل سه بعدی (جی‌مول)
  • CC[C@H](C)[C@@H]1[C@H](CC[C@@]2(O1)C[C@@H]3C[C@H](O2)C/C=C(/[C@H]([C@H](/C=C/C=C/4\CO[C@H]5[C@@]4([C@@H](C=C([C@H]5O)C)C(=O)O3)O)C)O[C@H]6C[C@@H]([C@H]([C@@H](O6)C)O[C@H]7C[C@@H]([C@H]([C@@H](O7)C)O)OC)OC)\C)C.C[C@H]1CC[C@]2(C[C@@H]3C[C@H](O2)C/C=C(/[C@H]([C@H](/C=C/C=C/4\CO[C@H]5[C@@]4([C@@H](C=C([C@H]5O)C)C(=O)O3)O)C)O[C@H]6C[C@@H]([C@H]([C@@H](O6)C)O[C@H]7C[C@@H]([C@H]([C@@H](O7)C)O)OC)OC)\C)O[C@@H]1C(C)C
  • InChI=1S/C48H74O14.C47H72O14/c1-11-25(2)43-28(5)17-18-47(62-43)23-34-20-33(61-47)16-15-27(4)42(26(3)13-12-14-32-24-55-45-40(49)29(6)19-35(46(51)58-34)48(32,45)52)59-39-22-37(54-10)44(31(8)57-39)60-38-21-36(53-9)41(50)30(7)56-38;1-24(2)41-27(5)16-17-46(61-41)22-33-19-32(60-46)15-14-26(4)42(25(3)12-11-13-31-23-54-44-39(48)28(6)18-34(45(50)57-33)47(31,44)51)58-38-21-36(53-10)43(30(8)56-38)59-37-20-35(52-9)40(49)29(7)55-37/h12-15,19,25-26,28,30-31,33-45,49-50,52H,11,16-18,20-24H2,1-10H3;11-14,18,24-25,27,29-30,32-44,48-49,51H,15-17,19-23H2,1-10H3/b13-12+,27-15+,32-14+;12-11+,26-14+,31-13+/t25-,26-,28-,30-,31-,33+,34-,35-,36-,37-,38-,39-,40+,41-,42-,43+,44-,45+,47+,48+;25-,27-,29-,30-,32+,33-,34-,35-,36-,37-,38-,39+,40-,41+,42-,43-,44+,46+,47+/m00/s1 ✔Y
  • Key:SPBDXSGPUHCETR-JFUDTMANSA-N ✔Y
 N✔Y (این چیست؟)  (صحت‌سنجی)

آیورمکتین (انگلیسی: Ivermectin) دارویی است که برای درمان برخی عفونت‌های انگلی استفاده می‌شود.[۱] این عفونت‌ها در انسان شامل آلودگی شپش سر، جرب، کوری رودخانه، استرونژیلوئیدوز، عفونت کرم شلاقی، آسکاریازیس و فیلاریاز لنفاوی است.[۱][۲][۳][۴] این دارو به سه صورت خوراکی، موضعی و تزریقی استفاده می‌شود.[۱][۵] در حیوانات، از این دارو جهت پیشگیری و درمان کنه‌زدگی، میازیس، انگل‌های خونی، کرم قلب سگ و گربه، «دیروفیلاریا ایمیتیس» (نوعی کرم لوله‌ای) و چنین بیماری انگلی دیگر استفاده می‌شود.[۶]

این دارو نباید با چشم‌ها تماس داشته باشد.[۱] عوارض جانبی آیورمکتین شامل قرمز شدن چشم‌ها، خشکی پوست و احساس سوزش در پوست است.[۱] مشخص نیست که مصرف این دارو در دوران بارداری بی‌خطر است یا خیر، اما مصرف آن در دوران شیردهی تا حدودی قابل قبول است.[۷] این دارو متعلق به خانوادهٔ دارویی اَوِرمکتین‌ها (Avermectins) است.[۱] آیورمکتین از روش‌های مختلفی بر اعصاب محیطی و عضلات انگل‌ها و حشرات تأثیر می‌گذارد.[۸][۹]

این دارو با افزایش نفوذپذیری غشای سلولی و تغییر قطبیت غشای سلولی انگل‌ها موجب فلج شدن و مرگ‌شان می‌شود.[۱]

آیورمکتین در سال ۱۹۷۵ میلادی کشف شد و از سال ۱۹۸۱ جهت مصارف پزشکی، مورد استفاده واقع شد.[۱۰][۱۱] این دارو در فهرست داروهای ضروری سازمان جهانی بهداشت قرار دارد که مجموعه‌ای از مهم‌ترین، بی‌خطرترین و مؤثرترین داروهای نظام سلامت است.[۱۲] قیمت عمده‌فروشی این دارو در کشورهای در حال توسعه برای هر دورهٔ درمانی ۰٫۱۲ دلار آمریکاست.[۱۳] در ایالات متحده آمریکا قیمت آن کمتر از ۵۰ دلار است.[۱۴][۱۵][۳]

موارد منع مصرف[ویرایش]

مصرف آیورمکتین در کودکان زیر ۵ سال یا آنهایی که کمتر از ۱۵ کیلوگرم (۳۳ پوند) وزن دارد،[۱۶] و همچنین در کسانی که دچار بیماری‌های کلیوی و کبدی هستند، ممنوع است.[۱۷]

عوارض جانبی[ویرایش]

نگرانی اصلی با این دارو، اثر سمی آن بر دستگاه مغزی-عصبی است که در بیشتر پستانداران به‌صورت فروکاستی دستگاه عصبی مرکزی و آتاکسی بروز می‌کند و علت احتمالی آن تقویتِ سیناپس‌های مهاری گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) است.

سگ‌هایی که دچار نقص ژنی MDR1 هستند، به‌ویژه سگ‌های گلهٔ شبه کولی، ممکن است به‌شدت با این دارو مسموم شوند. عبارت یادیارِ «اگه پاهاش سفیده، [با آیورمکتین] درمان نکن» به سگ‌های اسکاتلندی اشاره دارد که نسبت به آیورمکتین حساس و آسیب‌پذیر هستند.[۱۸]

داروهایی که آنزیم کبدی CYP3A4 را مهار می‌کنند، انتقال گلیکوپروتئین پی را نیز مهار می‌کنند و بدین ترتیب در صورت مصرف همزمان با آیورمکتین، خطر جذب ورایِ سد خونی مغزی افزایش می‌یابد. برخی از این داروها شامل استاتین‌ها، بازدارنده‌های پروتئاز، بسیاری از مسدودکننده‌های کانال کلسیم، لیدوکائین، بنزودیازپین‌ها و گلوکوکورتیکوئید (نظیر دگزامتازون) است.[۱۹]

در سگ‌ها، حشره‌کش‌های اسپینوساد سبب افزایش قدرت اثر آیورمکتین می‌شوند.[۲۰]

داروشناسی[ویرایش]

فارماکودینامیک[ویرایش]

آیورمکتین و سایر داروهای این خانواده (از جمله حشره‌کش‌های خانگی برای کشتن مورچه‌ها)، ترکیب حلقوی لاکتونی هستند که از باکتری «استرپتومایسیس آورمیتیلیس» به‌دست می‌آیند. آیورمکتین از طریق تداخل در عملکرد دستگاه عصبی و ماهیچه‌ها و به‌خصوص، با تشدید مهارشدگی در انتقال عصبی، انگل‌ها را می‌کشد. این دارو به «کانال‌های کلرید با دروازه‌های گلوتامات» (GluCls) در غشاء سلول‌های عصبی بی‌مهرگان متصل می‌شود و نفوذپذیری آنها را به یون کلرید افزایش می‌دهد و موجب افزایش پتانسیل غشاء (Hyperpolarization) و در نهایت فلج‌شدگی و مرگ انگل می‌شود.[۱][۲۱] «کانال‌های کلرید با دروازه‌های گلوتامات» (GluCls)، کانال‌های یونی دریچه-لیگاندی از نوع «حلقه-سیستئینی» هستند که تنها در غشای سلولی بی‌مهرگان وجود داشته و در یاخته‌های عصبی و یاخته‌های ماهیچه‌ای آنان یافت می‌شود.

فارماکوکینتیک[ویرایش]

آیورمکتین را می‌توان از طریق دهانی (خوراکی)، موضعی پوستی یا تزریقی تجویز نمود. در حالت عادی این دارو از سد خونی مغزی پستانداران به سبب حضور گلیکوپروتئین-پی عبور نمی‌کند.[۲۲] البته اگر آیورمکتین با دوز زیاد مصرف شود، این عبور ممکن است رخ دهد (ظرف ۲ تا ۵ ساعت پس از تجویز، سطح آن در مغز به حداکثر می‌رسد). بر خلاف پستانداران، ایورمکتین از سد خونی مغزی لاک‌پشت‌های زمینی عبور کرده و عواقب مرگباری برایشان دارد.

اثر سمی بر محیط[ویرایش]

مطالعات میدانی نشان داده که مصرف آیورمکتین سبب کاهش گوناگونی بی‌مهرگان شده و دارو در محیط زیست به‌مدت طولانی باقی می‌ماند.[۲۳]

پژوهش‌ها[ویرایش]

بر پایهٔ برخی مطالعات انجام شده، آیورمکتین احتمالاً علیه چیکونگونیا و تب زرد مؤثر باشد.[۲۴]

در سال ۲۰۱۳ این داروی ضد انگل به‌عنوان لیگاندی نوین برای گیرندهٔ ایکسِ فارنزوئید (FXR) معرفی شد[۲۵][۲۶] که یکی از اهداف درمانی در بیماری کبد چرب غیر الکلی است.[۲۷]

آیورمکتین برای پیشگیری مالاریا هم مورد توجه است، چرا که هم برای پلاسمودیوم و هم برای پشهٔ حامل آن سمی است.[۲۸][۲۹]

این دارو در حال حاضر، جهت درمان احتمالی بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ در حال بررسی و پژوهش است؛ اما هنوز لازم است مطالعاتی انجام شود که زیست‌پذیری و بی‌خطری آنرا اثبات، و دوز صحیح آنرا در انسان نشان بدهد.[۳۰]

تحقیقات اولیه دانشمندان استرالیایی در «مؤسسهٔ اکتشافات زیست‌پزشکی موناش» و «مؤسسهٔ دوهرتی» نشان داده‌است که این دارو می‌تواند کشت سلول کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ را طی ۴۸ساعت در محیط‌های آزمایشگاهی (و نه بدن انسان) از بین ببرد.[۳۱] مقامات بهداشتی نسبت به مصرف خودسرانه و اشتباه این دارو هشدار داده‌اند، که گاهی می‌تواند مرگبار باشد.[۳۱]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ "Ivermectin". The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on January 3, 2016. Retrieved January 16, 2016.
  2. ↑ Sneader, Walter (2005). Drug Discovery a History. Chichester: John Wiley & Sons. p. 333. ISBN 978-0-470-01552-0. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Saunders Handbook of Veterinary Drugs: Small and Large Animal (4 ed.). Elsevier Health Sciences. 2015. p. 420. ISBN 978-0-323-24486-2. Archived from the original on January 31, 2016.
  4. ↑ CDC-Centers for Disease Control and Prevention (23 August 2019). "Ascariasis - Resources for Health Professionals". www.cdc.gov (به انگلیسی). Retrieved 28 December 2019.
  5. ↑ Panahi Y, Poursaleh Z, Goldust M (2015). "The efficacy of topical and oral ivermectin in the treatment of human scabies" (PDF). Annals of Parasitology. 61 (1): 11–16. PMID 25911032. Archived from the original (PDF) on 4 April 2020. Retrieved 4 April 2020.
  6. ↑ Saunders Handbook of Veterinary Drugs: Small and Large Animal (4 ed.). Elsevier Health Sciences. 2015. p. 420. ISBN 978-0-323-24486-2. Archived from the original on January 31, 2016.
  7. ↑ "Ivermectin Levels and Effects while Breastfeeding". Drugs.com. Archived from the original on January 1, 2016. Retrieved January 16, 2016.
  8. ↑ Martin RJ, Robertson AP, Choudhary S (January 2021). "Ivermectin: An Anthelmintic, an Insecticide, and Much More". Trends Parasitol. 37 (1): 48–64. doi:10.1016/j.pt.2020.10.005. PMC 7853155. PMID 33189582. S2CID 226972704.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:تحریم منقضی‌شده PMC (link)
  9. ↑ Omura S, Crump A (September 2014). "Ivermectin: panacea for resource-poor communities?". Trends Parasitol. 30 (9): 445–55. doi:10.1016/j.pt.2014.07.005. PMID 25130507.
  10. ↑ Mehlhorn, Heinz (2008). Encyclopedia of parasitology (3rd ed.). Berlin: Springer. p. 646. ISBN 978-3-540-48994-8. Archived from the original on January 31, 2016. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  11. ↑ Vercruysse J, Rew RS, eds. (2002). Macrocyclic lactones in antiparasitic therapy. Oxon, UK: CABI Pub. p. Preface. ISBN 978-0-85199-840-4. Archived from the original on January 31, 2016.
  12. ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
  13. ↑ "Ivermectin". International Drug Price Indicator Guide. Retrieved January 16, 2016.
  14. ↑ Hamilton, Richard J. (2014). Tarascon pocket pharmacopoeia: 2014 deluxe lab-pocket edition (15th ed.). Sudbury: Jones & Bartlett Learning. p. 40. ISBN 978-1-284-05399-9. Archived from the original on January 31, 2016. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (help)
  15. ↑ "NADAC as of 2019-09-25 | Data.Medicaid.gov". Centers for Medicare and Medicaid Services (به انگلیسی). Archived from the original on 26 September 2019. Retrieved 26 September 2019.
  16. ↑ Dourmishev AL, Dourmishev LA, Schwartz RA (December 2005). "Ivermectin: pharmacology and application in dermatology". International Journal of Dermatology. 44 (12): 981–8. doi:10.1111/j.1365-4632.2004.02253.x. PMID 16409259.
  17. ↑ Heukelbach J, Winter B, Wilcke T, Muehlen M, Albrecht S, de Oliveira FA, Kerr-Pontes LR, Liesenfeld O, Feldmeier H (August 2004). "Selective mass treatment with ivermectin to control intestinal helminthiases and parasitic skin diseases in a severely affected population". Bulletin of the World Health Organization. 82 (8): 563–71. PMC 2622929. PMID 15375445.
  18. ↑ Dowling P (December 2006). "Pharmacogenetics: it's not just about ivermectin in collies". Can. Vet. J. 47 (12): 1165–8. PMC 1636591. PMID 17217086.
  19. ↑ Goodman and Gilman's Pharmacological Basis of Therapeutics, 11th edition, pages 122, 1084–1087.
  20. ↑ "COMFORTIS® and ivermectin interaction Safety Warning Notification". U.S. Food and Drug Administration (FDA) Center for Veterinary Medicine (CVM). Archived from the original on August 29, 2009.
  21. ↑ Yates DM, Wolstenholme AJ (August 2004). "An ivermectin-sensitive glutamate-gated chloride channel subunit from Dirofilaria immitis". International Journal for Parasitology. 34 (9): 1075–81. doi:10.1016/j.ijpara.2004.04.010. PMID 15313134.
  22. ↑ Borst P, Schinkel AH (June 1996). "What have we learnt thus far from mice with disrupted P-glycoprotein genes?". European Journal of Cancer. 32A (6): 985–90. doi:10.1016/0959-8049(96)00063-9. PMID 8763339.
  23. ↑ Iglesias LE, Saumell CA, Fernández AS, Fusé LA, Lifschitz AL, Rodríguez EM, Steffan PE, Fiel CA (December 2006). "Environmental impact of ivermectin excreted by cattle treated in autumn on dung fauna and degradation of faeces on pasture". Parasitology Research. 100 (1): 93–102. doi:10.1007/s00436-006-0240-x. PMID 16821034.
  24. ↑ Varghese FS, Kaukinen P, Gläsker S, Bespalov M, Hanski L, Wennerberg K, Kümmerer BM, Ahola T (February 2016). "Discovery of berberine, abamectin and ivermectin as antivirals against chikungunya and other alphaviruses". Antiviral Research. 126: 117–24. doi:10.1016/j.antiviral.2015.12.012. PMID 26752081.
  25. ↑ Carotti A, Marinozzi M, Custodi C, Cerra B, Pellicciari R, Gioiello A, Macchiarulo A (2014). "Beyond bile acids: targeting Farnesoid X Receptor (FXR) with natural and synthetic ligands". Current Topics in Medicinal Chemistry. 14 (19): 2129–42. doi:10.2174/1568026614666141112094058. PMID 25388537.
  26. ↑ Jin L, Feng X, Rong H, Pan Z, Inaba Y, Qiu L, et al. (2013). "The antiparasitic drug ivermectin is a novel FXR ligand that regulates metabolism". Nature Communications. 4: 1937. Bibcode:2013NatCo...4.1937J. doi:10.1038/ncomms2924. PMID 23728580.
  27. ↑ Kim SG, Kim BK, Kim K, Fang S (December 2016). "Bile Acid Nuclear Receptor Farnesoid X Receptor: Therapeutic Target for Nonalcoholic Fatty Liver Disease". Endocrinology and Metabolism. 31 (4): 500–504. doi:10.3803/EnM.2016.31.4.500. PMC 5195824. PMID 28029021.
  28. ↑ Chaccour C, Hammann F, Rabinovich NR (April 2017). "Ivermectin to reduce malaria transmission I. Pharmacokinetic and pharmacodynamic considerations regarding efficacy and safety". Malaria Journal. 16 (1): 161. doi:10.1186/s12936-017-1801-4. PMC 5402169. PMID 28434401.
  29. ↑ Siewe Fodjo JN, Kugler M, Hotterbeekx A, Hendy A, Van Geertruyden JP, Colebunders R (August 2019). "Would ivermectin for malaria control be beneficial in onchocerciasis-endemic regions?". Infectious Diseases of Poverty. 8 (1): 77. doi:10.1186/s40249-019-0588-7. PMC 6706915. PMID 31439040.
  30. ↑ Caly, Leon; Druce, Julian D.; Catton, Mike G.; Jans, David A.; Wagstaff, Kylie M. (April 2020). "The FDA-approved Drug Ivermectin inhibits the replication of SARS-CoV-2 in vitro". Antiviral Research: 104787. doi:10.1016/j.antiviral.2020.104787.
  31. ↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ «Warning issued as researchers reveal another potential treatment for coronavirus». ABC News (به انگلیسی). ۲۰۲۰-۰۴-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۰۴.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=آیورمکتین&oldid=38896859»