اختلال اضطراب اجتماعی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اختلال اضطراب اجتماعی
تخصصروان‌پزشکی ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰F۴۰.۱, F۹۳.۲
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام300.23
پیشنت پلاساختلال اضطراب اجتماعی
سمپD010698
اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی (به انگلیسی: social anxiety disorder) یا جمع‌هراسی (به انگلیسی: social phobia) نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود و حداقل بخشی از فعالیت‌های روزمره شخص را مختل می‌کند.[۱] اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان‌کننده‌است که می‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد را مختل کند. در موارد شدید، اضطراب اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شکل چشمگیری کاهش دهد. بعضی از مبتلایان ممکن است هفته‌ها از خانه خارج نشوند یا از بسیاری موقعیت‌های اجتماعی مانند موقعیت‌های شغلی و تحصیلی خود صرف نظر کنند.


اضطراب اجتماعی می‌تواند از نوع خاص یا specific (زمانی که فقط برخی موقعیت‌های اجتماعی خاص موجب اضطراب می‌شود. مثل سخنرانی در حضور جمع یا از نوع فراگیر(Generalized) باشد. اضطراب اجتماعی فراگیر عموماً شامل نوعی نگرانی شدید، مزمن و پایدار می‌شود که فرد از قضاوت دیگران در مورد ظاهرش یا رفتارش یا خجالت کشیدن و تحقیر شدن در حضور دیگران دارد. در حالی که شخص مبتلا معمولاً متوجه غیرمنطقی بودن یا زیاده‌روی در این احساس ترس و نگرانی می‌شود، ولی غلبه کردن بر این ترس برایش بسیار سخت است. حداکثر حدود ۱۳٫۳ درصد مردم در مقطعی از زندگی خود معیارهای هراس اجتماعی را دارا هستند که نسبت مردان به زنان مبتلا ۲ به ۳ است.[۲]

علائم جسمی که معمولاً همراه اضطراب اجتماعی هستند شامل سرخ شدن، تعریق زیاد، لرزش، تپش قلب، احساس دل آشوب و لکنت زبان می‌شود. در موارد نگرانی و ترس شدید حملات اضطرابی(panic attack) نیز ممکن است اتفاق بیفتد. تشخیص و دخالت زودهنگام در این اختلال می‌تواند به حداقل شدن علائم و کند شدن پیشرفت آن کمک قابل توجهی کند و از بروز عوارض بعدی نظیر افسردگی شدید جلوگیری کند.

با توجه به اینکه این اختلال در بسیاری از نقاط جهان چندان شناخته شده نیست و ناشی از اختلالات شخصیتی فرض می‌شود، مبتلایان به هراس اجتماعی معمولاً به خود درمانی روی می‌آورند. عامل دیگری که در این مسئله مؤثر است، پرهیز مبتلایان از مراجعه به روان‌شناس به علت خود اختلال است. این مسایل احتمال اعتیاد به مواد مخدر، روانگردان و تداخلات خطرناک دارویی را افزایش می‌دهد. فرد مبتلا را می‌توان به روش‌های دارویی یا روان‌درمانی یا هر دو درمان کرد. تحقیقات نشان داده رفتار درمانیِ شناختی (cognitive behavior therapy) به صورت فردی یا گروهی در درمان اضطراب اجتماعی مؤثر است. هدف این روش تغییر الگوهای فکری و واکنش‌های فیزیکی فرد در موقعیت‌های اضطراب‌زای اجتماعی است. با وجود اینکه این روش‌ها امروزه به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، بسیاری از مبتلایان به اضطراب شدید اجتماعی معتقدند این روش‌ها در موارد شدیدتر به تنهایی تأثیرگذار نیست.

از سال ۱۹۹۹ پس از آنکه برخی داروها برای درمان اضطراب اجتماعی مورد تأیید قرار گرفت و به بازار عرضه شد، توجه به این اختلال در ایالات متحده آمریکا به‌طور گسترده‌ای افزایش یافته‌است. بخشی از داروهای تجویزی را داروهای ضد افسردگی(antidepressants) شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (selective serotonin reuptake inhibitors یاSSRIs) مانند فلوکستین، پاروکستین، سرترالین و سیتالوپرام، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپینفرین (serotonin-norepinephrine reuptake inhibitors یا SNRIs) و مهارکننده‌های مونوآمینو اکسیداز (monoamine oxidase inhibitors یا MAOIs) تشکیل می‌دهند.

داروهای دیگری که معمولاً بدین منظور تجویز می‌شوند، شامل بتا بلاکرها(beta-blockers) و بنزودیازپین‌ها(benzodiazepines) و برخی ضدافسردگی‌های جدیدتر هستند. علی‌رغم اینکه SSRIها عوارض بسیار کمی دارند و بسیار امن هستند و به عنوان رده اول درمانی در اضطراب اجتماعی شناخته می‌شوند شواهد بسیاری نشان دهنده مؤثر نبودن این گروه از داروها در موارد شدید دارد. اخیراً شواهدی مبنی بر اختلال در سیستم دوپامینرژیک مبتلایان به اضطراب اجتماعی یافت شده‌است. بسیاری از مبتلایان به اضطراب اجتماعی نیز داروهای دوپامینرژیک مانند آمفتامین‌ها را مؤثرترین داروها در برخورد کوتاه مدت با این اختلال می‌دانند. بنزودیازپین‌ها و مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز نیز بسیار مؤثر گزارش شده‌اند. با این وجود خطرات احتمالی مهارکننده‌های مونوآمینو اکسیداز این داروها را به عنوان آخرین گزینه در درمان قرار می‌دهد.

درمان‌های گیاهی بسیاری نیز در اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته‌است. برای مثال گیاهی به نام کاوا(kava) به عنوان درمان گیاهی اضطراب اجتماعی توجه‌های بسیاری را به خود جلب کرده‌است. هر چند نگرانی‌هایی هم در مورد آثار جانبی درمان با این گیاه وجود دارد.[۳][۴]

تشخیص[ویرایش]

تعریف[ویرایش]

در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی اختلال اضطراب اجتماعی به صورت «ترس یا اضطراب آشکار دربارهٔ یک یا چند موقعیت اجتماعی، که در آن‌ها فرد در معرض وارسی توسط دیگران است» تعریف شده‌است.[۵] فرد مبتلا به این اختلال به‌شدت از خطر بالقوهٔ انجام رفتار نامناسب یا نشان‌دادن نشانه‌های اضطراب وحشت دارد.[۶]

علائم[ویرایش]

جنبه‌های ادراکی[ویرایش]

فردی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی است، تمایلی به آغاز ارتباط با دیگران ندارد و با احساسی از ترس از هر موقعیتی که ممکن است در معرض داوری دیگران قرار گیرد، اجتناب می‌ورزد. برداشت یا تصور شخص از موقعیت‌های اجتماعی که احتمال دارد شخصیت، ظاهر یا توانایی‌های او مورد سنجش و ارزشیابی ضعیف دیگران قرار گیرد، می‌تواند واقعی یا خیالی باشد. مبتلایان به اضطراب اجتماعی از اینکه چگونه در نظر دیگران به نظر می‌رسند، احساس نگرانی می‌کنند. آن‌ها معمولاً در جمع متوجه به ظاهر و رفتار خود هستند و معیارهای بالایی برای رفتار و عملکرد خود در نظر دارند. شخص مبتلا تلاش می‌کند تا تأثیر مثبتی بر دیگران بگذارد و جلوه عادی از خود ارائه دهد، اما در عین حال معتقد است که قادر به این کار نیست. این افراد پیش از روبرو شدن با موقعیت اجتماعی اضطراب زا بارها و بارها شرایط را به صورت ذهنی تصور می‌کنند و مسائل و موقعیت‌های اضطراب زای بالقوه و طریقه برخورد با آن را مرور می‌کنند. آن‌ها اتفاقاتی که ممکن است برایشان خجالت‌آور باشد را بررسی می‌کنند و حتی رشته تفکراتشان پس از رویارویی با آن موقعیت خاتمه نمی‌یابد، بلکه تا روزها بعد رفتار خود را بررسی می‌کنند و معمولاً خود را به خاطر اشتباهات و نمایش ضعیف سرزنش می‌کنند.[۷] مبتلایان به اضطراب اجتماعی بدبین تر از دیگران هستند و صحبت‌های عادی یا مبهم را با نگاه منفی تفسیر می‌کنند. بسیاری از تحقیقات نیز نشان داده‌است که این افراد خاطرات منفی را بهتر از دیگران به یاد می‌آورند.[۸]

برخی دیگر از خصوصیات این افراد شامل عادت به خواندن طرز فکر دیگران، تمرکز روی اتفاقات منفی، کوچک شمردن نکات قوت خود، تعمیم دادن بیش از حد مشکلات و پرهیز از برقراری روابط صمیمی است. برخی از موقعیت‌هایی که موجب بروز اضطراب در مبتلایان می‌شود به صورت زیر است:

  • مورد قضاوت ضعیف دیگران قرار گرفتن، عدم تأیید یا انتقاد توسط دیگران
  • ملاقات با دیگران برای نخستین بار
  • مرکز توجه واقع شدن (مثلاً در زمان وارد شدن به مجلسی که دیگران نشسته‌اند)
  • زیر نظر قرار گرفته شدن به هنگام انجام کار
  • دعوت کردن یا دعوت شدن
  • شرایط خاص اجتماعی مثل عصبانیت‌ها و پرخاشگری‌ها
  • موقعیتی که می‌بایست مصمم و قاطع جواب داد یا اظهار نظر کرد
  • مکالمهٔ تلفنی در حضور دیگران
  • خوردن یا آشامیدن در حضور دیگران

جنبه‌های رفتاری[ویرایش]

اضطراب اجتماعی ترسی ماندگار از یک یا چند موقعیت است که فرد در آن‌ها در معرض نگاه موشکافانه دیگران قرار می‌گیرد و ترس از اینکه به گونه‌ای عمل یا رفتار کند که اشتباه و در نتیجه تحقیرآمیز یا خجالت‌آور باشد. این مسئله فراتر از خجالتی بودن عادی است، به گونه‌ای که در موارد بسیاری به اجتناب از موقعیت‌های قابل توجه اجتماعی و شغلی منجر شود. موقعیت‌های اضطراب زا می‌تواند تقریباً شامل هرگونه روابط اجتماعی خصوصاً شرکت در گروه‌های کوچک، مهمانی، صحبت با افراد غریبه، هتل و امثال آن شود. علائم جسمی و فیزیکی می‌تواند شامل خالی شدن ذهن، تپش قلب، سرخ شدن، سوزش معده و دل آشوب شود.

هراس‌ها معمولاً با فرار(escape behavior) یا رفتارهای اجتنابی(avoidance behavior) کنترل می‌شوند. به عنوان مثال یک دانش آموز ممکن است در زمان صحبت کردن در جلوی جمع، کلاس را ترک کند، (فرار) یا از ارائه گزارش شفاهی خودداری کند؛ (اجتناب) چرا که قبلاً در موقع صحبت در جلوی جمع دچار اضطراب شدید یا حملات اضطرابی شده‌است. برخی از رفتارهای اجتنابی کوچک زمانی دیده می‌شود که فرد از برخورد چشمی(eye contact) با دیگران اجتناب می‌کند، مثلاً فرد محلی را برای نشستن انتخاب می‌کند که ارتباط رودرروی چشمی با دیگران نداشته باشد.[۸] در موارد شدیدتر فرد از مواجهه با هر موقعیت اجتماعی که باعث بروز اضطراب شود پرهیز می‌کند. این‌گونه رفتارهای اجتنابی در فرد مبتلا باعث افت شدید در کیفیت زندگی فرد می‌شود و باعث بدتر شدن و پیشرفت این اختلال می‌گردد. درنتیجه مبتلایان باید از رفتارهای اجتنابی به‌طور جدی پرهیز کنند.

جنبه‌های فیزیولوژیکی[ویرایش]

واکنش‌های فیزیولوژیکی همانند دیگر اختلال‌های اضطرابی در اضطراب اجتماعی هم دیده می‌شود. در زمان مواجهه با موقعیتهای اضطراب زا کودکان مبتلا ممکن است علائمی مثل کج‌خلقی، گریه، چسبیدن به والدین یا سکوت از خود نشان دهند.[۹] در بزرگسالان چشمان اشکی(teary eyes)، تعریق زیاد، دل آشوب، لرزش و تپش قلب دیده می‌شود که در نتیجه پاسخ فیزیولوژیکی استرس (fight or flight response) به‌وجود می‌آید. سرخ شدن هم معمولاً در این افراد دیده می‌شود.[۸] این واکنش‌های قابل مشاهده باعث افزایش اضطراب شخص می‌شود.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که قسمتی از مغز که آمیگدالا(amygdala) نامیده می‌شود و بخشی از سیستم لیمبیک(limbic system) می‌باشد در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی در زمان رویارویی با چهره‌های خشمگین یا موقعیت‌های ترسناک بیش از حد طبیعی فعال است. این تحقیقات نشان می‌دهد که شدت این واکنش با شدت اضطراب اجتماعی رابطه مستقیم دارد.[۱۰]

اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) همچنین ممکن است مشکلات ناشی از اختلال عملکرد جنسی را تشدید یا بوجود آورند. اجتناب از رابطه جنسی، اختلال نعوظ و کاهش لذت جنسی از مهم‌ترین نشانه ها و پیامدهای اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)  بشمار می آیند. با این‌‌حال، غلبه بر این مسائل زمانی امکان‌پذیر است که علت اصلی آن موردبررسی قرار گیرد. چه مرد باشید و چه زن، ممکن است با مشکلات جنسی و اضطراب اجتماعی روبرو شوید که قابل درمان نیز هست .[۱۱]

همایندی مرضی(comorbidity)[ویرایش]

اضطراب اجتماعی معمولاً با طیف گسترده‌ای از اختلالات روانی دیگر همراه است. اضطراب اجتماعی معمولاً با اعتماد به نفس پایین و افسردگی همراه است که از کمبود روابط اجتماعی و دوره‌های طولانی مدت انزواء (در نتیجه اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی) ناشی می‌شود. به منظور کاهش اضطراب و تسکین افسردگی معمولاً مبتلایان از الکل یا داروهای روان‌گردان استفاده می‌کنند که ممکن است به وابستگی دارویی و سوء مصرف مواد منجر شود. بر اساس یک گزارش تخمین زده می‌شود که یک پنجم مبتلایان هم‌زمان به الکل وابستگی دارند.[۱۲] معمول‌ترین اختلال شایع در میان بیماران اضطراب اجتماعی افسردگی است. پس از افسردگی حملات اضطرابی(panic attacks)، اضطراب فراگیر(generalized anxiety disorder)، اختلال استرس پس از سانحه(post-traumatic stress disorder)، وابستگی به مواد و خودکشی شایع‌ترین اختلالات موجود در بیماران اضطراب اجتماعی می‌باشد.[۱۳] اختلال شخصیت کناره‌گیر(Avoidant personality disorder) نیز علائم بسیار مشابه و ارتباط بسیار نزدیک و تنگاتنگی با اضطراب اجتماعی دارد.[۱۴] با توجه به پس زمینه‌های مربوط به اختلالات موجود در سیستم دوپامینرژیک، اختلال کم توجهی - بیش فعالی(Attention-deficit hyperactivity disorder)نیز در بخشی از مبتلایان دیده می‌شود.

عوامل ایجادکننده[ویرایش]

تحقیقات در زمینه عوامل ایجادکننده اضطراب اجتماعی محدوده گسترده‌ای را در بر می‌گیرد که از منظر علم اعصاب گرفته تا منظر جامعه‌شناسی این پدیده را بررسی می‌کند. محققین هنوز نمی‌توانند به‌طور دقیق عوامل ایجادکننده این اختلال را مشخص کنند ولی تحقیقات نشان دهنده تأثیر هم‌زمان عوامل ژنتیکی و شرایط اجتماعی در بروز این اختلال است. [نیازمند منبع]

عوامل ژنتیکی و خانوادگی[ویرایش]

ژن حامل سروتونین به‌طور مستقیم با رفتارهای مربوط به اضطراب، مرتبط است.[۱۵] ثابت شده‌است که احتمال وجود اضطراب اجتماعی در بین افرادی که یکی از بستگان درجه اولشان به این اختلال مبتلاست، ۲ تا ۳ برابر بیشتر از دیگران است. این مسئله می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی یا اکتساب فرد از طریق الگوگیری، آموزش و رفتار والدین باشد. مطالعه دوقلوها در خانواده‌های جدا نشان داده‌است که اگر یکی از دوقلوها به اضطراب اجتماعی مبتلا باشد، احتمال ابتلای نفر دوم نیز ۳۰ تا ۵۰ درصد بیش از مقدار متوسط است.[۱۶] مطالعات دیگری نیز نشان داده‌است که والدین کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی خودشان نیز تمایل بیشتری به انزواء و تنهایی دارند و خجالتی بودن در والدین و کودکان ارتباط مستقیمی دارد. هم‌چنین احتمال بروز این اختلال در نوجوان‌هایی که در دوره کودکی ارتباط عاطفی نامناسبی با مادر خود داشته‌اند و احساس امنیت عاطفی نمی‌کنند دو برابر افراد عادی است.[۱۷]

عوامل محیطی[ویرایش]

یک تجربه ناموفق اجتماعی می‌تواند شروعی برای اضطراب اجتماعی باشد. .[۱۸][۱۹] در حدود نصف مبتلایان وقوع یک ضربه روانی یا یک واقعه اجتماعی تحقیرآمیز با شروع یا بدتر شدن اضطراب اجتماعی مرتبط است.[۲۰] هم‌چنین اضطراب اجتماعی می‌تواند اثرات بلند مدت مانند طرد شدن، نادیده گرفته شدن، آزار جسمی یا جنسی در دوره کودکی باشد. محافظت بیش اندازه والدین از کودکان(overprotection) و عدم اجازه بروز احساسات و هیجانات نیز در بروز این اختلال در بزرگسالی مؤثر است. مشکل در کسب مهارت‌های اجتماعی نیز می‌تواند عامل تقویت‌کننده اضطراب اجتماعی باشد، چرا که باعث کاهش اعتماد به نفس و ناتوانی در برقرار کردن ارتباطات اجتماعی موفق و اخذ واکنش‌های مثبت و پذیرش از طرف دیگران می‌شود. هر چند برخی مطالعات این موضوع را رد می‌کند.[۲۱] برخی دیگر از مطالعات این موضوع را تأیید می‌کند.[۲۲] به هر حال در این مسئله شک چندانی وجود ندارد که افراد مبتلا مهارت‌های اجتماعی خود را ضعیف و ناکافی می‌دانند.[۲۳] حتی اگر این مسئله نقشی در ایجاد اضطراب اجتماعی نداشته باشد اضطراب و اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی در دراز مدت به کاهش مهارت‌های اجتماعی فرد منجر می‌شود و به همین دلیل آموزش و تمرین مهارت‌های اجتماعی می‌تواند برای مبتلایان مفید باشد. تأکید جامعه بر نیاز روزافزون به افرادی با توانایی‌های اجتماعی بالا در مشاغل و ارتباطات می‌تواند بر افزایش شیوع اضطراب اجتماعی حداقل در بین نوجوانان کمک کند.[۲۴] اضطراب اجتماعی در بین فرزندان خانواده‌هایی که محیط زندگی خود چندین بار تغییر داده‌اند بیشتر است.

ناشی از مصرف مواد[ویرایش]

در حالی‌که مصرف اتانول در ابتدا به اضطراب اجتماعی کمک می‌کند، سوء مصرف مقادیر زیاد الکل می‌تواند علائم اضطراب اجتماعی را بدتر کند یا در زمان مستی یا در زمان ترک باعث ایجاد حملات اضطرابی شود. این اثر تنها به الکل مختص نمی‌شود، بلکه ممکن است با سوء‌مصرف بلند مدت داروها و مواد دیگری که مکانیزم اثر مشابهی دارند، مانند بنزودیازپین‌ها که به عنوان آرام‌بخش تجویز می‌شوند نیز اتفاق بیفتد.[۲۵] بنزودیازپین‌ها اثر ضداضطراب دارند و می‌توانند در درمان کوتاه مدت اضطراب شدید مؤثر باشند. بنزودیازپین‌ها معمولاً بسیار امن هستند، با این وجود انجمن جهانی اضطراب استفاده بلند مدت از بنزودیازپین‌ها را برای درمان اضطراب توصیه نمی‌کند، چرا که استفاده بلند مدت آن می‌تواند اثرات منفی‌ای شامل تحمل دارویی(tolerance)، تخریب ادراک و حافظه، وابستگی فیزیکی و سندرم ترک(discontinuation syndrome) را ایجاد کند.[۲۶] هرچند استفاده از داروهای ضدافسردگی در درمان اضطراب بسیار رایج شده‌است؛ بنزودیازپین‌ها به دلیل کارایی بسیار بالا، شروع سریع اثرات درمانی و اثرات جانبی مطلوب‌تر هم‌چنان به عنوان یکی از رده‌های اصلی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.[۲۷] در مجموع قطع ناگهانی الکل یا داروهایی مثل بنزودیازپین‌ها و آگونیست‌های دوپامین می‌تواند به بدتر شدن اضطراب اجتماعی منجر شود. به همین دلیل قطع تدریجی(taper down) این داروها توصیه می‌شود. برخی مطالعات نیز نشان داده‌اند، برخی داروهای آنتی سایکوتیک(antipsychotic) و آنتاگونیست‌های دوپامین مثل هالوپریدول ممکن است در افراد غیرمبتلا علائم اضطراب اجتماعی ایجاد کند.[۲۸]

عصب‌شناسی[ویرایش]

مطالعات بسیاری در مورد زمینه‌های عصب‌شناسی اضطراب اجتماعی صورت گرفته‌است.[۲۹][۳۰] هر چند هنوز دلیل قطعی این اختلال مشخص نشده‌است، ولی شواهدی از ارتباط بین اضطراب اجتماعی و عدم تعادل در برخی از مواد شیمیایی مؤثر در سیستم عصبی یافت شده‌است و فرضیه‌هایی در این زمینه مطرح شده‌است.

دوپامین[ویرایش]

ارتباط بین اجتماعی بودن و دوپامین بسیار شناخته شده‌است. سوء استفاده از مواد دوپامینرژیک مثل آمفتامین‌ها جهت بهبود عملکرد اجتماعی، افزایش اطمینان و اعتماد به نفس بسیار رایج است. در یک مطالعه جدید ارتباط مستقیمی بین موقعیت اجتماعی افراد و میزان چسبندگی گیرنده‌های دوپامین نوع دوم و سوم (D۲/۳ binding affinity) در استریاتوم(striatum) یافت شده‌است.[۳۱] برخی از مطالعات نیز دقیقاً کاهش میزان چسبندگی گیرنده‌های نوع دوم دوپامین را در استریاتوم افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی نشان می‌دهد.[۳۲] برخی مطالعات دیگر به غیرطبیعی بودن میزان ترانسپورترهای دوپامین(dopamine transporter) در استریاتوم افراد مبتلا اشاره کرده‌اند.[۳۳][۳۴] هر چند برخی از محققین نیز نتایج متفاوتی به دست آورده‌اند.[۳۵] ولی شواهد بسیاری بر نوعی ناهنجاری در سیستم دوپامینرژیک مبتلایان تأکید می‌کند. به عنوان مثال نقص در تمرکز، خستگی، بی‌علاقگی به امور روزمره و روابط اجتماعی، کاهش اعتماد به نفس و … در مبتلایان دیده می‌شود. مبتلایان نیز داروهای دوپامینرژیک را مؤثرترین داروها در برخورد کوتاه مدت با این اختلال می‌پندارند. برخی تحقیقات نیز میزان بالای شیوع اضطراب اجتماعی در بین بیماران مبتلا به پارکینسون و شیزوفرنی را نشان می‌دهد. در یک مطالعه اضطراب اجتماعی در ۵۰ درصد از مبتلایان به پارکینسون تشخیص داده شده‌است.[۳۶] مطالعات دیگری نیز نشان داده‌اند، برخی آنتاگونیست‌های دوپامین(dopamine antagonists) مثل هالوپریدول ممکن است در افراد غیرمبتلا علائم اضطراب اجتماعی ایجاد کند.[۲۸] که نقش دوپامین در اضطراب اجتماعی را پررنگ تر می‌کند.

ناقلهای عصبی دیگر[ویرایش]

تأثیرگذاری خوب بنزودیازپین‌ها از جمله کلونازپام(clonazepam) در اضطراب اجتماعی نشان دهنده دخالت ناقل عصبی گابا(GABA) یا گلوتامات(glutamate) در اضطراب اجتماعی است.[۲۹] پرکاری گلوتامات یا نوراپینفرین نیز برخی دیگر از فرضیه‌های مطرح شده هستند.[۲۹] مطالعات کنترل شده بسیاری اثر داروهای سروتونرژیک مثل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین در اضطراب اجتماعی را نشان داده‌اند و برخی از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین از جمله پاروکستین و سرترالین توسط وزارت بهداشت آمریکا(FDA) برای درمان اضطراب اجتماعی تأیید شده‌اند. هر چند میزان تأثیر این داروها در موارد شدیدتر مورد تشکیک قرار گرفته‌است.

هورمون‌ها و نئوروپپتایدها[ویرایش]

مطالعات بسیاری تأثیر اکسیتوسین(oxytocin)، واسوپرسین(vasopressin)، سی آر اف(CRF) و کورتیزول(cortisol) را در اضطراب اجتماعی و اعتماد به نفس گزارش کرده‌اند.[۲۹][۳۷][۳۸][۳۹][۴۰][۴۱][۴۲]

نقش نواحی مختلف مغز[ویرایش]

آمیگدالا(amygdala) بخشی از سیستم لیمبیک(limbic system) است که در ادراک ترس و یادگیری احساسی(emotional learning) نقش دارد. مطالعات بسیاری حساسیت و عملکرد بیش از اندازه آمیگدالا را در پاسخ به تهدیدهای اجتماعی (مواجهه با چهره‌های خشمگین خصومت‌آمیز یا در زمان انتظار کشیدن برای سخنرانی) در مبتلایان به اضطراب اجتماعی نشان داده‌است.[۴۳] برخی از تحقیقات نشان می‌دهد، مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین میزان عملکرد آمیگدالا را کاهش می‌دهد. برخی پژوهش‌های جدید نیز نقش بخش دیگری از مغز به نام Anterior cingulate cortex را که در ادراک درد فیزیکی نقش دارد در اضطراب اجتماعی نشان می‌دهد.[۴۴]

تشخیص[ویرایش]

اضطراب اجتماعی معمولاً جدی گرفته نمی‌شود یا با اختلالات دیگری مثل افسردگی اشتباه گرفته می‌شود. جهت تعیین شدت اضطراب اجتماعی و رفتارهای اجتنابی در افراد مشکوک پرسشنامه‌هایی طراحی شده‌است. معیار لایبویتز(Liebwitz scale[پیوند مرده]) و معیار مختصر هراس اجتماعی(brief social phobia scale) معمولاً بدین منظور استفاده می‌شوند.

درمان[ویرایش]

مهم‌ترین مسئله‌ای که از مطالعات اضطراب اجتماعی برداشت می‌شود، اهمیت قابل توجه تشخیص و درمان زودهنگام است چرا که با گذر زمان جنبه‌های شناختی، روانی و فیزیکی اختلال تقویت می‌شود و غلبه بر آن به مراتب سخت‌تر خواهد بود. با این وجود غالباً افراد مبتلا بسیار دیر و پس از برخورد با مشکلات فراوان در زندگی برای درمان مراجعه می‌کنند. با توجه به اینکه این اختلال در بسیاری از نقاط جهان چندان شناخته شده نیست و ناشی از اختلالات شخصیتی فرض می‌شود مبتلایان به هراس اجتماعی معمولاً به خود درمانی(self-medication) روی می‌آورند. عامل دیگری که در این مسئله مؤثر است پرهیز مبتلایان از مراجعه به روان‌شناس به علت خود اختلال است. این مسائل احتمال اعتیاد به مواد مخدر، روان‌گردان و تداخلات خطرناک دارویی را افزایش می‌دهد. تحقیقات تأثیرگذاری دو نوع درمان را در اضطراب اجتماعی نشان داده‌اند: درمان دارویی و روان‌درمانی کوتاه مدت مثل روش‌های رفتاری- شناختی که عنصر اصلی آن مواجهه تدریجی(gradual exposure) با موقعیت‌های اجتماعی است.

درمان دارویی[ویرایش]

مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین[ویرایش]

SSRIها که دسته‌ای از داروهای ضد افسردگی هستند به علت عوارض جانبی ناچیز انتخاب اول در درمان اضطراب اجتماعی هستند. اثر اصلی این داروها از طریق افزایش مقدار ناقل عصبی سروتونین در سیناپس‌ها اعمال می‌شود. اولین دارویی که توسط وزارت بهداشت آمریکا برای درمان اضطراب اجتماعی مورد تأیید قرار گرفت پاروکستین(paroxetine) بود که در آمریکا با نام تجاری paxil فروخته می‌شود. پس از آن یک SSRI دیگر به نام سرترالین جهت درمان اضطراب اجتماعی مورد تأیید قرار گرفت. احتمال بروز مقاومت دارویی و وابستگی در SSRIها بسیار کمتر از داروهای دیگر است.[۴۵] با این وجود شواهدی مبنی بر افزایش ریسک خودکشی در نوجوانان و کودکان پس از استفاه از SSRIها بدست آمده‌است.

مطالعات بسیاری تأثیر پاروکستین، سرترالین، سیتالوپرام(citalopram)، اسیتالوپرام(escitalopram) و فلووکسامین(fluvoxamine) را در درمان اضطراب اجتماعی نشان داده‌اند[۴۶][۴۷] با این وجود معلوم نیست آیا این تأثیرگذاری به علت اثر ضدافسردگی دارو است یا مستقیماً بر خود این اختلال مؤثر است. بسیاری از مبتلایان به اضطراب اجتماعی تأثیر این داروها را از طریق بهبود مود روانی(elevated mood)، تأثیر بر عواقب این اختلال مثل افسردگی و ایجاد حالت بی‌تفاوتی(apathy) نسبت به عواقب اجتناب اجتماعی می‌دانند ولی تأثیر SSRIها را در حل خود این اختلال ناچیز می‌دانند و در موارد شدیدتر تجویز این داروها را یک سیکل بی‌فایده معرفی می‌کنند. به نظر می‌رسد استفاده از SSRIها در صورت تشخیص و درمان زودهنگام در دوران نوجوانی می‌تواند مؤثرتر باشند.

مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز[ویرایش]

MAOIها جزو اولین و مؤثرترین داروها در درمان اضطراب اجتماعی هستند. تحقیقات نشان داده‌اند ترانیل سیپرومین(tranylcypromine) و فنلزین(phenelzine) که از دسته مهارکننده‌های غیرانتخابی(non-selective) و برگشت‌ناپذیر(irreversible) مونوآمینواکسیدازها هستند در درمان اضطراب اجتماعی بسیار مؤثرند.[۴۷][۴۸] با این وجود استفاده از این داروها نیازمند رعایت رژیم غذایی بدون تیرامین(tyramine) است در غیر اینصورت به عوارض جانبی بسیار خطرناکی مثل افزایش ناگهانی فشار خون و مرگ منجر می‌شوند.[۴۹] این مسئله و همچنین سمیت(toxicity) بالای این داروها در زمان استفاده بیش از اندازه(overdose) و احتمال بالای تداخل با داروهای دیگر MAOIها را به عنوان انتخاب آخر در درمان اضطراب اجتماعی قرار داده‌است. در تلاشی به منظور استفاده بی‌خطر از مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز در اضطراب اجتماعی مهارکننده‌های برگشت‌پذیر مونوآمینواکسیداز مثل موکلوبماید(moclobemide) مورد استفاده قرار گرفتند که خطرات یادشده را ندارند ولی تحقیقات بعدی نشان دادند مهارکننده‌های برگشت‌پذیر مونوآمینواکسیداز به اندازه مهارکننده‌های برگشت‌ناپذیر مونوآمینواکسیداز مؤثر نیستند.[۴۷][۴۸] به نظر می‌رسد تأثیر مهارکننده‌های مونوآمینواکسیداز در اضطراب اجتماعی به علت تأثیر هم‌زمان بر دوپامین و سروتونین باشد.

بنزودیازپینها[ویرایش]

بنزودیازپین‌ها جزو مؤثرترین و کم خطرترین داروها در درمان کوتاه مدت اضطراب هستند. تحقیقات بسیاری اثر بسیار خوب کلونازپام و برومازپام(bromazepam)را در اضطراب اجتماعی نشان داده‌اند.[۴۷][۴۸] بنزودیازپین‌ها به دلیل کارایی بسیار بالا، شروع سریع اثرات درمانی و اثرات جانبی مطلوبتر همچنان به عنوان یکی از رده‌های اصلی درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. استفاده بلندمدت بنزودیازپین‌ها ممکن است موجب تحمل نسبت به دارو یا تأثیر نامناسب بر حافظه شود. همچنین احتمال وابستگی یا استفاده تفریحی(recreational) نیز وجود دارد. اثرات درمانی بنزودیازپین‌ها از طریق تأثیر بر گیرنده‌های گابا(GABA) اعمال می‌شود. داروهای دیگری که بر گابا تأثیرگذار هستند مثل گاباپنتین(gabapentin) و تیاگابین(tiagabine) نیز در درمان اضطراب اجتماعی مؤثر گزارش شده‌اند.[۴۷][۴۸]

بیو فیدبک و نوروفیدبک[ویرایش]

جزو درمان‌های مکمل اضطراب و استرس است که از حدود ۲۵ سال پیش تحقیقات وسیعی در مورد اثر بخشی آن انجام شده‌است و در مجموع تاکنون در بیشتر تحقیقات مؤثر بوده‌است.[۵۰][۵۱]

داروهای دیگر[ویرایش]

تحقیقات زیادی در مورد اثر ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای(TCAs) در درمان اضطراب اجتماعی صورت نگرفته‌است ولی به نظر می‌رسد بعضی داروهای این دسته که مهارکننده‌های قوی بازجذب سروتونین هستند (مثل کلومیپرامین) تأثیری مشابه یا کمی بهتر از SSRIها داشته باشند ولی اثرات جانبی بیشتری نسبت به SSRIها دارند.

بتابلاکرها مثل پروپرانولول نیز در کاهش علائم فیزیکی اضطراب اجتماعی مؤثرند و معمولاً با داروهای دیگر به صورت هم‌زمان استفاده می‌شوند. این داروها در اضطراب اجتماعی خاص (مثلاً هنگام ارائه گزارش در حضور جمع) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. SNRIها نیز در درمان اضطراب اجتماعی به‌طور گسترده‌ای مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ونلافاکسین(Venlafaxine) به عنوان سومین دارو برای درمان اضطراب اجتماعی توسط وزارت بهداشت آمریکا تأیید شده‌است. با این وجود اثرات درمانی آن فراتر از SSRIها نیست.

در یک تحقیق جدید نشان داده شده‌است که ترکیب دی-سیکلوسرین(D-Cycloserine)با درمان مواجهه‌ای(exposure therapy)اثرات درمان مواجهه‌ای را تقویت می‌کند.[۵۲] دی-سیکلوسرین یک آنتی‌بیوتیک قدیمی است که در درمان سل(tuberculosis) مورد استفاده قرار می‌گیرد و هیچگونه اثر ضداضطرابی ندارد. با این وجود این دارو یک آگونیست گیرنده‌های نوع NMDA گلوتامات(NMDA glutamate receptor) است که در حافظه و یادگیری مؤثر هستند.[۵۳] در این تحقیق نشان داده شده‌است که استفاده از مقادیر کمی دی-سیکلوسرین یک ساعت پیش از مواجهه، اثربخشی این نوع روان‌درمانی را افزایش می‌دهد.

علیرغم وجود شواهد بسیار گسترده مبنی بر تأثیر دوپامین در اضطراب اجتماعی داروهای دوپامینرژیک چندان در درمان اضطراب اجتماعی مورد مطالعه علمی قرار نگرفته‌اند ولی مبتلایان داروهای آزادکننده دوپامین(dopamine releasers) یا مهارکننده‌های بازجذب دوپامین(dopamine reuptake inhibitors) یا آگونیست‌های دوپامین را در درمان کوتاه مدت اضطراب اجتماعی مؤثرتر از دیگر داروها می‌دانند.

استفاده خودسرانه از GBL، الکل، نیکوتین، کافئین و خصوصاً محرک‌ها (آمفتامین، اکستازی و…) نیز در بین مبتلایان رایج است. داروهای مؤثر بر گیرنده‌های اوپیپوئید که باعث آزاد شدن دوپامین در بخش‌هایی از سیستم پاداش(reward system) مثل مسیر مسولیمبیک(mesolimbic pathway)می‌شوند هم در این اختلال بی تأثیر نیستند. استفاده بلندمدت از این داروها نیز می‌تواند به پدیده تحمل دارویی و وابستگی شدید منجر شود.

روان درمانی[ویرایش]

روش‌های رفتاری-شناختی[۵۴]، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد(acceptance-commitment therapy یا ACT)، درمان مواجهه‌ای(exposure therapy) و آموزش مهارت‌های اجتماعی در درمان اضطراب اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در یک تحقیق درمان دارویی با فنلزین بسیار مؤثرتر از درمان رفتاری- شناختی ارزیابی شده‌است[۵۵] با این وجود ترکیب روش‌های فوق با درمان دارویی ممکن است به بهبود اثرات درمان دارویی منجر شود.

درمان پذیرش و تعهد در مقایسه با درمان شناختی رفتاری در کاهش اجتناب تجربی بیماران اضطراب اجتماعی اثربخشی بیشتری نشان داده‌است.[۵۶]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ "Webmd. Mental Health: Social Anxiety Disorder". Webmd.com. Retrieved 2010-04-14.
  2. ↑ pp. 29–30. Social Phobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment. Richard G. Heimberg. Guilford Press
  3. ↑ Lim ST, Dragull K, Tang CS, Bittenbender HC, Efird JT, Nerurkar PV (2007). "Effects of kava alkaloid, pipermethystine, and kavalactones on oxidative stress and cytochrome P450 in F-۳۴۴ rats". Toxicol. Sci. ۹۷ (۱): ۲۱۴–۲۱. doi:10.1093/toxsci/kfm035. PMID ۱۷۳۲۹۲۳۶. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  4. ↑ Sorrentino L, Capasso A, Schmidt M (2006). "Safety of ethanolic kava extract: Results of a study of chronic toxicity in rats". Phytomedicine. ۱۳ (۸): ۵۴۲–۹. doi:10.1016/j.phymed.2006.01.006. PMID ۱۶۹۰۴۸۷۸. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  5. ↑ (American Psychiatric Association 2013، ص. 202)
  6. ↑ (Furmark 2000، ص. 8)
  7. ↑ Shyness & Social Anxiety Treatment Australia Social Phobia
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ Furmark, Thomas. Social Phobia – From Epidemiology to Brain Function. Retrieved February 21, 2006.
  9. ↑ eNotes. Social phobia – Causes بایگانی‌شده در ۹ فوریه ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine. Retrieved February 22, 2006.
  10. ↑ Studying Brain Activity Could Aid Diagnosis Of Social Phobia. Monash University. January 19, 2006.
  11. ↑ «اضطراب اجتماعی چیست و آیا رابطه جنسی را تحت تاثیر دارد؟». مرکز سکس تراپی و مشاوره ازدواج. ۲۰۲۴-۰۱-۰۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۱۷.
  12. ↑ Alcohol Research and Health. Sarah W. Book, Carrie L. Randall. Social anxiety disorder and alcohol use بایگانی‌شده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine. Retrieved February 24, 2006.
  13. ↑ eNotes. Social phobia بایگانی‌شده در ۹ فوریه ۲۰۰۶ توسط Wayback Machine. Retrieved February 23, 2006.
  14. ↑ Crozier, page 361.
  15. ↑ «نقش ژنتیک در اختلال اضطراب اجتماعی». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ اكتبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷. تاریخ وارد شده در |archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  16. ↑ Kendler K, Karkowski L, Prescott C (1999). "Fears and phobias: reliability and heritability". Psychol Med. ۲۹ (۳): ۵۳۹–۵۳. doi:10.1017/S0033291799008429. PMID ۱۰۴۰۵۰۷۶. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  17. ↑ Warren S, Huston L, Egeland B, Sroufe L (۱۹۹۷) Child and adolescent anxiety disorders and early attachment. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 36:637–644.
  18. ↑ National Center for Health and Wellness.Causes of Social Anxiety Disorder بایگانی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۰۵ توسط Wayback Machine. Retrieved February 24, 2006.
  19. ↑ Athealth.com.Social phobia. 1999. Retrieved February 24, 2006.
  20. ↑ Mineka S, Zinbarg R (۱۹۹۵) Conditioning and ethological models of social phobia. In: Heimberg R, Liebowitz M, Hope D, Schneier F, editors. Social Phobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment.New York: The Guilford Press, 134–162
  21. ↑ Rapee RM, Lim L (1992). "Discrepancy between self- and observer ratings of performance in social phobics". J Abnorm Psychol. ۱۰۱ (۴): ۷۲۸–۳۱. doi:10.1037/0021-843X.101.4.728. PMID ۱۴۳۰۶۱۴. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  22. ↑ Stopa L, Clark D (1993). "Cognitive processes in social phobia". Behav Res Ther. ۳۱ (۳): ۲۵۵–۶۷. doi:10.1016/0005-7967(93)90024-O. PMID ۸۴۷۶۴۰۰. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)
  23. ↑ Chris Segrin and Terry Kinney1 (2005). "Social skills deficits among the socially anxious: Rejection from others and loneliness". Motivation and Emotion. ۱۹ (۱).[پیوند مرده]
  24. ↑ Heimberg RG, Stein MB, Hiripi E, Kessler RC (2000). "Trends in the prevalence of social phobia in the United States: a synthetic cohort analysis of changes over four decades". Eur. Psychiatry. ۱۵ (۱): ۲۹–۳۷. doi:10.1016/S0924-9338(00)00213-3. PMID ۱۰۷۱۳۸۰۰. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  25. ↑ Terra MB, Figueira I, Barros HM (2004). "Impact of alcohol intoxication and withdrawal syndrome on social phobia and panic disorder in alcoholic inpatients". Rev Hosp Clin Fac Med Sao Paulo. ۵۹ (۴): ۱۸۷–۹۲. doi:10.1590/S0041-87812004000400006. PMID ۱۵۳۶۱۹۸۳. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  26. ↑ Allgulander C, Bandelow B, Hollander E; et al. (2003). "WCA recommendations for the long-term treatment of generalized anxiety disorder". CNS Spectr. ۸ (8 Suppl 1): ۵۳–۶۱. PMID ۱۴۷۶۷۳۹۸. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Explicit use of et al. in: |author= (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  27. ↑ Stevens JC, Pollack MH (2005). "Benzodiazepines in clinical practice: consideration of their long-term use and alternative agents". J Clin Psychiatry. 66 Suppl 2: ۲۱–۷. PMID ۱۵۷۶۲۸۱۶. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ Mikkelsen EJ, Detlor J, Cohen DJ (1981). "School avoidance and social phobia triggered by haloperidol in patients with Tourette's disorder". Am J Psychiatry. ۱۳۸ (۱۲): ۱۵۷۲–۱۵۷۶. {{cite journal}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ ۲۹٫۲ ۲۹٫۳ M. S. Marcin, C. B. Nemeroff (2003). "The neurobiology of social anxiety disorder:the relevance of fear and anxiety". Acta Psychiatr Scand. ۱۰۸ (۴۱۷): ۵۱–۶۴.
  30. ↑ Sanjay J. Mathew, Jeremy D. Coplan, Jack M. Gorman, (2001). "Neurobiological Mechanisms of Social Anxiety Disorder". Am J Psychiatry. ۱۵۸: ۱۵۵۸–۱۵۶۷.{{cite journal}}: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (link) نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  31. ↑ Diana Martinez, Daria Orlowska, Rajesh Narendran, Mark Slifstein, Fei Liu, Dileep Kumar, Allegra Broft,Ronald Van Heertum, and Herbert D. Kleber (2010). "Dopamine Type ۲/۳ Receptor Availability in the Striatum and Social Status in Human Volunteers". BIOL PSYCHIATRY. ۶۷: ۲۷۵–۲۷۸. {{cite journal}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  32. ↑ Franklin R. Schneier, M.D. , Michael R. Liebowitz, M.D. , Anissa Abi-Dargham, M.D. , Yolanda Zea-Ponce, Ph.D. , Shu-Hsing Lin, Ph.D. , and Marc Laruelle, M.D. (2000). "Low Dopamine D2 Receptor Binding Potential in Social Phobia". Am J Psychiatry. ۱۵۷ (۳): ۴۵۷–۴۵۹.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  33. ↑ van der Wee; et al. (2008). "Increased Serotonin and Dopamine Transporter Binding in Psychotropic Medication–Naïve Patients with Generalized Social Anxiety Disorder Shown by 123I-ß-(4-Iodophenyl)-Tropane SPECT". The Journal of Nuclear Medicine. ۴۹ (۵): ۷۵۷–۶۳. doi:10.2967/jnumed.107.045518. PMID ۱۸۴۱۳۴۰۱. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Explicit use of et al. in: |author= (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  34. ↑ Jari Tiihonen, M.D. , Ph.D. , Jyrki Kuikka, Ph.D. , Kim Bergström, Ph.D. , Ulla Lepola, M.D. , Ph.D. , Hannu Koponen, M.D. , Ph.D. , and Esa Leinonen, M.D. , Ph.D. (1997). "Dopamine Reuptake Site Densities in Patients With Social Phobia". Am J Psychiatry. ۱۵۴: ۲۳۹–۲۴۲. {{cite journal}}: line feed character in |author= at position 75 (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  35. ↑ Franklin R. Schneier, M.D. , Anissa Abi-Dargham, M.D. , Diana Martinez, M.D. , Mark Slifstein, Ph.D. , Dah-Ren Hwang, Ph.D. , Michael R. Liebowitz, M.D. , and Marc Laruelle, M.D. (2009). "Dopamine Transporters, D2 Receptors, and Dopamine Release in Generalized Social Anxiety Disorder". Depress Anxiety. ۲۶ (۵): ۴۱۱–۴۱۸. doi:10.1002/da.20543. {{cite journal}}: line feed character in |title= at position 61 (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  36. ↑ Kummer A, Cardoso F, Teixeira AL. (2008). "Frequency of social phobia and psychometric properties of the Liebowitz social anxiety scale in Parkinson's disease". Mov Disord. ۲۳ (۱۲): ۱۷۳۹–۱۷۴۳.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  37. ↑ Peter Kirsch, Christine Esslinger, Qiang Chen, Daniela Mier, Stefanie Lis, Sarina Siddhanti, Harald Gruppe,Venkata S. Mattay, Bernd Gallhofer, and Andreas Meyer-Lindenberg (2005). "Oxytocin Modulates Neural Circuitry for Social Cognition and Fear in Humans". The Journal of Neuroscience. ۲۵ (۴۹): ۱۱۴۸۹–۱۱۴۹۳. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  38. ↑ "Hormone Oxytocin May Inhibit Social Phobia".
  39. ↑ Keverne EB, Curley JP. (2004). "Vasopressin, oxytocin and social behaviour". The Journal of Neuroscience. ۱۴ (۶): ۷۷۷–۷۸۳.
  40. ↑ Stein DJ. (2009). "Oxytocin and vasopressin: social neuropeptides". CNS Spectr. ۱۴ (۱۱): ۶۰۲–۶۰۶. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (help)
  41. ↑ Younglim Lee, Stephanie Fitz, Philip L Johnson and Anantha Shekhar (2008). "Repeated Stimulation of CRF Receptors in the BNST of Rats Selectively Induces Social but not Panic-Like Anxiety". Neuropsychopharmacology. ۳: ۲۵۸۶–۲۵۹۴. {{cite journal}}: Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  42. ↑ Soravia Leila Maria (2005). Effects of Cortisone Treatment in Social Anxiety Disorder.
  43. ↑ Davidson RJ, Marshall JR, Tomarken AJ, Henriques JB (2000). "While a phobic waits: regional brain electrical and autonomic activity in social phobics during anticipation of public speaking". Biol. Psychiatry. ۴۷ (۲): ۸۵–۹۵. doi:10.1016/S0006-3223(99)00222-X. PMID ۱۰۶۶۴۸۲۴. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  44. ↑ Eisenberger NI, Lieberman MD, Williams KD (2003). "Does rejection hurt? An FMRI study of social exclusion". Science (journal). ۳۰۲ (۵۶۴۳): ۲۹۰–۲. doi:10.1126/science.1089134. PMID ۱۴۵۵۱۴۳۶. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  45. ↑ ed. by Stuart A. Montgomery... (2001). SSRIs in Depression and Anxiety. John Wiley and Sons. pp. ۱۰۹–۱۱۱. ISBN 0-4708-4136-2. {{cite book}}: |author= has generic name (help); Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help)
  46. ↑ Dawson W. Hedges, Bruce L. Brown, David A. Shwalb, Kirk Godfrey,A. Manja Larcher (2007). "The efficacy of selective serotonin reuptake inhibitors in adult social anxiety disorder: a meta-analysis of double-blind, placebo-controlled trials". Journal of Psychopharmacology. ۲۱ (۱): ۱۰۲–۱۱۱.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ ۴۷٫۳ ۴۷٫۴ J. R. T. Davidson (2003). "Pharmacotherapy of social phobia". Acta Psychiatr Scand. 108 (Suppl. ۴۱۷): ۶۵–۷۱.
  48. ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ ۴۸٫۲ ۴۸٫۳ I. Figueira, R. Jacques (2002). "Social Anxiety Disorder Assessment and Pharmacological Management". German Journal of Psychiatry. ۵: ۴۰–۴۸.
  49. ↑ "Monoamine oxidase inhibitor".
  50. ↑ «Biofeedback». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۲.
  51. ↑ «اضطراب اجتماعی چیست؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۸ مه ۲۰۱۲.
  52. ↑ Hofmann SG, Meuret AE, Smits JA; et al. (2006). "Augmentation of exposure therapy with D-cycloserine for social anxiety disorder". Arch. Gen. Psychiatry. ۶۳ (۳): ۲۹۸–۳۰۴. doi:10.1001/archpsyc.63.3.298. PMID ۱۶۵۲۰۴۳۵. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help); Explicit use of et al. in: |author= (help); Unknown parameter |month= ignored (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  53. ↑ Hofmann SG, Pollack MH, Otto MW (2006). "Augmentation treatment of psychotherapy for anxiety disorders with D-cycloserine". CNS Drug Rev. ۱۲ (۳–۴): ۲۰۸–۱۷. doi:10.1111/j.1527-3458.2006.00208.x. PMC 2151200. PMID ۱۷۲۲۷۲۸۷. {{cite journal}}: Check |pmid= value (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  54. ↑ T. I. Zaider, R. G. Heimberg (2003). "Non-pharmacologic treatments for social anxiety disorder". Acta Psychiatr Scand. 108 (Suppl. ۴۱۷): ۷۲–۸۴. {{cite journal}}: line feed character in |title= at position 40 (help)
  55. ↑ Richard G. Heimberg, Michael R. Liebowitz, Debra A. Hope, Franklin R. Schneier,Craig S. Holt, Lawrence A. Welkowitz, Harlan R. Juster, Raphael Campeas,Monroe A. Bruch, Marylene Cloitre, Brian Fallon, Donald F. Klein (1133–1141). "Cognitive Behavioral Group Therapy vs Phenelzine Therapy for Social Phobia". ARCH GEN PSYCHIATRY. ۵۵: ۷۲–۸۴.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  56. ↑ ، Niles, A N. , Burklund, L,. Arch, J,. Lieberman, M D,. Saxbe, Darby,. Craske, M G .Cognitive Mediators of Treatment for Social Anxiety Disorder: Comparing Acceptance and Commitment Therapy and Cognitive-Behavioral Therapy: Behavior Therapy 45 (2014) 664–677..

کتاب‌شناسی[ویرایش]

  • American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (به انگلیسی). American Psychiatric Publishing.
  • Furmark, Tomas (2000). Social Phobia: From Epidemiology to Brain Function (به انگلیسی). Acta Universitatis Upsaliensis.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اختلال_اضطراب_اجتماعی&oldid=39275416»