بندر امام خمینی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

بندر امام خمینی
Map
کشور ایران
استانخوزستان
شهرستانبندر ماهشهر
بخشبخش بندر امام خمینی
نام(های) دیگربندر امام، سربندر
نام(های) پیشینخورموسی ، بندر شاپور
مردم
جمعیت۷۸،۳۵۳ نفر (۱۳۹۵)
جغرافیای طبیعی
مساحت۱۰۴۱ هکتار
ارتفاع۲ متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانهبین ۶ تا ۵۵ درجه
میانگین بارش سالانه۶۹٪ - ۱۵٪
اطلاعات شهری
شهردارمرتضی خرمی
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۶۱
وبگاه
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۲۴ ط
 ایران ۳۴ ط
کد آماری۱۲۷۵
بندر امام خمینی بر ایران واقع شده‌است
بندر امام خمینی
روی نقشه ایران
۳۰°۳۳′۱۵″شمالی ۴۹°۰۳′۰۳″شرقی / ۳۰٫۵۵۴۱۳۰۶°شمالی ۴۹٫۰۵۰۹۲۷۵°شرقی / 30.5541306; 49.0509275

بندر امام خمینی شهری است که مرکز بخش بندر امام خمینی از توابع شهرستان ماهشهر استان خوزستان می‌باشد.[۱].[۲]

مناطق ویژه اقتصادی[ویرایش]

منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی[ویرایش]

منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی اکنون به عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های حمل و نقل منطقه‌ای به ایفای نقش می‌پردازد. این بندر در سال 1390 پس از تغییر رژیم حقوقی خود از یک بندر عادی به منطقه ویژه اقتصادی و الحاق اراضی مجاور، هم اکنون با بالغ بر 11 هزار هکتار مساحت، بزرگ ترین منطقه ویژه اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد. این منطقه شامل ۴۰ اسکله فعال باعث شده بزرگ‌ترین بندر فعال ایران باشد و سالانه ۳۰ میلیون تن کالا را پذیرش می‌کند . این منطقه پس‌ از منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی بزرگترین منطقه تجاری ایران است که آزادراه ۵ و راه‌آهن سراسری آن را به تهران پیوند می‌دهند.[۳]

عمق‌ خورموسی‌ در تمام‌ طول‌ ساحل‌، بیست‌ تا چهل‌ متر است‌، ازین رو کشتی های‌ اقیانوس‌پیما به‌ آسانی‌ وارد بندر می‌شوند و علت‌ عمدة‌ پیشنهاد مهندسان‌ و متخصصان‌ فنی‌، موقعیت‌ ممتاز طبیعی‌ این‌ تنگه‌ برای‌ ایجاد بندر بوده‌ است‌.

منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی[ویرایش]

این منطقه با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی و همچنین برخورداری از تسهیلات قانونی مناطق ویژه، به منظور توسعه صنعت و تجارت به ویژه صنایع پتروشیمی و صنایع پایین دستی، تأمین منافع اقتصادی، اجتماعی و ملی، جذب تكنولوژی‌های جدید و افزایش اشتغال ایجاد گردیده است.

سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی جهت مدیریت و تحقق توسعه فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی در منطقه از جمله صنایع پتروشیمی، به صورت زیر مجموعه‌ای از شركت ملی صنایع پتروشیمی، براساس [مصوبه تیر ماه سال ۱۳۷۶] شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی فعالیت‌های خود را در سال ۱۳۷۷ آغاز كرده و از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به منظور سرمایه‌گذاری در این منطقه مهم اقتصادی دعوت به عمل آورده است.

تصویری از صنایع پتروشیمی بندر امام خمینی

تاریخچه[ویرایش]

همزمان با احداث راه‌آهن سراسری کشور در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی، در تهران، و ادامه احداث راه‌آهن سراسری به جنوب کشور، دو پست اسکله چوبی در شمال غربی خلیج فارس و در انتهای آبراه خورموسی (با موقعیت جغرافیایی ۳۰ درجه و ۲۵ دقیقه شمالی و ۴۹ درجه و ۵ دقیقه شرقی) ساخته شد که پس از چندی بندر شاپور نام گرفت.

مصوبۀ هیأت وزیران در خصوص تأسیس و نام‌گذاری بندر شاپور - خوزستان امردادماه ۱۳۰۷ خورشیدی

از لحاظ تقسیمات کشوری این بندر به تصویب هیئت وزیران به بخش تبدیل شد.

نام بندر شاهپور پس از انقلاب ۵۷ به بندر امام خمینی تغییر داده شد که این تغییر نام در سال ۱۳۶۱ با تصویب هیئت وزیران، رسمیت یافت. با وقوع جنگ تحمیلی و کم‌رنگ شدن نقش صادرات و واردات بندرهای خرمشهر و آبادان و انتقال اداره کل بنادر و دریانوردی خوزستان از بندر خرمشهر به بندرامام، این بندر به مهم‌ترین مرکز ورود و خروج کالا تبدیل شد.


ایستگاه راه آهن بندر[ویرایش]

با تصویب‌ مجلس‌ در 1307 شمسی، مبنی‌ بر واگذاری‌ مطالعه‌ و نقشه‌برداری‌ راه‌آهن‌، بنادر، سد و پل‌ اهواز و احداث‌ بنادر موقتی‌ به‌ شرکتهای‌ خارجی‌، مطالعه‌ و تهیه‌ نقشه‌ برای‌ ساختمان‌ بندر ترکمن و بندر امام خمینی(بندر شاهپور سابق) نیز به‌ یک‌ شرکت‌ خارجی‌ واگذار شد و حتی‌ مطالعه‌ و نقشه‌برداری‌ خط‌ آهن‌ از همدان‌ تا خور موسی‌ را امریکاییها به‌ عهده‌ گرفتند. این‌ قرارداد بعدها، به‌ دلیل‌ نقض‌ پاره‌ای‌ از مقررات‌ به‌ وسیلة‌ شرکت‌ طرف‌ قرارداد، فسخ‌ شد و راه‌آهن‌ دولتی‌ مستقیماً امور را برعهده‌ گرفت‌. با آغاز عملیات‌ ساختمانی‌ راه‌آهن‌ و خاکریزی‌ آن‌ از محل‌ کنونی‌ بندر شاهپور تا صالح‌آباد، اسم‌ خورموسی‌ را به‌ نام‌ شاهپور و صالح‌آباد را به‌ اندیمشک‌ تغییر دادند. اولین‌ اسکله چوبی‌ بندر به‌ وسیله راه‌آهن‌ دولتی‌ ایران‌ ساخته‌ شد. اسکلة‌ بندر در 1317 ش‌ تا 1318 ش‌، توسعه‌ یافت‌ و برای‌ پهلوگیری‌ دو فروند کشتی‌ اقیانوس‌پیما آماده‌ شد. این‌ اسکله‌ دارای‌ دو بارانداز بود و از تأسیسات‌ راه‌آهن‌ محسوب‌ می‌شد. پس‌ از ساخته‌ شدن‌ دومین‌ بارانداز در 1320ش‌، ظرفیت‌ بندر به‌ هزار تُن‌ در روز افزایش‌ یافت‌ ولی‌ سکنه آن‌ هنوز کمتر از هزار تَن‌ بود. در جنگ‌ جهانی‌ دوم‌ قوای‌ متفقین‌ اسکلة‌ دیگری‌ (شرقی‌) ساختند که‌ دارای‌ دو بارانداز بود و کشتیهای‌ 12.000 تُنی‌ می‌توانست‌ در آن‌ پهلو بگیرد و فانوس های‌ دریایی‌ برای‌ راهنمایی‌ کشتی ها در اطراف‌ دهانه خورموسی‌ نصب‌ شده‌ بود. از 1334 شمسی طرح‌ توسعة‌ بندر، به‌ منظور ازدیاد ظرفیت‌ و سرعت‌ تخلیه‌ و بارگیری‌، آغاز شد. در این‌ طرح‌ تعمیر بارانداز شرقی‌، توسعة‌ بارانداز غربی‌، احداث‌ بنای‌ اداری‌، تأمین‌ برق‌ و شبکه‌ توزیع‌، تعمیر و توسعة‌ انبارها و احداث‌ جادة‌ بندر به‌ دهکده سربندر و توسعة‌ این‌ دهکده‌ مورد توجه‌ قرار گرفت‌.

موقعیت جغرافیایی[ویرایش]

بندر امام خمینی در محدوده تقسیمات کشوری شهرستان ماهشهر و در جنوب غربی و بخش جلگه‌ای استان خوزستان قرار دارد که در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۸ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۰ درجه و ۳۳ دقیقه شمالی به فاصله ۸۵ کیلومتری شرق آبادان و ۸ کیلومتری غرب بندرماهشهر و ۹۰ کیلومتری شهر اهواز واقع شده‌است. بندر امام خمینی از شرق و شمال به بخش مرکزی بندر ماهشهر با فاصله ۸کیلومتری، از جنوب به خورموسی در فاصله ۳۰ کیلومتری از شمال به رود جراحی محدود می‌شود. .

جغرافیای طبیعی[ویرایش]

این بندر دارای ویژگی آب و هوایی متأثر از آب و هوای نیمه استوایی گرم و مرطوب بوده و دارای اقلیم فراخشک گرم می‌باشد. این منطقه همانند سایر مناطق ساحلی خلیج فارس دارای میزان بارندگی نسبتاً کم و رطوبت نسبی زیاد در هوا می‌باشد. دمای آن تقریباً همیشه بالای صفر درجه سانتیگراد است.

پوشش‌ گیاهی‌ منطقه‌ بسیار ضعیف‌ است‌ و به‌ علت‌ پست‌ بودن‌ زمین‌ و بالا بودن‌ سطح‌ سفره‌های‌ آب‌ شور زیرزمینی‌ و اثرات‌ جزر و مد، که‌ شوره‌زارهای‌ متعددی‌ پیرامون‌ این‌ بندر به‌ جای‌ می‌گذارد، هیچگونه‌ فعالیت‌ کشاورزی‌ در نواحی‌ اطراف‌ شهر وجود ندارد و در شهر نیز جز معدودی‌ درخت‌ کُنار و گز، پوشش‌ گیاهی‌ عمده‌ای‌ دیده‌ نمی‌شود.

شرکت های پتروشیمی[ویرایش]

این‌ بندر به‌ علت‌ وضع‌ طبیعی‌ مناسب‌ برای‌ لنگر انداختن‌ کشتیها و بارگیری‌ و تخلیه‌، و وجود مجتمعهای‌ پتروشیمی‌ در مجاورت‌ شهر، و فعالیت‌ بازرگانی‌ و صنعتی‌ آن‌، شهری‌ مهاجرپذیر است‌؛ فعالیت‌ عمده‌ در بندر تولید و صدور فرآورده‌های‌ پتروشیمی‌ و تولیداتی‌ است‌ که‌ مصرف‌ محلی‌ و بومی‌ ندارد. وجود همین‌ صنایع‌ صادراتی‌ سبب‌ افزایش‌ فعالیتهای‌ غیرپایه‌ای‌، بویژه‌ در خدمات‌ عمومی‌، شده‌ است‌.

فرآیند اولیه احداث صنایع پتروشیمی در بندر شاپور[ویرایش]

اولین‌ مرحله ساخت‌ مجتمع‌ پتروشیمی‌ رازی‌ در 1349 شمسی به‌ بهره‌برداری‌ رسید. این‌ مجتمع‌ در زمینی‌ به‌ مساحت‌ هشتاد هکتار در شمال‌ شرقی‌ خورموسی‌ واقع‌ است‌ و یکی‌ از عظیمترین‌ کارخانه‌های‌ تولید کودهای‌ اَزُته‌ و فسفاته‌، و بزرگترین‌ تولیدکنندة‌ اَمونیاک‌، کود اوره‌، اسید سولفوریک‌، کودِ دی‌اَمونیوم‌ فسفات‌ در ایران‌ است‌ که‌ علاوه‌ بر تأمین‌ نیازهای‌ داخلی‌، گوگرد و اَمونیاک‌ را به‌ بازارهای‌ جهانی‌ صادر می‌کند. این‌ مجتمع‌ مجهز به‌ اسکله‌ عظیم‌ بارگیری‌ برای‌ صادرات‌ و واردات‌ است‌. واحد مهم‌ دیگر، مجتمع‌ عظیم‌ پتروشیمی‌ بندر امام‌ است‌ (مساحت‌ تقریبی‌ محوطة‌ آن‌: 285 هکتار) که‌ در مجاورت‌ پتروشیمی‌ رازی‌ قرار دارد. مقاوله‌نامة‌ این‌ مجتمع‌ در 1349 شمسی، میان‌ شرکت‌ ملی‌ صنایع‌ پتروشیمی‌ ایران‌ و شرکت‌ میتسویی‌ ژاپن‌ امضا و مبادله‌ گردید و قرارداد مشارکت‌ در 1351 شمسی در مجلسین‌ وقت‌ (شورا و سِنا) تصویب‌ شد. موضوع‌ این‌ قرارداد ایجاد شرکتی‌ به‌ صورت‌ سهامی‌ خاص‌ با هدف‌ «تولید و ذخیره‌، حمل‌ و نقل‌ و بازاریابی‌، صدور الفین‌ها و آروماتیک‌ها و سایر فراورده‌های‌ پتروشیمی‌» بود.پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ (22 بهمن‌ 1357)، با خروج‌ پیمانکاران‌ ژاپنی‌ و سپس‌ در مدت‌ جنگ‌ تحمیلی‌، عملیات‌ ساختمانی‌ متوقف‌ شد. سرانجام‌ پس‌ از هفت‌ دور مذاکره‌، در 1368 ش‌ بر اساس‌ توافق‌ طرفین‌ کلیة‌ سهام‌ به‌ شرکت‌ ملی‌ صنایع‌ پتروشیمی‌ انتقال‌، و نام‌ شرکت‌ به‌ شرکت‌ سهامی‌ پتروشیمی‌ بندر امام‌ تغییر یافت‌. پس‌ از جنگ‌، برای‌ بازسازی‌ و تکمیل‌ واحدهای‌ خسارت‌ دیده هر دو مجتمع‌، اقدام‌ شد.

شرکت های مستقر در شهر بندر شاپور[ویرایش]

شرکت پتروشیمی بندر امام

شرکت پتروشیمی رازی

شرکت پتروشیمی مارون

شرکت پتروشیمی خوزستان

شرکت پتروشیمی فن آوران

شرکت پتروشیمی اروند

شرکت پتروشیمی کارون

شرکت پتروکیمیای ابن سینا

شرکت ره آوران فنون پتروشیمی

شرکت پایانه ها و مخازن پتروشیمی

شرکت پتروشیمی امیرکبیر

شرکت پتروشیمی تند گویان

شرکت پتروشیمی فجر انرژی خلیج فارس

شرکت پتروشیمی بوعلی سینا

شرکت پتروشیمی لاله

شرکت پتروشیمی غدیر

شرکت پتروشیمی شیمی بافت

شرکت پتروشیمی نوید زرشیمی

شرکت پتروشیمی شهید رسولی

شرکت پتروشیمی رجال

شرکت آریا فسفریک جنوب

شرکت پتروشیمی تخت جمشید

طرح های جدید شرکت های پتروشیمی [۴]

شرکت های میان دستی و پایین دستی صنایع پتروشیمی

شرکت سرمایه گذاری تدبیرگران اقتصاد اوراسیا

اداره کل بنادر و دریانوردی خوزستان (بندر امام خمینی)

شرکت لوله سازی ماهشهر

شرکت شیلات بندرامام

شرکت گمرک بندر امام

اسکله فولاد خوزستان

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

بندرامام خمینی

شهرداری بندر امام خمینی

اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان

بندر امام خمینی (نام قبلی: بندرشاهپور) - دانشنامه جهان اسلام

  1. «مرکز پژوهشها - تغییر نام شهر و بخش بندر شاهپور به بندر خمینی». rc.majlis.ir. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی پارامتر |پیوند بایگانی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک) در ۳۱ مارس ۲۰۲۲. از پارامتر ناشناخته |این شهر با جمعیت 80 هزار نفر هنوز شهرستان نشده است و این مسئله باعث اعتراضات این منطقه شده زیرا این شهر با این جمعیت بسیاری از امکانات رفاهی در اجتماعی و درمانی برای این شهر که هنوز شهرستان نشده باعث اعتراضات این مردم شده نشانی= صرف‌نظر شد (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  2. «تلاش برای بازگرداندن نامهای عربی و تاریخی شهرهای خوزستان در مجلس ایران | TRT Persian». www.trt.net.tr. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۸-۰۹.
  3. «بندر ماهشهر | خوزستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۴ ژوئیه ۲۰۰۹.
  4. https://nipc.ir/index.aspx?siteid=1&&siteid=1&pageid=3315

الگو:شهرهای دارای راه‌آهن