French
Deutschاسترلاب گوی‌شکل - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
استرلاب گوی‌شکل یا حَلقه‌دار (به عربی: ذات الحلق) گونه‌ای از استرلاب است که حلقه‌هایی فلزی و متداخل دارد و در منابع عربی از آن با نام ذات‌الحِلَق یا اسطرلاب الکری یاد می‌کنند.
دانشمندان قدیم ایران این ابزار رصد ستاره‌شناسان را این‌گونه تعریف کرده‌اند: مجموع حلقه‌های بسیاری است فلزین یا چوبین یا از مُقوا که آسمان و حرکات کواکب را نماید و در مرکز حلقه‌ها کره‌ای خرد که نمایندهٔ زمین است.[۱]
نخستین توصیف استرلاب کروی توسط دانشمند ایرانی، ابوالعباس نیریزی انجام شده‌است. اخترشناسان ایرانی و عرب، حلقه‌دارهای یونانی را در سدهٔ ۸ میلادی بهبود بخشیدند و ستاره‌شناس ایرانی، ابواسحاق فَزاری، کتابی ویژهٔ این افزار به نام «ذات‌الحلق» نوشت.[۲]
گفته می‌شود مخترع عرب، عباس بن فرناس، در سدهٔ نهم نوعی دیگر از استرلاب حلقه‌دار را ساخت که به خلیفه محمد اول هدیه داده شد.[۲]