French
Deutschگتو چنتستوخووا - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
.jpg) مردان یهودی در حال پارو کردن برف برای نیروهای آلمانی، گتو چنتستوخووا، لهستان حوالی ۱۹۴۱-۱۹۴۲ | |
| نمای کلی | |
|---|---|
| دوره | آوریل ۱۹۴۱ – ژانویه ۱۹۴۵ |
| قلمرو | چنتستوخووا، لهستان اشغالی |
| قربانیان | ۴۸٬۰۰۰ یهودی لهستانی |
| عاملین اصلی | |
| نیروها | اس‌اس، مردان تراونیکی |
| اردوگاه‌ها | تربلینکا |
گتو چنتستوخووا (به لهستانی: Częstochowa) گتویی بر پا شده توسط آلمان نازی در لهستان اشغالی بود که برای آزار و اذیت و بهره‌کشی از یهودیان لهستانی در شهر چنتستوخووا ایجاد شده بود. تعداد تقریبی افراد زندانی در گتو در آغاز حدود ۴۰٬۰۰۰ تن بود و در اواخر سال ۱۹۴۲ و در اوج خود، یعنی درست پیش از اخراج دست‌جمعی، به ۴۸٬۰۰۰ تن رسید. بیشتر زندانیان گتو توسط قطارهای هولوکاست به اردوگاه مرگ تربلینکا منتقل شدند. در ژوئن ۱۹۴۳، ساکنان باقی مانده گتو خیزشی را آغاز کردند که پس از چند روز نبرد توسط نیروهای اس‌اس خاموش شد.[۱][۲]
تاریخچه[ویرایش]
دستور رسمی ایجاد گتو در چنتستوخووا در ۹ آوریل ۱۹۴۱ توسط گروپنفورر ریشارد وندلر صادر شد. علاوه بر یهودیان چنتستوخووا، تعداد بیشتری از یهودیان توسط راه‌آهن از شهرهای اطراف و روستاهای بخش دولت عمومی در جنوب غربی اشغال شده جمهوری لهستان، از جمله از بوخاتوف، یانوو و پژروو، به علاوه اخراج شدگان از سرزمین‌های لهستان در آغاز جنگ، بیشتر از پوتسک و ووچ، به گتو پیوستند. زندانیان گتو ناچار شدند به عنوان برده در صنعت تسلیحات کار کنند، و اکثریتشان در کارخانه لهستانی گسترش‌یافتهٔ متالورژیا (Metalurgia) واقع در خیابان کروتکا (که توسط شرکت آلمانی HASAG تصرف شده بود و به «Hassag-Eisenhütte AG» تغییر نام داده شد) و نیز در سایر کارخانه‌ها یا کارگاه‌های محلی به کار گرفته می‌شدند.[۳]
نازی‌ها در ۲۲ سپتامبر ۱۹۴۲ در جریان عملیات راینهارد (روز پس از یوم کیپور) آغاز به برچیدن گتو کردند. موج نخست اخراج‌ها در شب ۷ اکتبر به پایان رسید. این اقدام توسط یگان‌های آلمانی همراه با نیروهای کمکی اوکراینی و لتونیایی ایشان (معروف به هیوی‌ها)، و نیز مردان تراونیکی، تحت فرماندهی فرمانده پلیس پل دگنهارت انجام شد. در هر روز، یهودیان برای «اسکان مجدد» در میدان داشینسکی جمع می‌شدند و سپس توسط قطارهای باری هولوکاست - مردان، زنان و کودکان - به اردوگاه مرگ تربلینکا منتقل می‌شدند: در کل تقریباً ۴۰٬۰۰۰ قربانی.[۱]
درستکاران در میان ملل که به یهودیان گتو کمک کردند شامل چندین خانواده لهستانی می‌شدند.[۴] یان بروست در نیمه اول سال ۱۹۴۴ به دلیل رساندن غذا به زندانیان یهودی تأسیسات کارگری تیرباران شد.[۵] اعضای دیگر خانواده بروست در چنتستوخووا نیز در کمک و پناه دادن به یهودیان دست داشتند و پس از جنگ نشان «درستکار در میان ملل» را از ید وشم دریافت کردند.[۶]
خیزش[ویرایش]
کسانی که از موج اصلی برچیدن گتو جان سالم به در برده بودند (حدود ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کارگر به بردگی گرفته شده و خانواده‌های آنها) در گتویی به اصطلاح «گتوی کوچک» برای کارخانه مهمات سازی هوگو اشنایدر (Hugo Schneider) قرار گرفتند. در آن گتو ۸۵۰ یهودی اعدام شدند. در مدت کوتاهی، سازمانی یهودی پنهانی و مبارز توسط مردخای زیلبربرگ، سومک آبراموویچ و هنیک پساک و دیگران تشکیل شد. این سازمان از ۳۰۰ عضو تشکیل شده بود.[۳]
هنگامی که آلمانی‌ها برای برچیدن گتوی کوچک در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۳ وارد عمل شدند، خیزش گتوی چنتستوخووا فوران کرد. زیلبربرگ پس از آنکه آلمانی‌ها به پناهگاه وی حمله کردند خودکشی کرد. ۱۵۰۰ یهودی در جریان نبرد کشته شدند. در ۳۰ ژوئن، خیزش با ۵۰۰ یهودی دیگر که زنده زنده سوزانده شده یا در زیر آوار دفن شدند، سرکوب شد. ۳۹۰۰ یهودی نیز دستگیر و به اردوگاه‌های کار آپاراتاتباو، وارته‌ورک و آیزنهوت منتقل شدند. ۴۰۰ نفر پس از گزینش تیرباران شدند. در دسامبر همان سال، ۱۲۰۰ زندانی به آلمان منتقل شدند. مردان به بوخن‌والد، و زنان به داخائو فرستاده شدند (همه آنها کشته شدند). با این حال، کارگاه‌های ریخته‌گری، که نیاز فراوانی بهشان وجود داشت، در نیمه دوم سال ۱۹۴۴ با حدود ۱۰ هزار کارگر جدید اعزام شده از ووچ، کیلتسه، رادومسک و سکارژسکو-کامیننا دوباره از کار گرفته شدند. در ۱۵ و ۱۶ ژانویه ۱۹۴۵، پیش از پیشروی شوروی، حدود ۳۰۰۰ زندانی به رایش سوم فرستاده و همگی کشته شدند. ۵۲۰۰ یهودی باقیمانده که در اردوگاه‌های کارگری اطراف چنتستوخووا کار می‌کردند توسط ارتش سرخ آزاد شدند.[۲][۳]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ The statistical data compiled on the basis of "Glossary of 2,077 Jewish towns in Poland" بایگانی‌شده در ۸ فوریه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine by Virtual Shtetl Museum of the History of the Polish Jews (به انگلیسی), as well as "Getta Żydowskie," by Gedeon, (به لهستانی) and "Ghetto List" by Michael Peters at www.deathcamps.org/occupation/ghettolist.htm (به انگلیسی). Accessed July 12, 2011.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Shmuel Krakowski (translated from Hebrew by David Fachler) (2010). "Armed Resistance". YIVO Institute for Jewish Research. Retrieved July 16, 2011.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ "Częstochowa ghetto – History". Virtual Shtetl Museum of the History of Polish Jews. p. 4. Archived from the original on 20 February 2017. Retrieved July 16, 2011.
- ↑ Polscy Sprawiedliwi (2016). "The Sikora Family". Sprawiedliwy wśród Narodów Świata - tytuł przyznany. Przywracanie Pamięci. Alphabetical listing. Archived from the original on 13 November 2016. Retrieved February 23, 2016.
- ↑ Irene Tomaszewski; Tecia Werbowski (2010). Code Name Żegota: Rescuing Jews in Occupied Poland, 1942-1945: the Most Dangerous Conspiracy in Wartime Europe. ABC-CLIO. p. 75. ISBN 978-0-313-38391-5.
- ↑ "Brust". The Righteous Among the Nations Database. Retrieved 2020-05-24.
{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)