دودوک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

با دودوئک اشتباه نشود.
دودوک
دودوک
طبقه‌بندی ساز بادی با دو نی
گسترۀ صوتی
نوازندگان
جیوان گاسپاریان
Duduk and its music
Armenian kids playing duduk
کشورArmenia
دامنهPerforming arts (music)
منبع۹۲
منطقهاروپا و آمریکای شمالی
اطلاعات ثبت
ثبت۲۰۰۸ (3rd فصل)
فهرستRepresentative

دودوک (به ارمنی Դուդուկ - به انگلیسی Duduk)، یا تزیراناپوق (به ارمنی ծիրանափող - به انگلیسی Tsiranapogh) اصیل‌ترین ساز ارمنیان در بین دیگر سازهای ملی آنان به‌شمار می‌رود. موسیقی شناسان ارمنی، استناد به شواهد تاریخی و داده‌های باستان‌شناسی قدمت این ساز را به ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد و تاریخ موسیقی دودوک ارمنی را به دوران پادشاهی تیگران بزرگ در سرزمین کوهستانی ارمنستان دانسته‌اند؛ ولی دانشمندان غربی قدمت این ساز را ۱۵۰۰ سال پیش می‌دانند.[۱]

یونسکو در ۲۰۰۵ میلادی دودوک را به منزلهٔ شاهکار میراث معنوی و شفاهی بشریت معرفی کرد.[۱][۲]

زردآلو در فرهنگ ارمنی[ویرایش]

تمبر ارمنی

همان گونه که تار خوب را از چوب درخت توت و از چوب درخت گلابی برای ساختن کمانچه استفاده می‌کنند؛ برای ساخت دودوک هم از شاخه و چوب کهنه شده ساقه درخت پنجاه تا شصت ساله زردآلو استفاده می‌کنند. ارمنیان نه تنها خود را نخستین پرورش دهندگان زردآلو می‌دانند بلکه نام و تصویر آن را به خانه، اجتماع و باورهای خود نیز راه داده‌اند. به سبب قدمت کاشت و پرورش این میوه در خاک ارمنستان اسم علمی آن را در گیاه‌شناسی «پرونوس آرمنیاکا»[Prunus armeniaca] یا «آرمنیکا وولگاریس»،[Armeniaca vulgaris] به معنی (آلوی ارمنی) یا (میوه ارمنی) گذاشته‌اند. کارل لینه در ۱۷۵۳ میلادی در «فرهنگ اسامی گیاهان» [plant nomenclature] و در بخش «رتبه‌بندی موجودات زنده» [Taxonom] کتاب معروف خود، گونه‌های گیاهان از (سیب ارمنی) نام برده‌است.[۳] «فیلیپ دِپوئردِرله» [De Poerderlé]، گیاه‌شناس معروف اتریشی سده هجدهم میلادی، می‌نویسد:

«نام این درخت میوه از نام کشوری که در آن می‌روید، که منطقه‌ای آسیایی به نام ارمنستان است، گرفته شده و میوه آن بعدها به اروپا راه پیدا کرده‌است.»[۴]

در ۱۹۶۲ میلادی، یک گروه باستان‌شناس، طی حفاریهای خود در اطراف معبد گارنی و در میان آثار کشف شده از عصر سنگ به تعدادی هسته زرد آلو با عمر بیش از دوازده هزار سال و دودوک ساخته شده از قلم ساق پای لک‌لک، متعلق به هزاره اول پیش از میلاد، دست یافت.[۵]

دودوک[ویرایش]

تنظیم صدای دودوک ارتباطی مستقیم با فرهنگ منطقه‌ای دارد که در محدوده آن نواخته می‌شود، چرا که حتی اندازه ساز نیز در مناطق مختلف متفاوت است. این ساز، که قدمتی چند هزار ساله دارد، دارای سه اندازهٔ کوچک (۲۸ سانتیمتر)، متوسط (۳۳سانتیمتر) و بزرگ (۴۰ سانتیمتر) است. دودوک فقط دارای یک اکتاو، دو گام و دو نت است.[۶]

در سده بیستم میلادی، استادان موسیقی در ارمنستان تنظیمات دودوک یکسان‌سازی کردند و تنظیم آن را، برخلاف نتهای غربی،[dodecatoni or heptatonic] درمقیاس دو نت در یک اکتاو (سوم یا چهارم) تعیین و تثبیت کردند. فن استفاده از انگشتان نوازنده نتهای اضافی لازم برای نزدیک شدن به مقیاس هفت یا دوازده نت را به دست می‌دهد. اندازه ساز نیز در مناطق مختلف متفاوت است. در گذشته، دودوک را از استخوان و بعدها از نی می‌ساختند اما از سده پنجم میلادی از چوب و نی درساخت دودوک به صورت معیار درآمده است. رمز صدای غمناک و ویژه دودوک در استفاده از دو قطعه لوله هم محور، قطر بیشتر لوله و قدرت تنفسی فوق‌العاده نوازنده نهفته‌است. قسمت بلند دودوک از چوب قدیمی درخت زردآلویی که میوه آن هسته تلخی دارد و بخش دهنی آن را از یِقِگ [yegheg] که در ساحل رود ارس می‌روید می‌سازند.[۷]

جستارهای وابسته[ویرایش]

نگارخانه[ویرایش]

  • دودوک
    دودوک
  • یِقِگ
    یِقِگ
  • جیوان گاسپاریان در حال نواختن دودوک
    جیوان گاسپاریان در حال نواختن دودوک
  • فستیوال دودوک سال ۲۰۱۵ میلادی در مسکو
    فستیوال دودوک سال ۲۰۱۵ میلادی در مسکو
  • فستیوال دودوک سال ۲۰۱۴ میلادی در مسکو
    فستیوال دودوک سال ۲۰۱۴ میلادی در مسکو

پیوند به بیرون[ویرایش]

پانویس[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Duduk and its music,by:unesco.org
  2. ↑ Duduk Music,by:unesco.org
  3. ↑ The Armenian Duduk: A Complete Guide,by:David Tawfik[پیوند مرده]
  4. ↑ Manuel de l'Arboriste et du Forestier Belgiques: Seconde Édition: Tome Premier. à Bruxelles: Emmanuel Flon. p. 682
  5. ↑ Contributions to the Archaeology of Armenia,by:Alekseev, A. P.; Arakelyan, B.; Arutyunian, A. R. et al
  6. ↑ The Armenian Duduk History,armenianduduk.am
  7. ↑ Armenian Duduk,Lessons by Albert Vardanyan

منابع[ویرایش]

  • «دودوک ارمنی در کتاب‌های درسی موسیقی مدارس ژاپن». رادیو عمومی ارمنستان. ۲۹ ژوئن ۲۰۲۱.
  • "The Duduk and National Identity in Armenia". By Andy Nercessian.
  • "The Armenian Duduk: A Complete Guide". By David Tawfik.
  • "Duduk and its music". unesco.org.
  • "Inscribed in 2008 on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity (originally proclaimed in 2005)". By unesco.org.
  • "Manuel de l'arboriste et du forestier belgiques: ouvrage extrait … , Volume 1". By Eugène-Joseph-Charles-Gilain-Hubert d'Olmen baron de Poederlé.
  • "Contributions to the Archaeology of Armenia". By Alekseev, A. P. ; Arakelyan, B. ; Arutyunian, A. R. et al,Published by Peabody Museum, Cambridge MA, 1968.
  • "The Armenian Duduk History". armenianduduk.am.
  • "Armenian Duduk". duduk.com.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=دودوک&oldid=37208704»