رزا جمالی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

رزا جمالی
زادهٔ۲۸ آبان ۱۳۵۶
تبریز
ملیت ایران
پیشهشاعر، نمایش‌نامه‌نویس، مترجم، منتقد ادبی
سال‌های فعالیتاز سال ۱۳۷۴ تا امروز

رزا جمالی (۲۸ آبان ۱۳۵۶ در تبریز) شاعر، نمایش‌نامه‌نویس، منتقد ادبی و مترجم ایرانی است.

پس زمینه و سبک ادبی[ویرایش]

رزا جمالی متولد ۲۸ آبان ۱۳۵۶ در تبریز است. دانش آموختهٔ کارشناسی ادبیات نمایشی از دانشگاه هنر و کارشناسی ارشد ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران. فعالیت ادبی خود را از ابتدای دهه۱۳۷۰ آغاز کرد. او شاعری متفاوت خوانده شده‌است که زبان و فضاهای جدیدی را ارائه می‌دهد و پساساختارگرا است.[۱]

شاعری که در میانهٔ دههٔ ۱۳۷۰ از اعضای جوان کارگاه شعر رضا براهنی بود و انتشار نخستین کتابش، «این مرده سیب نیست یا خیار است یا گلابی»، در سال ۱۳۷۷، به سبب عنوان و اشعار متفاوت اش، بازتاب‌های فراوانی برانگیخت. بعد از آن، تا سال ۱۳۸۰، او دو مجموعهٔ دیگر از اشعارش را به چاپ رساند و خود را به عنوان شاعری پرکار و مطرح تثبیت کرد.[۲]

با در نظر گرفتن تم کهن الگویی غالب، نقش محوری الهه رویش، و درهم تنیدگی انکارناپذیر ایماژ با اسطوره رویش به مثابه یک ژانر در مجموعه «این ساعت شنی که به خواب رفته‌است»؛ باید اذعان نمود که شعر رزا جمالی در معنای کهن الگویی کلمه زنانه و قابل تحلیل است.[۳]

کتاب «بزرگراه مسدود است» گزیده‌ای از شعرهای موفق پنج دفتر اوست.[۴] محور افقی در اغلب شعرها رعایت نمی‌شود و شاعر در پی پیوند و برقرار کردن ارتباط منطقی و زبانی میان سطرها و بندهای سروده خود نیست. مجموعه شعرهای اخیر او به نوعی ادامه همان شیوه در شاعری است که وی از ابتدا آن را دنبال می‌کرد؛ اما او در این شیوه به نوعی پختگی دست یافته‌است.[۵]

شعرهای او به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی، ترکی، عربی، بنگالی، هندی، چک، سوئدی، آلمانی، اسپرانتو، کردی و… ترجمه شده‌است و در معتبرترین گلچین‌های ادبی شعر پیشرو جهان منتشر شده‌است. کتاب‌های او از معدود عناوینی ست که به چندین چاپ رسیده و در تیراژ بالا عرضه می‌شود. منتقدان ادبی او را از شاعران مهم، تأثیرگذار و جریان‌ساز سه دههٔ اخیر می‌دانند؛ شعر او پُر از پیشنهادهای تازه برای شعر خلاق فارسی بوده‌است. تجربه‌هایی در حوزهٔ فرم و محتوای شعر امروز که از آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بازی‌های زبانی، تصویرسازی خلاق، خلق استعارات نو، آشنایی زدایی از زبان متداول، دوری از کلیشه‌های بیانی، به وجود آوردن نشانه‌شناسی تازه ای از کلمات، چندصدایی، استفاده از لحن و زبان محاوره، بی واسطه نویسی، عرفان اشیاء، بازآفرینی مضامین شعر کلاسیک فارسی…[۶] شعر او دارای نظمی هندسی ست و معماری تنظیم شده‌ای دارد. واگویه‌های چند ساحتی که بسیاری از شعرهایش را به آثاری چند صدایی بدل کرده‌است.[۷] تخیل سیال از دیگر ویژگی‌های شعری اوست.[۸]

آثار[ویرایش]

شعر[ویرایش]

نمایش‌نامه[ویرایش]

  • سایه (این نمایشنامه در سال ۱۳۹۵ به کارگردانی لیلی تقی پور بر صحنه اجراء شده‌است و اجرای رادیویی دیگری از آن با صدای شهدک غلامی موجود است)(نشر سیب سرخ، ۱۳۹۸)

ترجمه[ویرایش]

نقد[ویرایش]

  • مکاشفاتی در باد (مقالات متعددی در تحلیل شعر که پیشتر در نشریات ادبی نظیر نامه کانون نویسندگان ایران، کارنامه، آدینه، دنیای سخن، جهان کتاب، بیدار، عصر پنج شنبه و… منتشر شده بودند) (نشر هشت، ۱۴۰۰)

داوری جوایز شعر و ترجمه ادبی[ویرایش]

نمونه شعر[ویرایش]

"هفت طبقه بودم گیاهی مخصوص به تن داشتم؛ در جشنی شبیه مراسم ختم شرکت کرده بودم

سنگ بر پیشانی برگشتم؛ بر سرزمین مادری ام باردیگر نگریستم وَ گریستم

پدرم سیمرغ بود؛ مادرم الهه ای بی تاب درشوش وُ هگمتانه وُ مقبرهٔ مردخای

وَ خدا با من بود

این چشم‌ها دوربین من شده‌اند در تاریکی محض، مطلق

و من اسطورهٔ گُنگِ برخورد قاشق‌ها با چنگال بوده‌ام در لحظهٔ شام

ایزد بانوی بزرگراه نواب من ام، به قبرستان می‌روم

در منتهی‌الیهٔ شرقی این شهر

این که مطلق باریده بر فرق سرت، این چیست؟ این پلشتیِ آرام چیست؟ به چه می‌ماند؟ چیست؟

فرشتگان بر موهای تاریکم لانه کرده بودند به ناچار

وَمن پریان را شسته بودم، لکه‌گیری کرده بودم، شبیه برنج دم کرده بودم

ساعت را می‌دانستی در لحظه ای که کش می‌آمد و خمیازه می‌کشید، آن لحظهٔ منجمد وُ خاموش

وقتی با چنگال‌های زخمی ام بر اجاق گاز سر می‌رفتم

وقتی تمام صحنِ میدانِ انقلاب را فراگرفته بودم وَ فوران می‌کردم

و با وایتکس صورتم را سفید نگه داشته بودم انگار."

برنامه‌های بین‌المللی[ویرایش]

منابع[ویرایش]

پیوند به بیرون[ویرایش]

  1. ↑ فرخزاد ۲۵۱
  2. ↑ روزنامه اعتماد
  3. ↑ همایش صد سال شعر زن فارسی سرا
  4. ↑ روزنامه ایران
  5. ↑ خبرگزاری کتاب ایران
  6. ↑ https://wikijoo.ir/index.php/جمالی،_رزا. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)[پیوند مرده]
  7. ↑ خبرگزاری مهر
  8. ↑ فصلنامه چوک
  9. ↑ «برگزاری دومین دوره جشنواره ترجمه ادبی».
  10. ↑ «دومین جشنواره ترجمه ادبی ترجمیک».
  11. ↑ «ویکی‌پدیای انگلیسی».
  12. ↑ «فهرست مقالات رُزا جمالی در پایگاه اینترنتی نورمگز».
  13. ↑ «"سایه" رزا جمالی منتشر شد».
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=رزا_جمالی&oldid=38353670»