زبان‌های اوموتی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اوموتی
پراکنش:اتیوپی
تبار:آفروآسیایی
  • اوموتی
زیرگروه‌ها:
ایزو ۵–۶۳۹omv
گلاتولوگNone
{{{mapalt}}}
زبان‌های اوموتی:
زبان‌های همسایه:

زبان‌های اوموتی گروهی از زبان‌های آفروآسیایی هم‌چسب و نواخت‌بر جنوب غربی اتیوپی هستند. این زبان‌ها حدود ۶٫۲ میلیون سخنگو دارند. برای نوشتن برخی از زبان‌های اوموتی از خط گعز و برای برخی دیگر از خط لاتین استفاده می‌شود. این گروه به‌طور کلی در خانواده زبان‌های آفروآسیایی دسته‌بندی می‌شود، اما در این مورد میان زبان‌شناسان اختلاف است.

پرسخنورترین زبان این خانواده وولایتا با حدود ۲ میلیون سخنور است.

زبان‌ها[ویرایش]

زبان‌های اوموتی به دو شاخه شمالی و جنوبی اوموتی تقسیم می‌شوند. دسته‌بندی کلاسیک اوموتی به شرح زیر است:

مقایسه واژگان[ویرایش]

نمونه واژگان اساسی ۴۰ زبان اوموتی از بلاژک (۲۰۰۸):[۱]

زبان چشم گویش دماغ دندان زبان دهان خون استخوان درخت آب خوردن نام
باسکتو af waytsi sints ačči B ɪnts'ɨrs no·na suuts mεk'εts B mɪts B wa:tse A moy- B sumsa
دوکا af waytsi si·nts ačči ɨrs'ɪns no·na su·ts mik'әts mittse wa·tsi m- suntsa
ماله ’a:pi waizi sied‘i ’ači ’ɪndɪrsi daŋka sugutsi mεgεtsi mitsi wa:tsi mo- sunsi
وولایتا ayf-iya; A ayp'-iya haytta sir-iya acca; A acc'a int'arsa doona suutta; Ch maččamié mek'etta mitta hatta m- sunta
کولو ayp'-iya haytsa siid'-iya acc'a ins'arsa doona sutsa mek'etsa barzap'-iya hatsa m- sutta
کانچا ayp'e hayts sire acc‘a ins‘arsa doona suts mek'etsa mits haats m- sunts
مالو ’áɸe hʌ́je síd'e ’áčʰә ’irɪ́nts dɔ́nʌ sútsʰ mεk‘ɨ́ts‘ mɪ́ts ’átsә m- sʊns
گوفا ayp'e haytsa siide acc'a intsarsa doona sutsa mek'etta mitsa hatse m- suntsa
زالا ayfe (h)aytsa sid'e ačča int'arsa duna tsutsa mitsa hatsa maa-
گامو ayp'e haytsa siire acc'a ins'arsa doona suuts mek'ets mitsa hatse m- sunts
داچه ayfe hayts'e siyd'e acé ɪntsεrs duna suts mek'ets šara hatse m- sunts
دروزه ayp'e waye sire acc'a ins'arsa duuna suts mek'etsa mits haats m- sunts
اویدا ápe, ayfe B ha:ye sid'e ’ač, pl. o·či iláns B do:na suts mεk'εts mɪns'a haytsi mu’- suntsu
زایسه ’áaɸε waayέ kuŋké ’acc' ints'έrε baadέ súuts' mεk'έεte mits'a wáats'i m- č'úuč'e
زرگولا ’a:ɸe wai kuŋki ’ac'e ’insәre ha:’e su:ts nεkεtε mintsa wa:tse m- su:ns
گانجوله ’áaɸε waašέ kuŋkε gaggo ints'úrε baadέ súuts' mεk'έtε mits'i waats'i m- ts'únts'i
گیدیچو ’áaɸε waašέ kuŋké gaggo ints'úrε baadέ súuts'i mεk'εte míts'i wáats'i m- ts'únts'i
کاچاما ’áaɸε uwaašέ kuŋkέ gaggo ints'úrε baadέ súuts'ε mέk‘έtee mits'i wáats'i m- ts'únts'i
کویرا ’áɸε waayέ siid'ε gaggo ’únts'úrε ’áaša súuts' mεk‘έεte míts'e; Ce akka wáats'e múuwa súuntsi
چارا á:pa wó:ya sínt'u áč'a ’íns'ila no:ná sú:ta mertá mítsa á:s'a ḿ-na sumá
بنچ ap (h)ay sint' gaš; san eyts' non sut mert inč so’ m’ sum
شه af ai sint' gaš ets' non sut mεrt enc so’ mma sum
یمسا aafa; kema odo siya a’ya terma noono anna mega i’o aka me suna
بوورو aawa waaza šint'a gaša albeera noona ts'atts'a mak'әttsa mitta aatsa maa- šuutsa
آنفیلو a:fo wa:jo ši:nto ga:ššo εrɪ:tso nɔ:no ts'antso šaušo mɪ:tso yu:ro m ši:go
کافا affo, aho wammo; kendo muddo gašo eč'iyo nono; koko dammo šawušo met'o ač'o mammo; č‘okko šiggo
موچا á·p̱o wa·mmo šit'ó gášo häč'awo no·no damo ša·wúšo mit'ó à·č'o ma̱·(hä) šəgo
دیزی ab-u a:i sin-u ažu yabɪl εd-u yεrm-u us wɪč a:i m- sɪm-u
شاکو á:b a:y B sɪnt' á:č'u érb e:d yärm u:su í:nču á:y m̥̀- su:m
نایی ’a:f B ha:y si.n B acu B yalb e:du yarbm ’u:s B incus B hai m- su:m
مائو á:fέ wá:lέ ší:nt'έ à:ts'ὲ ánts'ílὲ pɔ́:nsὲ hándέ má:lt‘έ ’í:ntsὲ hà:tsὲ hà míjà jè:škέ
سزه a:b, á:wi wέὲ ší:nté há:ts'έ, ha:nsì jántsílὲ/ t'agál wa:ndè hámbìlὲ bàk‘ílí ’innsì há:ns'ì má:mɔ́ nì:ší
هوزو abbi wεεra šini ats'i S wìntə́lә waandi hambilε bak‘ilε S ’í:nti haani maa iiši
دیمه ’afe, ’aɸe k'a:me nʊkʊ F baŋgɪl; ɪts; kәsɪl ’ɨdәm ’afe; B ’app- maχse; F dzumt k‘oss; F k‘ʊs ’aχe; B ha:ɣo naχe; B nә:ɣ- ’ɨčɨn mɨze; F na:b
هامر api, afi k'a(:)m- nuki ’ats' ’ad’ab ap- zum’i le:fi ak'- noko kʊm- nam-
بانا afi k'ami nuki atsi adʌb/adɪm afa zump'i lεfi ɑhaka/ha:k'a noko its-; kum- na(a)bi
کارو afi k'ami nuki asi attәp' M ’apo mәk'әs lefi aka nuk'o isidi
آری afi k'ami nuki atsi; B kasel geegi adim afa zom’i lεfi ahaka noɣa; B nɔk'ɔ its- nami
اوبامر a·fi ɣ/k'a·mi nuki atsi admi afa mək'əs ~ -ɣ- lεfí aɣa luk'a, luɣa ’its- na·mi
گالیلا a·fi k'a·mi nuki ači admi afa mәk'әs lεfí aɣa/aháɣa lu·ɣa/lo·ɣa ič- la·mi

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Blažek, Václav. 2008. A lexicostatistical comparison of Omotic languages. In Bengtson (ed.), 57–148.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان‌های_اوموتی&oldid=36247262»