زبان‌های فینی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

فینی
بالتوفینی
اقوام:مردمان بالتوفینی
پراکنش:شمال فنواسکاندیا، استونی، شمال غرب روسیه، در گذشته در لتونی
تبار:اورالی
نیا:نیافینی
زیرگروه‌ها:
فینی شمالی
استونیایی شرقی–ووتی
گلاتولوگfinn1317[۱]
{{{mapalt}}}

زبان‌های فینی یا بالتوفینی شاخه‌ای از خانواده زبان اورالی هستند که در پیرامون دریای بالتیک، عمدتاً در فنلاند و استونی، توسط حدود ۷ میلیون نفر مردم فینی گفتگو می‌شوند.

به‌طور سنتی هشت زبان فینی شناخته شده‌است.[۲] نمایندگان مدرن خانواده زبان فنلاندی و استونیایی هستند که زبان رسمی کشورهای مادری آن‌ها است.[۳] سایر زبان‌های فینی در منطقه دریای بالتیک اینگریایی و ووتی، در اینگریا در کناره خلیج فنلاند صحبت می‌شوند؛ و زبان لیوونیایی که زمانی در اطراف خلیج ریگا صحبت می‌شده‌است. زبان‌های دورتر شمالی کارلیایی، لودیک و وپس در منطقه دریاچه اونگا و لادوگا هستند.

علاوه بر این، از دهه ۱۹۹۰، تعدادی از گروه‌های اقلیت فینی‌زبان ظهور کرده‌اند که به دنبال به رسمیت شناختن به عنوان زبان‌های متمایز هستند و زبان‌هایی با استاندارد ادبی جداگانه را ایجاد کرده‌اند.[۲] کارلین شمالی، کارلین تور و لیوی-کارلین نشان دهنده سه گویش اصلی کارلین هستند، که قبلاً تنها یک زبان شفاهی بود. زبان وورو و ستو (نوادگان مدرن استونیایی جنوبی) در جنوب شرقی استونی صحبت می‌شوند و پیش از آن گویش‌های استونیایی بودند. گویش‌های مینکیلی و کون در شمال سوئد و نروژ صحبت می‌شوند و وضعیت قانونی زبان‌های اقلیت‌های مستقل را دارند. این زبان‌ها قبلاً به گویش‌های فنلاندی شناخته شده بودند و دارای فهم متقابل هستند.

زبان‌های کوچکتر در معرض خطر قرار دارند. آخرین سخنوری که زبان مادری‌اش لیوونیایی بود در سال ۲۰۱۳ فوت کرد، و تنها در حدود دوازده نفر با زبان مادری ووتی باقی مانده‌است. صرفنظر از این، حتی برای این زبان‌ها، شکل‌دادن به زبان استاندارد و آموزش در آن ادامه دارد.[۴]

زبان‌ها[ویرایش]

زبان‌های فینی یک زنجیره گویشی با چندین مرز جدایی واضح را می‌سازند[۵] و به همین دلیل گاه به جای زبان‌ها، از عنوان گویش‌های فینی استفاده می‌شود.[۶] از مهم‌ترین زبان‌های این خانواده عبارتند از:

زبان شمار گویشوران منطقه جغرافیایی
لیوونیایی مرده به عنوان زبان نخست لتونی
وورو-ستو ۵۰٬۰۰۰ استونی، روسیه
استونیایی ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ بیشتر در استونی
ووتی ۲۰ روسیه
فنلاندی ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ بیشتر در فنلاند
اینگریایی ۲۰۰ روسیه
کارلیایی ۳۰٬۰۰۰ فنلاند، روسیه
لیوی ۲۵٬۰۰۰ فنلاند، روسیه
وپس ۵٬۰۰۰ روسیه

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Finnic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ "Itämerensuomen seuraava etymologinen sanakirja" (PDF). Sanoista kirjakieliin. Juhlakirja Kaisa Häkkiselle 17. marraskuuta 2010. Suomalais-Ugrilaisen Seuran Toimituksia. Vol. 259. 2010. ISSN 0355-0230.
  3. Pajusalu, Karl (2009). "The reforming of the Southern Finnic language area" (pdf). Mémoires de la Société Finno-Ougrienne. 258. ISSN 0355-0230. Retrieved 2015-03-03.
  4. Laakso, Johanna (2001). "The Finnic languages: Typology and contact". In Dahl, Ö.; Koptjevskaja-Tamm, M. (eds.). The Circum-Baltic languages. Vol. Volume I: Past and Present. Amsterdam: John Benjamins. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)
  5. Viitso, Tiit-Rein (1998). "Fennic". In Abondolo, Daniel (ed.). Uralic languages. Routledge.

پیوند به بیرون[ویرایش]