French
Deutschشورش‌های دهه ۱۳۷۰ ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
.svg)
شورش‌های دهه ۱۳۷۰ ایران، شورش‌هایی غیرمنتظره برای حکومت ایران بود که در دهه هفتاد شمسی در شهرهایی مانند قزوین، مشهد، اسلامشهر، شیراز، زاهدان، زنجان، ارومیه، اراک و مبارکه رخ دادند. در شورش ۱۳۷۱ مشهد که گسترده‌ترین آنها بود، تلاش مأموران شهرداری برای تخریب خانه‌های مسکونی غیرمجاز ساخته شده در کوی طلاب منجر به نارضایتی و درگیری گسترده‌ای در سطح شهر شد.[۱]
موج تظاهرات در خردادماه ۱۳۷۱ و پس از آن آغاز شد که دولت سازندگی پس از پایان جنگ ایران و عراق طرح تعدیل ساختاری را اجرا کرد و تورم به حدود پنجاه درصد رسید. مخالفت مجلس ایران با استان شدن قزوین و اعتصاب رانندگان مینی‌بوس در اسلامشهر نیز از دیگر علل این شورش‌ها بود.[۱]
حکومت ایران هیچگاه جزئیات این شورش‌ها و میزان تلفات ناشی از آنها را اعلام نکرد، اما این حوادث باعث تغییر در ساختار تشکیلاتی بسیج و افزایش مانورهای شهری در ایران شد. مشخصا پس از شورش مشهد، گردان‌های عاشورا و الزهرا برای اقدام در حوادث غیر مترقبه شکل گرفت.[۱]
زمینه[ویرایش]
در آغاز دهه هفتاد شمسی، با اجرای سیاست تعدیل اقتصادی پس از جنگ ایران و عراق و افزایش نرخ تورم تا ۴۹٫۴ درصد، شوک اقتصادی بزرگی بر اقتصاد ایران وارد شد. آثار این شوک اقتصادی، در سطح زندگی مردم تأثیر گذاشت و در چندین مورد مردم را به خیابان‌ها کشید.[۲]
شهرها[ویرایش]
مشهد[ویرایش]
نهم خرداد ۱۳۷۱ تصمیم به تخریب بخشی از کوی طلاب مشهد با مخالفت ساکنان روبرو شد. در جریان این درگیری از سوی مأموران به یک دانش آموز شلیک شد و این مقدمه‌ای برای یک اعتراض گسترده و پرخشونت بود. روز بعد نیروهای سپاه پاسداران به منطقه اعزام شدند و با سرکوب مردم، این شورش پایان یافت.[۲]
اسلامشهر[ویرایش]
مردم اسلامشهر نسبت به گرانی‌ها، بخصوص گرانی کرایه تاکسی معترض بودند. مردم معترض مسیر جاده ساوه به چهاردانگه را مسدود کردند. پس از دو روز تقابل مردم و نیروی انتظامی، سرانجام لشکر ثارالله سپاه و پلیس ضد شورش به سرکوب این اعتراض پرداختند.[۲]
قزوین[ویرایش]
در مرداد سال ۱۳۷۳ طرح استان شدن قزوین در مجلس ایران رای نیاورد و باعث اعتراض مردم شد. این اعتراض با بستن جاده‌های استان توسط معترضان آغاز شد، و با دخالت نیروی انتظامی به خشونت کشیده شد. در جریان اعتراضات مردم به چندین سینما و بانک خسارت وارد شد و اوضاع از کنترل مقامات انتظامی خارج شد. سپاه پاسداران با لشکر سید الشهدا و با سرکوب مسلحانه و دستگیری معترضان این حرکت اعتراضی را پایان داد.[۲]
بازتاب‌ها[ویرایش]
در جریان رأی اعتماد به کابینه محمود احمدی‌نژاد که وی مصطفی پورمحمدی را به عنوان وزیر کشور معرفی کرده بود، عماد افروغ و الیاس نادران نمایندگان اصول‌گرای تهران در مجلس در مخالفت با صلاحیت وی سخنرانی کرده و به تظاهرات‌های گسترده در کشور اشاره کرد که به گفته وی به دلیل عدم فهم مسئولان با کشتن عده زیادی سرکوب گردید:
یادم نرفته که در سال ۱۳۷۲ جنبش‌های شهری را در شیراز، مشهد، اراک و مبارکه چگونه قلع و قمع کردند و به خاک و خون کشیدند، چون فهمی نداشتند، اگر ما همین جریان ۱۸ تیر را متوجه می‌شدیم، دستور حمله صادر نمی‌کردیم. به ما حق بدهید؛ فردی که از این وزارتخانه با این گذشته و فقدان سازوکارهای نظارتی می‌آید، این گونه برای ما تداعی شود که تنمان در عرصه عمومی بلرزد، مگر نلرزیده‌است؟ مگر احساس ناامنی در گذشته نداشته‌ایم.[۳]
اما در جریان رقابت‌های انتخاباتی دوره دهم ریاست جمهوری و مناظره محمود احمدی‌نژاد با میرحسین موسوی در ۱۴ خرداد، وی پس از آنکه همه رقیبانش را مورد حمایت هاشمی رفسنجانی نامید به تظاهرات‌ها و سرکوب آن به عنوان نمونه‌ای از اقدامات دولت هاشمی رفسنجانی اشاره کرد. انتقاد از تورم بالا همواره از سوی رقبای محمود احمدی‌نژاد در جریان انتخابات مطرح گردید.[۴]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ فرنوش امیرشاهی (۱۱ خرداد ۱۴۰۱). «چهار دهه شورش و ضدشورش». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۲.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «مروری بر اعتراضات مردمی پس از انقلاب اسلامی ایران؛ از مبارزه با حجاب اجباری تا مطالبات معیشتی». صدای آمریکا. ۲۷ آبان ۱۴۰۰. دریافت‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۲.
- ↑ «بهای مخالفت با جنجالی‌ترین چهره دولت احمدی‌نژاد». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۴ اوت ۲۰۰۵.
- ↑ «متن کامل مناظره موسوی و احمدی‌نژاد». فرارو. ۱۴ خرداد ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۰۹.
منابع[ویرایش]
- علی حق‌شناس، نقش فقر در تهدیدهای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات پارس میهن.