عربی تونسی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

عربی تونسی
تونسی
بیانالگو:IPA-aeb
زبان بومی درتونس، شمال شرق الجزایر، Tripolitania
قومیتتونسی‌ها
شمار گویشوران
[۱]
خط عربی
زبان اشاره تونسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹aeb
گلاتولوگtuni1259[۲]
{{{mapalt}}}

تونسی، عربی تونسی یا دارجه گویشی از زبان عربی است که از سوی یازده میلیون تن از کرانه‌نشینان تونس مورد استفاده است. این گویش به عربی الجزایری شرقی و عربی لیبیایی غربی بسیار نزدیکی دارد و در کنار آن‌ها یک زنجیره گویشی را در طول شمال آفریقا ایجاد می‌کند.

ریخت‌شناسی، نحو، تلفظ و واژگان عربی تونسی به‌طور قابل توجهی با عربی کلاسیک متفاوت است و همچون دیگر گویش‌های مغربی دارای بستر واژگانی بزرگی از زبان‌های بربری و لاتین است. تونسی همچنین دارای وام‌واژگان بسیاری از فرانسوی، ایتالیایی، ترکی استانبولی و اسپانیایی است.

عربی تونسی عمدتاً برای سخنوران سایر گویش‌های مغربی قابل درک است اما درک آن برای سخنوران عربی خاورمیانه دشوار است. در بعضی محافل، عربی تونسی واژگان جدید فرانسوی و انگلیسی را به ویژه در زمینه‌های فناوری وارد کرده یا وام‌واژگان قدیمی فرانسوی و ایتالیایی را با کلمات عربی معیار جایگزین کرده‌است.

عربی تونسی همچنین بسیار به زبان مالتی نزدیک است که خود زبانی مستقل است که از تونسی و عربی سیسیلی ریشه گرفته‌است. فهم متقابل تونسی و مالتی ۳۰–۴۰٪ است.[۳]

واج‌شناسی[ویرایش]

همخوان‌ها[ویرایش]

همخوان‌های تونسی عبارتند از:

لبی میان‌دندانی دندانی/لثوی کامی نرم‌کامی زبانکی گلویی چاکنایی
صاف برجسته صاف برجسته صاف برجسته
خیشومی m m () n n ()
انسدادی بی‌صدا (p) p t t k k q q (ʔ)
صدادار b b () d d ɡ g
انسایشی بی‌صدا (t͡s) ts (t͡ʃ)
صدادار (d͡z) dz
سایشی بی‌صدا f f θ s s ʃ š χ x ħ h h
صدادار (v) v ð ð ðˤ z z () ʒ j ʁ ġ ʕ ʿ
لرزشی r r
ناسوده l l ɫ j y w w

واکه‌ها[ویرایش]

واکه‌های تونسی عبارتند از:

پیشین پسین
ناگرد گرد
کوتاه بلند بلند کوتاه بلند
بسته ɪ i: y: u u:
نیمه‌باز دهانی e: œ: ʊ: o:
خیشومی ɛ̃ ɔ̃
باز ɑ̃
دهانی æ ɐ ɐ:

پاره‌ای وام‌واژگان[ویرایش]

عربی تونسی عربی معیار فارسی ریشه‌شناسی واژه
/babu:r/ سفینة /safi:na/ کشتی از bateau à vapeur فرانسوی به معنای کشتی بخار
/barʃa/ یا /ja:sir/ کثیرا /kaθi:ran/ بسیار
/bilɡda:/ جیدا /ʒajjidan/ خوب
/dabbu:za/ زجاجة /zuʒa:ʒa/ بطری
/da:kurdu/ حسنا /ħasanan/ بسیار خوب از d'accord فرانسوی یا d'accordo ایتالیایی
/battu/ قارب /qa:rib/ قایق فرانسوی: bateau
/fri:p/ لباس‌های دسته دوم یا محل فروش لباس‌های دست دوم فرانسوی: fripe
/ʒra:na/ ضفدعة /dˤafdaʕa/ غورباقه ایتالیایی یا اسپانیایی: rana
/karri:tˤa/ کارت ایتالیایی: carretta
/karru:sa/ کالسکه ایتالیایی: carrozza
/kwa:tru/ قاب تصویر ایتالیایی: quadro
/mizi:rja/ تهی‌دستی، بیچارگی ایتالیایی: miseria
/ratsa/ نژاد ایتالیایی: razza
/bla:sˤa/ مکان /maka:n/ جا اسپانیایی: plaza
/busta/ برید /bari:d/ پست ایتالیایی: posta
/fatʃatta/ واجهة /wa:ʒaha/ سردر ایتالیایی: facciata
/fi:ʃta/ عید /ʕi:d/ تعطیلی ایتالیایی: festa
/falsu/ نادرست ایتالیایی: falso
/furɡi:tˤa/ یا /furʃi:tˤa/ شوکة /ʃawka/ چنگال ایتالیایی: forchetta
/ka:r/ حافلة /ħa:fila/ اتوبوس فرانسوی: car
/karhaba/ سیارة /sajja:ra/ خودرو عربی: کهرباء /kahraba:ʔ/ معنا "الکتریسیته"
/kuʒi:na/ مطبخ /matˤbax/ آشپزخانه ایتالیایی: cucina
/munɡa:la/ ساعة /sa:ʕa/ ساعت
/sˤabba:tˤ/ حذاء /ħiða:ʔ/ کفش‌ها اسپانیایی: zapatos
/tri:nu/ قطار /qitˤa:r/ ترن، قطار ایتالیایی: treno
/terma/ مؤخرة بخش پشتی
/biskla:t/ دراجة /darra:ʒa/ دوچرخه فرانسوی: bicyclette
/bni:n/ لذیذ /laði:ð/ خوشمزه
/brikijja/ ولاعة /wala:ʕa/ فندک فرانسوی: briquet
/ʃa:rka/ یخه
/siɡa:ru/ سیجارة /si:ɡa:ra/ سیگار از sigaro ایتالیایی به معنای سیگار
/ɡanarijja/ خرشوف /xarʃu:f/ آرتیشو
/kajja:s/ أسفلت /ʔasfalt/ آسفالت فرانسوی: caillasse
/maki:na/ آلة /ʔa:la/ ماشین ایتالیایی: machina
/qatˤtˤu:s/ قط /qitˤtˤ/ گربه ایتالیایی: gatto
/talvza/ تلفاز /tilfa:z/ تلویزیون فرانسوی: télévision
/mutu:r/ محرک /muħarrik/ موتور فرانسوی: moteur
/kakawijja/ فول سودانی /fu:l su:da:ni/ بادام زمینی از اسپانیایی cacahuete یا فرانسوی cacahuète
/ruzata/ شربت بهارنارنج ایتالیایی: rozata

چند جملهٔ رایج[ویرایش]

  • سلام: /ʕasla:ma/, /ʔahla bi:k/, salut
  • چطوری؟: /laba:s/, /ʃnaħwa:lik/, ça va?
  • الحمد لله: /laba:s/, /ħamdulla/
  • سپاس‌گزارم: merci, /mersi ʕali:k/, /ʕajʃak/, /barak alla:hu fi:k/, /ʃukran/
  • هیچی: /ħatta ʃaj/
  • چقدر؟: /qadda:ʃ/, /qadda:h/
  • خدانگهدار: /bisla:ma/, bye, ciao
  • متوجه شدی؟: /fhimtni/

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. عربی تونسی at اتنولوگ (18th ed., 2015)
  2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Tunisian Arabic". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. {{cite book}}: Invalid |display-editors=4 (help)
  3. "Mutual Intelligibility of Spoken Maltese, Libyan Arabic and Tunisian Arabic Functionally Tested: A Pilot Study". p. 1. Retrieved 23 September 2017.

Wikipedia contributors, "Tunisian Arabic," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Tunisian_Arabic&oldid=619677234 (accessed August 20, 2014).