غلامعلی اویسی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

تیمسار غلامعلی اویسی
وزیر کار و امور اجتماعی
پادشاه	محمدرضا پهلوی
نخست‌وزیر	غلامرضا ازهاری
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۹۷ فردو، ایران
درگذشته	۱۸ بهمن ۱۳۶۲ پاریس، فرانسه
ملیت	ایران
پیشه	نظامی سیاستمدار
خدمات نظامی
خدمت/شاخه	ارتش شاهنشاهی ایران
درجه	ارتشبد
فرمانده	ژاندارمری کل کشور نیروی زمینی شاهنشاهی ایران فرماندار نظامی تهران

ارتشبد غلامعلی اویسی (زاده ۱۲۹۷ – درگذشته ۱۸ بهمن ۱۳۶۲) ارتشبد نیروی زمینی شاهنشاهی و فرمانده آن نیرو طی سالهای ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ بود. وی در سال ۱۳۴۸ فرماندهی ژاندارمری ایران را نیز بر عهده داشت. اویسی فرماندار نظامی تهران در زمان تظاهرات ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ بود.^[۱]

اویسی در دولت نظامی ارتشبد ازهاری که از ۱۵ آبان تا ۱۱ دی ۱۳۵۷ به طول انجامید، وزیر کار و امور اجتماعی بود.^[۲]

وی نهایتاً در ۱۴ دی‌ماه ۱۳۵۷ تقاضای بازنشستگی کرد و بنابر اخبار منتشره در مطبوعات، برای معالجه به خارج از کشور رفت^[۳] و حدود ۵ سال بعد، در بهمن‌ماه ۱۳۶۲ توسط گروه لبنانی جهاد اسلامی، به رهبری عماد مغنیه، در پاریس ترور شد.

زندگی‌نامه[ویرایش]

ارتشبد اویسی سال ۱۲۹۷ خورشیدی در روستای فردوی قم به دنیا آمد. او در سال ۱۳۱۵ دوره شش ساله دبیرستان نظام مرکز و در سال ۱۳۱۷ دوره دانشکده افسری را به پایان رساند. اویسی درسال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۳۳۱ در مشاغل گوناگون نظامی (فرماندهی گروهان و گردان و آموزشگاه گروهبانی لشکر ۲، ریاست شعبه بازرسی دژبان مرکز و فرماندهی هنگ ۵۲ دژبان) قرار داشت و در سال ۱۳۳۲ فرمانده هنگ ۱۶ تیپ کازرون بود. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اویسی به در یافت نشان درجه ۲ رستاخیز نایل شد و به تدریج ترقی وی نیز در هرم دیوانسالاری نظامی آغاز شد. او پس از طی دوره دانشگاه جنگ در تهران و دوره ستاد و فرماندهی در آمریکا در سال ۱۳۳۹ به ریاست ستاد گارد و در سال ۱۳۴۱ به فرماندهی لشکر یک گارد رسید.

او در سال ۱۳۴۸ فرماندهی ژاندارمری کل کشور و در سال ۱۳۵۱ فرماندهی نیروی زمینی ارتش را به عهده داشت. اویسی در جریان انقلاب اسلامی از جمله هنگام کشتار ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ بار دیگر در سمت فرماندار نظامی تهران قرار گرفت و به علت موقعیتش در راس نیروی زمینی فرمانداری نظامی سایر شهرها را نیز زیر کنترل داشت.

نقش در واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲[ویرایش]

اویسی در ۱۳۴۱ به فرماندهی لشکر یک گارد رسید و در همین سمت بود که به عنوان فرماندار نظامی تهران به سرکوب قیام‌کنندگان تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ دست زد.

نقش در ۱۷ شهریور ۱۳۵۷[ویرایش]

اویسی در جریان انقلاب بار دیگر عهده‌دار سمت فرماندار نظامی تهران و حومه شد. وی عامل کشتار ۱۷ شهریور تهران شناخته شد و به علت موقعیتش در رأس نیروی زمینی، فرمانداری نظامی سایر شهرها را نیز تحت کنترل داشت.

خروج از کشور و فعالیت[ویرایش]

او در ۱۴ دی ۱۳۵۷ پس از ۴۲ سال خدمت، به بهانه معالجه تقاضای بازنشستگی نمود و رهسپار پاریس شده به شبکه‌ای پیوست که با همراهی بهرام آریانا، اشرف پهلوی، رضا پهلوی و علی امینی سرگرم طرح نقشه کودتا در ایران بودند. آنها اقدام به تشکیل «ارتش آزادیبخش ایران» کردند. در چهارچوب این ارتش یک گروه نظامی در ترکیه پشت مرزهای ایران، و یک گروه نیز در آن سوی مرزهای عراق تدارک دیده شدند.

نام ارتشبد غلامعلی اویسی با ذکر مبلغ دویست و هشتاد میلیون تومان در بین خارج کنندگان ارز بود که به‌طور ناگهانی از کشور خارج شد^[۴]

روابط با صدام حسین[ویرایش]

درآخر ژوئن ۱۹۸۰ (اوایل تیر ۱۳۵۹) جولیان ایمری و پیتر تمپل موریس، اعضای پارلمان بریتانیا، در پاریس دیدارهایی با اویسی و بختیار داشتند (دو هفته قبل از شکست کودتای نوژه) وگزارش‌هایی به مقامات بریتانیا ارسال کردند که در آنها دربارهٔ مناسبات ارتشبد اویسی و حکومت صدام آمده‌است:

«ژنرال اویسی چندین دیدار از عراق داشته و ادعا می‌کند که گفتگوهای خوبی هم با پرزیدنت صدام حسین داشته‌است. شماری از افسران اویسی در عراق حضور دارند. او یک ایستگاه رادیویی در عراق دارد که برای ایران برنامه پخش می‌کند. او امکاناتی دارد که مردانش تقریباً هر زمانی که بخواهد می‌توانند در داخل ایران تردد کنند.»

«اویسی معتقد است که صدام حسین بر اساس سه هراس، او را مورد پشتیبانی قرار می‌دهد. هراس از تصرف ایران توسط شوروی، در نتیجه سرنگونی رژیم بعثی در عراق، هراس از نفوذ خمینی در جامعه شیعه عراق و هراس از تبعات تجزیه کردستان ایران برای عراق.»

روابط اویسی و بختیار با حکومت صدام حسین پس از آغاز جنگ نیز ادامه یافت. روز ۶ اکتبر/ ۱۴ مهر، (دو هفته پس از آغاز جنگ)، الین شیولینو خبرنگار هفته نامه نیوزویک در تهران اطلاعاتی را دربارهٔ فعالیت‌های اپوزیسیون خارج از ایران در اختیار لمپورت گذاشت.

شیولینو عنوان کرد: «اویسی کاملاً مخالف عراق نیست، ولی بختیار همچنان امیدوار است که از عراق به عنوان سکوی پرشی برای بازگشت به قدرت استفاده کند. اخیراً از بختیار پرسیده‌اند که همکاری با عراق چگونه با ناسیونالیسم تطابق دارد؟ او گفته‌است: چون او ناسیونالیست است، وظیفه او نخست جنگ با خمینی است و بعد حفظ ایران از تجاوز عراق.» [۱]

ترور[ویرایش]

غلامعلی اویسی در ۱۸ بهمن ۱۳۶۲ در پاریس به همراه برادرش غلامحسین با شلیک گلوله به سر ترور شد. گروه لبنانی جهاد اسلامی، به رهبری عماد مغنیه مسئولیت این عملیات را برعهده گرفت.^[۱][۵]

مدال‌ها[ویرایش]

• نشان لیاقت - درجه ۱ و ۲ و ۳
• نشان افتخار - درجه ۱ و ۲ و ۳
• نشان همایون - درجه ۱
• نشان تاج - درجه ۳
• نشان سپاس - درجه ۱
• نشان خدمت - درجه ۱ و ۲ و ۳
• نشان تقدیر ورزشی - درجه ۱
• نشان پاس - درجه ۱ و ۲
• نشان سنتو
• نشان رستاخیز - درجه ۱
• نشان عالی تیر - درجه ۱
• نشان ۲۵ امین سال سلطنت
• نشان تاجگذاری ۱۳۴۶
• نشان ۵۰ امین سال سلطنت پهلوی
• نشان جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی
• نشان اصلاحات ارضی - درجه ۳
• آجودان لشکری شاه

منابع[ویرایش]

• اللهیاری، احمد (۱۳۸۷) بهائیان در عصر پهلوی، نیمه پنهان ج ۳۱، شرکت انتشارات کیهان، شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۵۸-۲۲۲-۶
• [۲]