لات (بت) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

لات سوار بر شتر طائف، عربستان سعودی، حدود پانصد سال پیش از اسلام

لات یا اللات نام بت یا ایزدبانویی در عربستان پیش از اسلام و یکی از سه بت مهم مورد پرستش در مکه بوده‌است. نام این بت در قرآن در کنار دو بت دیگر به نام‌های العزی و المنات ذکر شده که از نظر اعراب پیش از اسلام دختران اللات به‌شمار می‌رفتند. افلس، بت قبیلهٔ طی یا بنی لام کنونی که چشمانی از زمرد و دندان‌های یاقوت داشت و بسیار مجلل بود. افلس در کوه اجا قرار داشت. روزی حاتم طایی با مشاهدهٔ ادرار سگی روی این بت آن را با شمشیر خراب کرد و چشمان و دندانش را صرف ضیافت از اعراب خرج کرد.

معبد لات در طائف به‌دستور پیامبر اسلام و پس از محاصرهٔ طائف و در همان سالی که غزوهٔ تبوک رخ داد، ویران شد.[۱]

تاریخچه[ویرایش]

اساطیر خاورنزدیک
مجموعه مقالات
اساطیر میان‌رودان
اساطیر عربی
اساطیر لاوی
خدایان عرب پیش از اسلام

در منابع قدیمی از لات به‌عنوان ارشکیگال یکی از ایزدبانوان بین‌النهرین ذکر شده‌است.[۲][۳] همچنین لات در کارتاژ (تونس) با نام «الاتو» مورد پرستش بوده‌است.[۴] لات در میان نبطیان پترا (اردن) و نیز در میان مردم هترا (عراق) پرستیده می‌شد و با الههٔ آتنا در یونان و مینرو در روم برابری می‌کرد.[۵] به‌گفتهٔ یولیوس ولهاوزن نبطیان لات را مادر هبل و در نتیجه مادرشوهر منات به‌شمار می‌آوردند.

در قرآن[ویرایش]

نام لات در قرآن سورهٔ نجم به همراه دو بت دیگر به نام‌های عزی و منات که به عنوان دخترانِ الله مورد ستایش اعراب بودند، ذکر شده‌است و نیز در سورهٔ فجر به قوم عاد اشاره شده که مطابق کاوش‌های باستان‌شناسی انجام‌شده در ارم آن‌ها برای حفاظت از قومی به همین نام از لات مدد می‌جسته‌اند.[۶]

ویران کردن معبد لات[ویرایش]

در زمان پیامبر اسلام محمد پرستش لات در میان قبیلهٔ ثقیف رایج بود و آن‌ها معبدی برای لات در شهر طائف ساخته بودند که آل عَتّاب بن مالک، از بنی عَجلان ثقفی، پرده‌دار و خدمتگزار این معبد و بت لات بود. محمد پس از درگذشت حامی بزرگ خویش، ابوطالب، در سال دهم بعثت، برای جلب حمایت و همراهی قبیله ثقیف به طائف رفت، ولی بزرگان ثقیف خواست او را اجابت نکردند و به آزارش برخاستند. ثقفیان طائف، که با قریشیان مکه هم پیمان بودند، در بعضی جنگ‌های آنان با مسلمانان، همچون اُحد و حدیبیه، شرکت کردند. پس از پیروزی‌های متعدد مسلمانان، تدریجاً چند تن از افراد قبیله ثقیف به مسلمانان پیوستند. ثقفیان در غَزوهٔ حنین در سال هشتم هجری از مسلمانان شکست خوردند و به طائف گریختند که به محاصرهٔ طائف در همان سال انجامید و پس از حدود بیست روز پایان یافت. سرانجام در رمضان سال نهم، پس از بازگشت پیامبر اسلام از غزوه تبوک، بزرگان و نمایندگان ثقیف با ایشان دیدار کردند و اسلام آوردند و به‌همراه مُغِیرة بن شُعبه و ابوسفیان، که محمد آنان را مأمور تخریب معبد لات کرده بود، به طائف بازگشتند. ثقفیان پس از چند روز تردید، از بزرگان خود تبعیت کردند و به تخریب معبد رضایت دادند.[۷]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. Tabari, Al (25 Sep 1990), The last years of the Prophet (translated by Isma'il Qurban Husayn), State University of New York Press, p. 46, ISBN 978-0-88706-691-7
  2. The Dawn of Civilisation, by: گستون مسپرو
  3. "A History Of Art In Chaldæa & Assyria" Georges Perrot, Professor in The Faculty of Letters, Paris; Member of The Institute, and Charles Chipiez. New York, 1884.
  4. Encyclopedia of Gods, Michael Jordan, Kyle Cathie Limited, 2002
  5. Healey, John F. (2001). "4". The Religion of the Nabataeans: A Conspectus. Religions in the Graeco-Roman World. Vol. 136. Boston: Brill. pp. 107–119. ISBN 90-04-10754-1.
  6. Healey, John F. "4". The Religion of the Nabataeans: A Conspectus. Religions in the Graeco-Roman World. Vol. 136. Boston: Brill. p. 111. ISBN 90-04-10754-1. {{cite book}}: Cite has empty unknown parameters: |month=، |origdate= و |coauthors= (help)
  7. http://lib.eshia.ir/23019/9/4263