مولکولاریته - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
مولکولاریته در مطالعه سینتیک شیمیایی به تعداد مولکولهایی که در یک واکنش ابتدایی (تک مرحله ای) با یکدیگر واکنش داده و محصول را پدیدمیآورند، گفته میشود.[۱] و برابر است با مجموع ضرایب استوکیومتری واکنش دهندهها با برخورد مؤثر (انرژی کافی) و جهتگیری صحیح در یک واکنش ابتدایی.[۲] بسته به اینکه چند مولکول به هم میپیوندند، یک واکنش میتواند تکمولکولی، دومولکولی یا حتی سهمولکولی باشد.
واکنشهای تکمولکولی
[ویرایش]در یک واکنش تکمولکولی، یک مولکول منفرد با بازآرایی اتمی، مولکولهای مختلف را تشکیل میدهد.[۱] این فرایند را با معادله زیر نشان میدهیم:
که در آن P به معنی محصول(ها) است. اگر فقط یک مولکول در محصول پدید بیاید، واکنش ایزومریشدن رخ دادهاست و اگر بیش از یک مولکول در محصول پدید بیاید، تفکیک رخ دادهاست.
در هر صورت، سرعت واکنش یا مرحله واکنش توسط قانون سرعت مرتبه اول توصیف میشود:
که در آن [A] غلظت گونه A است، t زمان و kr ثابت سرعت واکنش است.
همانطور که از معادله قانون سرعت استنباط میشود، تعداد مولکولهای A که از بین میروند با تعداد مولکولهای A موجود متناسب است. مثالی از یک واکنش تکمولکولی، ایزومریشدن سیکلوپروپان به پروپن است:
واکنشهای تکمولکولی را میتوان با سازوکار سازوکار لیندمان توضیح داد.
واکنشهای دومولکولی
[ویرایش]در یک واکنش دومولکولی، دو مولکول با هم برخورد میکنند و انرژی بین اتمها یا گروههای اتمی رد و بدل میشود.[۱]
این فرایند را میتوان با معادله زیر توصیف کرد:
که مربوط به قانون سرعت مرتبه دوم است:
در اینجا، سرعت واکنش متناسب با جمع سرعت واکنش دهندهها است. مثالی از یک واکنش دومولکولی جانشینی هستهدوستی از نوع SN2 در متیل بروماید توسط یون هیدروکسید است:[۳]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Atkins, P. ; de Paula, J. Physical Chemistry. Oxford University Press, 2014
- ↑ Temkin, O. N. State-of-the-Art in the Theory of Kinetics of Complex Reactions. In Homogeneous Catalysis with Metal Complexes: Kinetic Aspects and Mechanisms, John Wiley and Sons, ltd, 2012
- ↑ Morrison R.T. and Boyd R.N. Organic Chemistry (4th ed. , Allyn and Bacon 1983) p.215 شابک ۰−۲۰۵−۰۵۸۳۸−۸
- شارپ، ویلیام دیوید (۱۳۹۴). فرهنگ شیمی. ترجمهٔ عیسی یاوری. تهران: نوپردازان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۵-۲۴۰-۲.
- سیلبربرگ، مارتین (۱۳۹۸). اصول شیمی عمومی. ج. ۲. ترجمهٔ مجید میرمحمدصادقی. تهران: نوپردازان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۹۷۵-۱۳۸-۲.