کلنل فضل‌الله خان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

فضل‌الله خان آق‌اولی (زاده ۱۲۶۵ - درگذشته ۱ فروردین ۱۲۹۹) از افسران ژاندارمری در اواخر دوره قاجاریه بود. وی فرزند امان‌الله خان طبیب و نوه دختری دکتر باقرخان سیاح سپانلو (پزشک مظفرالدین‌شاه) بود.^[۱] پس از تحصیلات مقدماتی به فرانسه رفت. در زمان مستشاری شوستر وارد خدمت در ژاندارمری کل کشور شد. با شروع جنگ جهانی اول و رفتن افسران سوئدی کلنل آق اولی مامور خدمت در ژاندارمری یزد گردید و مدتی در استانهای دیگر از جمله مازندارن به خدمت مشغول گردید^[۲]. در سال ۱۲۹۸ یک هیأت چهارده نفری از سوی دولت ایران مامور شد تا در کمیسیون نظامی قرارداد ۱۹۱۹ شرکت جسته و مطابق ماده سوم قرارداد عده و تعداد ضرورت صاحب‌منصبان و ذخائر و مهمات لازم جهت تشکیل قوه متحدالشکل را بررسی و تعیین نماید. کلنل فضل الله خان یکی از اعضای ایرانی این کمیسیون بود^[۳].

درگذشت[ویرایش]

روزنامه رعد به صاحب امتیازی سیدضیاءالدین در شماره ۱۱ حمل (فروردین ماه) ۱۲۹۹ خبر خودکشی فضل‌الله خان را چنین منعکس کرده‌است:

کلنل فضل‌الله خان روز یکشنبه اول فروردین ماه در منزل کلنل منوچهرخان دعوت داشتند و پس از صرف ناهار و بازگشت به منزل به اندرون خودشان رفته خانواده خود را ملاقات و مبلغی بعنوان عیدی به آنها داده و آنها را از اتاق خارج می‌نمایند و در این موقع که یک ساعت و نیم از ظهر گذشته بود برونینگ را پشت گوش خود گذارده گلوله را خالی و از طرف چپ صورت خارج شده فوراً دارفانی را وداع می‌گویند.

شایع شد که فضل‌الله خان از انعقاد قرارداد ۱۹۱۹ ناراضی بود و تحمل نمی‌کرد که افسران ایرانی زیر دست افسران انگلیسی باشند. این بود که در روز یکم فروردین ۱۲۹۹ به جای حضور در مراسم سلام شاه و پس از نگارش نامه‌ای خودکشی کرد. انتحار کلنل فضل الله خان در آن روزها موجب سر و صدای زیادی شد و در بهم خوردن قرارداد نقش زیادی داشت ^[۲]. از سوی دیگر گفته شده که انگیزه واقعی خودکشی کلنل فضل‌الله خان هرگز روشن نشده و با توجه به مخالفت گسترده و فزاینده‌ای که با قرارداد ۱۹۱۹ وجود داشت، باور عموم بر آن قرار گرفت که کلنل فضل‌الله خان در مخالفت با شرایط قرارداد و در اثر فشار اجانب و پرخاش وزیر جنگ خودکشی کرده است^[۴].

منابع[ویرایش]