کلیسای هریپسیمه مقدس (موجومبار) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

Map
کلیسای موجومبار
کلیسای موجومبار
Map
دین
وابستگیکلیسای حواری ارمنی
استاناستان آذربایجان شرقی
وضعیت سازمانی یا کلیساییفعال
رهبریخلیفه‌گری ارامنه آذربایجان
مکان
مکانروستای موجومبار حدود ۳۰ کیلومتری جاده تبریزـ مرند
شهرداریشهرستان شبستر
کلیسای هریپسیمه مقدس (موجومبار) در ایران واقع شده
کلیسای هریپسیمه مقدس (موجومبار)
موقعیت در ایران
مختصات۳۸°۲۲′۱۵٫۳۲۷۵۰۰۱۰۱۶۰۸″ شمالی ۴۶°۱۳′۱۹٫۶۶۹۸۰۰۰۹۹۹۹۵″ شرقی / ۳۸٫۳۷۰۹۲۴۳۰۵۵۸۳۷۷۷۴۲°شمالی ۴۶٫۲۲۲۱۳۰۵۰۰۰۲۷۷۷۳۷۹°شرقی / 38.37092430558377742; 46.22213050002777379
معماری
گونهکلیسا بازیلیکا
سبکمعماری ارمنی
آغاز ساختسده ۱۷ میلادی
Map
کشورایران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگرکلیسای هریپسیمه مقدس
کاربریمذهبی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۷۷۸
تاریخ ثبت ملی۱ فروردین ۱۳۴۷

کلیسای موجومبار یا کلیسای هریپسیمه مقدس (به ارمنی: Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցի) مربوط به سدهٔ هفدهم میلادی است و در روستای موجومبار حدود ۳۰ کیلومتری جاده تبریزـ مرند (در شهرستان شبستر، بخش صوفیان)، واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شماره ثبت ۷۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

تاریخ[ویرایش]

تا نیمه سده نوزدهم میلادی سیصد خانوار در روستای موجومبار سکونت داشتند در سال ۱۹۴۷ میلادی تعدادی از ساکنان روستا به ارمنستان شوروی مهاجرت کردند و بقیه نیز به تبریز و شهرهای دیگر رفتند و بدین ترتیب روستای مذکور از سکنه خالی شد.

کلیسای هریپسیمه از گذشته‌های دور تاکنون به سنت هریپسیمهٔ مقدس، سورپ هریپسیمه، موژومبار و موجومبار نامور بوده‌است. نام این کلیسا شاید از نام «هریپسیمه»، دختر آشوت یکم، پادشاه ارمنستان گرفته شده‌است که در ۸۷۵ میلادی به درخواست «زاکاریا زاگستی»، جاثلیق ارمنی‌ها، امیران ارمنی او را به پادشاهی ارمنستان برگزیدند.

دربارهٔ تاریخ ساختمان کلیسا نظریه‌های گوناگونی ابراز شده‌است و پژوهشگران تاریخ ساختمان آن را سدهٔ نهم تا سیزدهم میلادی دانسته‌اند. «نصرت‌الله مشکوتی»، نویسندهٔ کتاب (فهرست بناهای تاریخی و مکان‌های باستانی ایران)، تاریخ بنای ساختمان اصلی کلیسا را سدهٔ نهم میلادی دانسته‌است اما پژوهشگران دیگر تاریخ ساختمان آن را دوران ایلخانان؛ یعنی، سدهٔ سیزدهم ـ چهاردهم میلادی می‌دانند.

معماری کلیسا[ویرایش]

مؤلف کتاب تاریخچه ارامنه در آذربایجان (نوره آیرمان) می‌نویسد:

«وجود سنگ‌های رج اول کلیسا نشان می‌دهد که ساختمان اولیه این کلیسا حدود ۸۰۰ سال قبل در اوایل قرن ۱۳ میلادی ساخته شده‌است ولی به استناد سنگ نبشته روی سنگ‌های زیر بنای کلیسا این بنا یک بار در سال ۱۶۹۱ میلادی بازسازی شده و در سال ۱۸۴۰ میلادی نیز بر اثر زلزله شدیدی که در منطقه روی داد، یکی از دیوارهای کلیسا خراب شد که مجدداً بازسازی گردید. ابعاد کلیسا ۱۳×۲۳ و به ارتفاع ۸ متر با سقف شیروانی است که روی آن را خاک و شن پوشانده‌است. تمامی بنا با سنگ لاشه ساخته شده و روی چهار ستون قرار گرفته و محراب کلیسا به شکل نیم دایره در ضلع شرقی و وسط دو اتاق کوچک ساخته شده‌است. شش نورگیر در بالای دیوارهای غربی و شرقی و دیوارهای جنوبی و یکی نیز در سقف کلیسا به فضای محوطه بزرگ داخل بنا نور ملایمی می‌بخشد.»

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  • شجاع دل، نادره (۱۳۸۴). «مروری بر کلیساهای ارامنه استان آذربایجان شرقی». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال نهم - زمستان (۳۴).
  • کتاب ارمنیان ایران، نویسنده:آندرانیک هویان، صفحه‌های (۱۱۱ تا ۱۵۷) انتشارات:مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدنها با همکاری انتشارات هرمس، تاریخ:۱۳۸۰، شابک:۲-۰۰۷-۳۶۳-۹۶۴
  • کلیساهای تاریخی ایران،درگاه کویر، معماری و بناها