کیفیت (فلسفه) - ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
کیفیت (چگونگی) (به انگلیسی: Quality) اسمی است که در جواب سؤال «چگونه؟» میآید. چنانکه کمیت اسمی است که در جواب سؤال «چقدر؟» میآید.[۱]
معنی کیفیت، صفت و صورت و حالت شیء است. کیفیت یکی از مقولات ارسطو است[۲]
کیفیت نزد قدما چهار قسم است:
- کیفیات محسوس مثل شیرینی، شوری، سرخی و زردی که کیفیات انفعالی نامیده میشود.
- کیف مخصوص به کمیّات یا کیف عارض کم که یا مخصوص کم متصل است مثل سه گوش و چهار گوش، یا مخصوص کم منفصل است مثل زوج و فرد.
- کیفیات استعدادی که یا استعداد قبول و انفعال است، یا استعداد دفع و قبول است.
- کیفیت نفسانی که یا کیفیت راسخ است و ملکه نامیده میشود، یا غیر راسخ است و حالت نامیده میشود.
متفکران جدید کیفیت را چنین تعریف کردهاند: کیفیت هیئت یا صفتی است که میتوان آن را برای شیء اثبات یا از آن سلب کرد.
به این جهت کانت کیفیت را بر سه قسم تقسیم کردهاست: ایجاب، سلب، تحدید.
کیفیات ثانویه اشیاء و تمایزشان با کیفیات به اصطلاح اولیه از مباحث مهم و برجسته در صدر تاریخ فلسفه و علم شناسی جدید بودهاست.[۳]
کیفیات اولیه از مادّه جداشدنی نیست و کیفیات اصلی نامیده میشود زیرا آنچه ادراک میشود عین وجود آنهاست و وجود آنها مستقل از ذهن مدرک است و ادراک آنها عینی و خارجی است. در حالی که کیفیات ثانویه، از اشیاء مادی جداشدنی است و وجود آنها در ماده غیر از وجود آنها در اذهان است زیرا تحت تأثیر حالات شخص مدرک قرار دارند. بنا بر این ادراک آنها یک امر درونی است.[۴]
منابع[ویرایش]
- ↑ ایوب کفوی، کلیات ابوالبقا، چاپ بولاق، مصر ۱۲۵۳ هجری.
- ↑ علی بن محمد جرجانی، کتاب تعریفات، چاپ مصر ۱۳۰۶ هجری قمری
- ↑ مازیار، امیر، مسئله کیفیات ثانویه در فلسفه ابن سینا، تاریخ علم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ - شماره ۲۵ ۲۳۱ تا ۲۴۶
- ↑ جمیل صلیبا - منوچهر صانعی درهبیدی، فرهنگ فلسفی، انتشارات حکمت - تهران، چاپ: اول، ۱۳۶۶ ص 450،451