گلگت بلتستان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

گلگت-بلتستان
گلگت بلتستان
གིལྒིཏ་བལྟིསྟན
از بالا در جهت عقربه‌های ساعت: کی۲ - دره استور - نانگا پاربات - Shangrila Resort, Skardu - Deosai Plateau
از بالا در جهت عقربه‌های ساعت: کی۲ - دره استور - نانگا پاربات - Shangrila Resort, Skardu - Deosai Plateau
گلگت-بلتستان نشان داده شده با رنگ سرخ در منطقه سیاچن گلیشیر
گلگت-بلتستان نشان داده شده با رنگ سرخ در منطقه سیاچن گلیشیر
مختصات: ۳۵°۲۱′شمالی ۷۵°۵۴′شرقی / ۳۵٫۳۵°شمالی ۷۵٫۹°شرقی / 35.35; 75.9
تأسیس۱ ژولای ۱۹۷۰
پایتختگلگت
بزرگترین شهرگلگت
مدیریت
 • نوعسرزمین خودمختار تحت کنترل پاکستان
 • هیئت حاکمهمجلس قانون‌گذاری
 • فرماندارمير گذنفر علي[۱]
 • سروزیرحافظ حفيظ الرحمٰن[۲]
مساحت
 • کل۷۲۴۹۶ کیلومتر مربع (۲۷۹۹۱ مایل مربع)
جمعیت
 (2008; est.)
 • کل۱٬۸۰۰٬۰۰۰
منطقه زمانییوتی‌سی +۵ (PKT)
کد ایزو ۳۱۶۶PK-NA
زبان‌های اصلی
کرسی‌های مجلس۳۳[۳]
نواحی۷
وبگاه

گِلگِت-بَلتِستان (اردو: گلگت بلتستان, بلتی: གིལྒིཏ་བལྟིསྟན) که پیشتر با نام مناطق شمالی شناخته می‌شد، از شمالی‌ترین تقسیمات سیاسی تحت کنترل پاکستان است. این منطقه از غرب با استان پاکستانی خیبر پختونخوا، در شمال با دالان واخان افغانستان، در شرق و شمال شرق با ناحیه سینکیانگ چین، در جنوب غرب با ناحیه کشمیر آزاد تحت کنترل پاکستان، در جنوب شرق هم با ایالت هندی جامو و کشمیر هم‌مرز است. این ناحیه به همراه دو ناحیه دیگر، منطقه مورد مناقشه کشمیر را تشکیل می‌دادند که سبب درگیری‌هایی میان هند و پاکستان از زمان استقلال این دو کشور و چندپارگی هند در ۱۹۴۷ است.

Provincial symbols of the Gilgit-Baltistan
Animal Wild yak[۴][۵]
Bird Shaheen falcon[۴][۵]
Tree Himalayan oak[۴][۵]
Flower Granny's bonnet
Sport Yak polo

تاریخ[ویرایش]

تا پیش از فتح این منطقه توسط گورکانیان در قرن ۱۶ میلادی این منطقه تحت سیطره سلطنت دهلی بود. در ۱۷۵۷ گورکانیان سلطه بر این سرزمین را بنا به قراردادی به احمدشاه درانی واگذار کردند. تا ۱۸۱۹ یعنی زمانی که رانجیت سینگ به آنجا یورش برد این سرزمین بخشی از افغانستان (یا امپراطوری درانی) بود و تحت سیطره افغان‌ها قرار داشت. تا ۱۸۴۷ نام شاهزاده نشین جامو و کشمیر برخود داشت. پس از چندپارگی هند در ۱۹۴۷ جامو و کشمیر در آغاز ایالتی خودمختار باقی‌ماند. پس از جنگ هند و پاکستان در ۱۹۷۴ سیطره پاکستان بر مناطقی در شمال و غرب خط آتش بست تثبیت شد. در ۱۹۷۰ میلادی نام مناطق شمالی برای مناطقی که قبل تر با عنوان آژانس گلگت و بلتستان شناخته می‌شدند در نظر گرفته شد. این نام نخستین بار توسط سازمان ملل متحد برای اشاره به مناطق شمالی و کشمیر استفاده شده بود. بخش کوچکی از مناطق شمالی به نام شاخسگام در ۱۹۶۳ به‌طور موقت از طرف پاکستان به چین واگذار شده بود.

جغرافیا[ویرایش]

دشت هنزه، در منطقه گلگت-بلتستان در شمالی‌ترین بخش پاکستان واقع شده‌است. قلعهٔ بلتیت بر روی ارتفاعات دشت هنزه بنا شده‌است.

گلگت-بلتستان خانه پنج قله از هشت هزار متری‌ها و و بیش از پنجاه قله با ارتفاع بیش از ۷٬۰۰۰ متر است. گلگت و سکردو دو مکان اصلی اعزام کوهنوردان به این کوه‌ها هستند. چندتا از بلندترین رشته کوه‌های دنیا در این منطقه قرار دارند. مهم‌ترین رشته کوه‌ها قراقروم و همالیای غربی هستند. کوه‌های پامیر در شمال قرار دارند و هندوکش در غرب قرار گرفته‌است. در این میان بلندرین قله‌ها کی۲ و نانگا پاربات هستند که دومی از دهلره آورترین کوه‌های دنیا است.

سه تا از بلندترین یخچال‌های دنیا در خارج از قطب در گلگت-بلتسان قرار دارند: یخچال بیافو، یخچال بالترو و یخچال باتورا. همچنین چندین دریاچه در ارتفاع بالا در این منطقه یافت می‌شود.

جمعیت‌شناسی[ویرایش]

جمعیت گلگت-بلتستان در ۲۰۱۳ حدود ۲ میلیون نفر برآورد شده‌است. جمعیت گلگت-بلتستان از گروه‌های گوناگون زبانی، قومی و مذهبی تشکیل یافته‌است، دلیل آن وجود دره‌های جدا افتاده بسیار است که توسط بلندترین کوه‌های دنیا از یکدیگر جدا شده‌اند. گروه‌های قومی شامل شین‌ها، هندوکشی‌ها، کشمیری‌ها، کاشغری‌ها، پتان‌ها و کوهستانی‌ها است. اسماعیلیه برخلاف باقی پاکستان هنوز در این منطقه رواج دارد.برگزاری نوروز و دگر جشن های ایرانی موجب شده این منطقه در بین جغرافی دانان به ایران کوچک معروف باشد.[۶]

زبان[ویرایش]

اردو زبان میانجی این سرزمین است و بیشتر بومی‌ها آن را می‌فهمند. زبان شینا با گویش‌های گوناگون اش زبان حدود ۴۰٪ و پشتو ۴۰٪ از مردم منطقه است و عمدتاً در گلگت، آستور، دره دیامیر و بخش‌هایی از غذر رایج است. گویش‌های بلتی که زیرمجموعه‌ای از لداخی و بخشی از گروه زبان‌های تبتی هستند در میان تمامی مردم بلتستان رایج است. دیگر زبان‌ها عبارت است از واخی، که در هونزای شمالی و برخی روستاهای غذر رایج است، خوار که در غذر رایج است، بروشسکی که زبانی ایزوله است و در هونزا، نگر و یاسین، برخی بخش‌های گلگت و روستای پونیال رایج است. زبان پشتوی دوکامی است که میان طایفه‌های موسیقی‌دان منطقه رایج است.

گلگت-بلتستان گویشوران کشمیری بسیار کمی دارد. در حالی که زبان‌های داردی مانند پشتو و شینا در حال حاضر در منطقه رایج است. در آخرین سرشماری در ۱۹۹۸ جعمیت گلگت بلتسان ۸۷۰٬۳۴۷ نفر بود که حدود ۱۴٪ آن شهرنشین بودند.

تقسیمات اداری[ویرایش]

گیلگیت-بالتستان به سه بخش اداری تقسیم می شود که به طور جداگانه دارای مجزای خاص خود است.[۷]

بخش گیلگیت[ویرایش]

بخش گیلگیت بزرگترین بخش است و بخش گیلگیت از 6 ناحیه شامل گیلگیت، غیزر، هونزا-ناگر و گوپیس-یاسین تشکیل شده است. شهر گیلگیت به عنوان پایتخت اداری بخش گیلگیت عمل می کند. مساحت تقریبی این تقسیم 37207 کیلومتر مربع است.

بخش بلتستان[ویرایش]

لشکر شرقی بالتستان نامیده می شود و اسکردو مقر لشکر بالتستان است. ساکردو یک مقصد توریستی محبوب است و به عنوان کمپ پایه برای بالا رفتن از 5 کوه بالا از جمله کی2 و غشابرام عمل می کند. بخش بالتستان به پنج ناحیه اسکاردو، غانچه، شیگر، کارمنگ و روندو تقسیم می شود. مساحت تقریبی بالتستان 26752 کیلومتر مربع است.

بخش قطری[ویرایش]

بخش غربی دیامر دیویژن نامیده می شود که در غرب گیلگیت-بالتستان واقع شده است و با زمین ناهموار و دره های زیبای آن مشخص می شود. 4 ولسوالی دیامر، چیلاس، دارل و تنگیر وجود دارد.

مقر بخش، چیلاس، به عنوان یک نقطه ترانزیت مهم برای مسافرانی است که به سمت کمپ اصلی چمنزار پری و نانگا پاربات می روند.

دین[ویرایش]

مردم گلگت بلتسان مسلمان هستند. عمده جمعیت را شیعیان تشکیل می‌دهند و اقلیت قابل توجهی از اهل سنت نیز در منطقه حضور دارند. گلگت بلتسان تنها منطقه با اکثریت شیعه در پاکستان عمدتاً سنی است. در دوره ضیاء الحق دولت مهاجرت سنی‌ها را به این منطقه تشویق کرد. اسماعیلیه و صوفیان نوربخشیه همچنان در گلگت-بلستان حضور دارند.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. "Pir Karam Ali Shah appointed GB Governor". The News. ۲۰۱۱-۰۱-۲۶. Archived from the original on 28 January 2011. Retrieved 2011-01-28.
  2. "Associated Press Of Pakistan (Pakistan's Premier NEWS Agency) - Public service policy to be pursued in Gilgit–Baltistan: PM". Ftp.app.com.pk. Archived from the original on 16 August 2011. Retrieved 2010-06-05.
  3. Legislative Assembly will have directly elected 24 members, besides six women and three technocrats. "Gilgit Baltistan: New Pakistani Package or Governor Rule" 3 September 2009, The Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO)
  4. ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ "Symbols of Gilgit-Baltistan". knowpakistan.gov.in. Retrieved 14 August 2013.[پیوند مرده]
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ "Gilgit-Baltistan Key Indicators" (PDF). Retrieved 14 August 2013.[پیوند مرده]
  6. «نوروز در پاکستان».
  7. · Gilgit Baltistan Planin Division مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک) [بخش پلانین گیلگیت بلتستان]. اداره گلگت بلتستان. ۲۰۱۸.