100 meter (atletiek)

100 meter
Start van de finale 100 m op de OS in 2012, Londen
Algemene gegevens
Organisatie	België: KBAB  Nederland: Atletiekunie  Suriname: SAB Mondiaal: IAAF
Categorie	Hardlopen
Locatie	Atletiekbaan
Competities / Kampioenschappen
Kampioenschappen	BK / NK / EK / WK / OS Diamond League World Challenge
Kampioenen
Belgisch kampioen	10,32 Kobe Vleminckx 11,03 Delphine Nkansa
Nederlands kampioen	10,15 Raphael Bouju 11,21 N'ketia Seedo
Wereldkampioen	9,83 Noah Lyles 10,65 Sha'Carri Richardson
Olympisch kampioen	9,80 Marcell Jacobs 10,61 Elaine Thompson
Records
Belgisch record	10,02 Ronald Desruelles 11,04 Kim Gevaert
Nederlands record	9,91 Churandy Martina 10,81 Dafne Schippers
Europees record	9,80 Marcell Jacobs 10,73 Christine Arron
Wereldrecord	9,58 Usain Bolt 10,49 Florence Griffith-Joyner
Verwante sporten
Disciplines	60m 200m 400m 800m 1000m 1500m 3000m 5000m 10000m 100km Halve marathon Marathon 4 x 100m 4 x 200m 4 x 400m 4 x 800m 4 x 1500m Zweedse estafette Veldlopen
Verwante sporten	Snelwandelen Hordelopen Triatlon Duatlon
Laatst bijgewerkt op: 22 augustus 2023
Portaal    Sport Atletiek

De afstandloop van 100 meter is de kortste sprintwedstrijd die door senioren op een outdoor-baan gelopen wordt. Dit onderdeel wordt ook wel het koningsnummer van de atletiek genoemd.

In de 18e en 19e eeuw ontstonden op de Britse universiteiten wedstrijden die de voorlopers van de huidige atletiekwedstrijden waren. Springnummers en loopnummers waren toen al algemeen bekend onder de studenten. Aangezien men in Groot-Brittannië een ander meetsysteem hanteert, was de korte sprint daar geen 100 meter, maar 100 yard (91,4 meter). Toen ook de Fransen zich meer in atletiek gingen interesseren, wilde men een sprintafstand volgens het Europese meetsysteem. De 100 yard werd in 110 yard (100,54 meter) veranderd. Uiteindelijk werd beslist dat er op de Olympische Spelen 100 meter gelopen zou worden. De Britten hielden nog een tijd beide systemen aan maar kozen uiteindelijk toch voor de 100 meter.

Indeling[bewerken | brontekst bewerken]

De 100 meter is een zeer korte afstand, wat niet wegneemt dat dit onderdeel een ingewikkelde indeling kent. De wijze waarop een bepaalde fase wordt ingezet, kan bepalend zijn voor winst of verlies.

• Fase 1 'De start'

De start is van essentieel belang bij een korte sprintafstand. De gemiddelde reactietijden zijn hier beduidend korter dan bij een 200 of 400 m en dat is ook psychologisch verklaarbaar. Hoe korter de sprintafstand, des te sneller moet de atleet reageren om goed te lopen. Sommige sprinters reageren sneller dan de door World Athletics vastgestelde 0,100 seconde-grens van een valse start. Mannen reageren in het algemeen sneller dan vrouwen, hoewel onder anderen Florence Griffith-Joyner hierop een uitzondering vormde. De reactietijd wordt elektronisch gemeten van het begin van het startschot tot er een zekere horizontale kracht op de startblokken wordt gedrukt. Het exacte mechanisme hierachter is niet bekend.

• Fase 2 'De versnelling'

In deze fase wint de sprinter snel aan snelheid, van 0 m/s naar 10 m/s. Hij doet dat door middel van kleine snelle passen. Naarmate de versnelling minder hard toeneemt, zal de atleet zijn pas vergroten. Deze fase eindigt afhankelijk van de sprinter tussen de 40 en 70 meter.

• Fase 3 'De topsnelheid'

In deze fase is de sprinter op zijn topsnelheid. Meestal wordt deze na zo'n 40 à 70 meter bereikt. Mannen halen tot 12 m/s (43,2 km/u), vrouwen halen tot 10,5 m/s (37,8 km/u).

• Fase 4 'De negatieve versnelling of vertraging'

Na enkele seconden topsnelheid houdt de atleet de snelheid niet meer vast en zal na 70-90 meter onvermijdelijk vertragen. Sommige atleten vertragen langzamer dan anderen, waardoor het lijkt of ze een eindsprint maken, maar dat is puur gezichtsbedrog. Om toch snelheid proberen te behouden, vergroot de atleet zijn pas.

• Fase 5 'De finish'

Eén pas voor de finish brengt de sprinter de borst naar voren. De tijd wordt immers gemeten wanneer de torso (dus niet een arm of het hoofd) over de finish komt.

Top tien aller tijden[bewerken | brontekst bewerken]

Snelste mannelijke atleten wereldwijd[bewerken | brontekst bewerken]

Rang	Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats	Wind
1.	9,58	Usain Bolt	JAM	16 augustus 2009	Berlijn	+0.9
2.	9,69	Tyson Gay	USA	20 september 2009	Shanghai	+2.0
		Yohan Blake	JAM	23 augustus 2012	Lausanne	-0.1
4.	9,72	Asafa Powell	JAM	2 september 2008	Lausanne	+0.2
5.	9,74	Justin Gatlin	USA	15 mei 2015	Doha	+0.9
6.	9,76	Christian Coleman	USA	28 september 2019	Doha	+0.6
		Trayvon Bromell	USA	18 september 2021	Nairobi	+1.2
		Fred Kerley	USA	24 juni 2022	Eugene	+1.4
9.	9,77	Ferdinand Omanyala	KEN	18 september 2021	Nairobi	+1.2
10.	9,78	Nesta Carter	JAM	29 augustus 2010	Rieti	+0.9

Bijgewerkt tot 26 juli 2022

Snelste vrouwelijke atleten wereldwijd[bewerken | brontekst bewerken]

Rang	Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats	Wind
1.	10,49	Florence Griffith-Joyner	USA	16 juli 1988	Indianapolis	0.0
2.	10,54	Elaine Thompson-Herah	JAM	21 augustus 2021	Eugene	+0.9
3.	10,60	Shelly-Ann Fraser-Pryce	JAM	26 augustus 2021	Lausanne	+1.7
4.	10,64	Carmelita Jeter	USA	20 september 2009	Shanghai	+1.2
5.	10,65	Marion Jones	USA	12 september 1998	Johannesburg	+1.1
		Shericka Jackson	JAM	7 juli 2023	Kingston	+1.0
		Sha'Carri Richardson	USA	21 augustus 2023	Boedapest	-0.2
8.	10,72	Marie-Josée Ta Lou	CIV	10 augustus 2021	Monaco	+0.4
9.	10,73	Christine Arron	FRA	19 augustus 1998	Boedapest	+2.0
10.	10,74	Merlene Ottey	JAM	7 september 1996	Milaan	+1.3
		English Gardner	USA	3 juli 2016	Eugene	+1.0

Bijgewerkt tot 8 februari 2024

Continentale records[bewerken | brontekst bewerken]

Continent	Geslacht	Prestatie	Atleet	Land	Datum	Plaats
Afrika	M	9,77	Ferdinand Omanyala	KEN	18 september 2021	Nairobi
	V	10,72	Marie-Josée Ta Lou	CIV	10 augustus 2022	Monaco
Noord- en Midden-Amerika	M	9,58 (WR)	Usain Bolt	JAM	16 augustus 2009	Berlijn
	V	10,49 (WR)	Florence Griffith-Joyner	USA	16 juli 1988	Indianapolis
Zuid-Amerika	M	9,89	Issamade Asinga	SUR	28 juli 2023	São Paulo
	V	10,91	Rosangela Santos	BRA	6 augustus 2017	Londen
Azië	M	9,83	Su Bingtian	CHN	1 augustus 2021	Tokio
	V	10,79	Li Xuemei	CHN	18 oktober 1997	Shanghai
Europa	M	9,80	Marcell Jacobs	ITA	1 augustus 2021	Tokio
	V	10,73	Christine Arron	FRA	19 augustus 1998	Boedapest
Oceanië	M	9,93	Patrick Johnson	AUS	5 mei 2003	Mito
	V	10,96	Zoe Hobbs	NZL	2 juli 2023	La Chaux-de-Fonds

Bijgewerkt tot 22 augustus 2023

Ontwikkeling 100 m-wereldrecord[bewerken | brontekst bewerken]

Mannen[bewerken | brontekst bewerken]

Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
10,6	Don Lippincott	Verenigde Staten	6 juli 1912	Stockholm
10,4	Charley Paddock	Verenigde Staten	23 april 1921	Redlands
10,31	Percy Williams	Canada	9 augustus 1930	Toronto
10,2	Jesse Owens	Verenigde Staten	20 juni 1936	Chicago
10,1	Willie Williams	Verenigde Staten	3 augustus 1956	Berlijn
10,0	Armin Hary	West-Duitsland	21 juni 1960	Zürich
9,952	Jim Hines	Verenigde Staten	14 oktober 1968	Mexico-Stad
9,93	Calvin Smith	Verenigde Staten	3 juli 1983	Colorado Springs
9,923	Carl Lewis	Verenigde Staten	24 september 1988	Seoel
9,90	Leroy Burrell	Verenigde Staten	14 juni 1991	New York
9,86	Carl Lewis	Verenigde Staten	25 augustus 1991	Tokio
9,85	Leroy Burrell	Verenigde Staten	6 juli 1994	Lausanne
9,84	Donovan Bailey	Canada	27 juli 1996	Atlanta
9,79	Maurice Greene	Verenigde Staten	16 juni 1999	Athene
9,774	Asafa Powell	Jamaica	14 juni 2005	Athene
9,74	Asafa Powell	Jamaica	9 september 2007	Rieti
9,72	Usain Bolt	Jamaica	31 mei 2008	New York
9,69	Usain Bolt	Jamaica	16 augustus 2008	Peking
9,58	Usain Bolt	Jamaica	16 augustus 2009	Berlijn

¹ Deze tijd werd door een aantal lopers geëvenaard, onder meer door de Nederlander Chris Berger.

² Sinds 16 oktober 1968 was de gemiddelde snelheid van de wereldrecordhouders op de 100 m (uitgezonderd die van Leroy Burrell in de periode van 6 juli 1994 tot 23 juni 1996) lager geweest dan die van de wereldrecordhouders op de 200 m (Tommie Smith, Pietro Mennea en Michael Johnson). Totdat Usain Bolt er op de WK van 2009 in Berlijn op de 100 m 9,58 s en op de 200 m 19,19 s van maakte.

³ Ben Johnson finishte hier als eerste in 9,79, maar werd positief bevonden in de dopingcontrole.

⁴ Powell liep deze tijd op 11 juni 2006 in Gateshead (GB) en in augustus 2006 tijdens de Golden League wedstrijd in Zürich (CH) opnieuw. Justin Gatlin evenaarde dit record op 12 mei 2006 in Doha, Qatar. Nadien werd zijn tijd van de tabellen gehaald wegens dopinggebruik.

Vrouwen[bewerken | brontekst bewerken]

Tijd	Atleet	Land	Datum	plaats
Handgeklokte tijden
12,8	Mary Lines	Verenigd Koninkrijk	20 augustus 1922	Parijs
12,7	Emmy Haux	Duitsland	21 mei 1923
12,4	Leni Schmidt	Duitsland	30 augustus 1925
12,2	Leni Junker	Duitsland	13 september 1925
12,1	Gertrud Gladitsch	Duitsland	3 juli 1927	Stuttgart
12,0	Betty Robinson	Verenigde Staten	2 juni 1928	Chicago
12,0	Myrtle Cook	Canada	2 juli 1928	Halifax
12,0	Tollien Schuurman	Nederland	31 augustus 1930	Amsterdam
12,0	Leni Junker	Duitsland	1 augustus 1931	Maagdenburg
11,9	Tollien Schuurman	Nederland	5 juni 1932	Haarlem
11,9	Stanisława Walasiewicz	Polen	1 augustus 1932	Los Angeles
11,8	Stanisława Walasiewicz	Polen	17 september 1933	Poznań
11,7	Stanisława Walasiewicz	Polen	26 augustus 1934	Warschau
11,6	Helen Stephens	Verenigde Staten	8 juni 1935	Kansas City
11,6	Stanisława Walasiewicz	Polen	1 augustus 1937	Berlijn
11,5	Fanny Blankers-Koen	Nederland	13 juni 1948	Amsterdam
11,4	Marjorie Jackson	Australië	4 oktober 1952	Gifu
11,3	Shirley Strickland	Australië	4 augustus 1955	Warschau
11,2	Wilma Rudolph	Verenigde Staten	19 juli 1961	Stuttgart
11,1	Irena Kirszenstein	Polen	9 juli 1965	Praag
11,0	Wyomia Tyus	Verenigde Staten	15 oktober 1968	Mexico-Stad
Elektronisch geklokte tijden
11,08	Wyomia Tyus	Verenigde Staten	15 oktober 1968	Mexico-Stad
11,071	Renate Stecher	DDR	2 september 1972	München
11,04	Inge Helten	West-Duitsland	13 juni 1976	Fürth
11,01	Annegret Richter	West-Duitsland	25 juli 1976	Montreal
10,881	Marlies Oelsner	DDR	1 juli 1977	Dresden
10,871	Ljoedmila Kondratjeva	Sovjet-Unie	3 juni 1980	Leningrad
10,811	Marlies Göhr	DDR	8 juni 1983	Oost-Berlijn
10,79	Evelyn Ashford	Verenigde Staten	3 juli 1983	Colorado Springs
10,76	Evelyn Ashford	Verenigde Staten	22 augustus 1984	Zürich
10,491	Florence Griffith-Joyner	Verenigde Staten	16 juli 1988	Indianapolis

¹ Over dopinggebruik werd alom gespeculeerd, maar dit is nooit aangetoond.

Ontwikkeling 100 m-Europees Record[bewerken | brontekst bewerken]

Mannen

Tijd	Atleet	Land	Datum	Plaats
10,07	Valeri Borzov	Sovjet-Unie	31 augustus 1972	München
10,01	Pietro Mennea	Italië	4 september 1979	Mexico-Stad
10,00	Marian Woronin	Polen	9 juni 1984	Warschau
9,871	Linford Christie	Verenigd Koninkrijk	15 augustus 1993	Stuttgart
9,86	Francis Obikwelu	Portugal	22 augustus 2004	Athene
9,80	Marcell Jacobs	Italië	1 augustus 2021	Tokio

¹ Dwain Chambers evenaarde het record, maar die tijd werd geschrapt wegens dopinggebruik.

Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

Snelste mannelijke sprinters[bewerken | brontekst bewerken]

Andere Nederlandse 100 m-sprinters:

• Timothy Beck
• Chris Berger
• Daniel van Leeuwen
• Patrick van Luijk
• Patrick Snoek
• Virgil Spier
• Dennis Tilburg
• Martijn Ungerer
• Daniel Ward

Snelste vrouwelijke sprintsters[bewerken | brontekst bewerken]

Bijgewerkt: 20 augustus 2023

Andere 100 m sprintsters

• Pascal van Assendelft
• Judith Baarssen
• Fanny Blankers-Koen
• Annemarie Kramer
• Tollien Schuurman

België[bewerken | brontekst bewerken]

Snelste mannelijke atleten[bewerken | brontekst bewerken]

Bijgewerkt: 17 juni 2023

Snelste vrouwelijke atleten[bewerken | brontekst bewerken]

Bijgewerkt: 20 augustus 2023

Nederlandse Antillen[bewerken | brontekst bewerken]

Antilliaanse 100 m-lopers

• Jairo Duzant
• Miguel Janssen
• Churandy Martina