1772

1772

Eeuwen:	17e eeuw · 18e eeuw · 19e eeuw
Decennia:	1760-1769 · 1770-1779 · 1780-1789
Jaren:	<< · < · 1771 · 1772 · 1773 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen

Ab urbe condita:		2525 MMDXXV
Armeense jaartelling:		1221 – 1222 ԹՎ ՌՄԻԱ – ՌՄԻԲ
Chinese jaartelling:		4468 – 4469 戊卯 – 己辰
Christelijke jaartelling:		1772 MDCCLXXII
Ethiopische jaartelling:		1764 – 1765
Hebreeuwse jaartelling:		5532 – 5533
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		1827 – 1828
- Shaka Samvat		1694 – 1695
- Kali yuga		4873 – 4874
Iraanse jaartelling:		1150 – 1151 ۱۱۵۰ – ۱۱۵۱
Islamitische jaartelling:		1185 – 1186 ١١٨٦ – ١١٨٥
Maçonnieke jaartelling:		5771 – 5772
1772 naar onderwerp
Lijst van landen
Juliaanse kalender van 1772
Gregoriaanse kalender van 1772

Het jaar 1772 is het 72e jaar in de 18e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen[bewerken | brontekst bewerken]

januari

14 - De Groot Meester Nationaal van d'aloude en Zeer Eerwaarde Maatschappij der Vrije en Aengenomen Metzelaers, in de Republieq der Verenigde Nederlanden, ressort van de Generaliteit en onderhorige Volksplantingen verleent de loge L'Union Provinciale gevestigd in Groningen (stad) haar constitutiebrief. De vrijmetselaars worden in Noord-Nederland actief.
17 - Staatsgreep in Denemarken. De verlichte staatsminister Struensee wordt afgezet en gearresteerd. Zijn vernieuwingen, zoals afschaffing van de censuur en van marteling, worden ongedaan gemaakt.

februari

12 - De Fransman Yves Joseph de Kerguelen de Trémarec

ontdekt de Kerguelen, een onherbergzame vulkanische archipel in de zuidelijke wateren van de Indische Oceaan.

17 - Overeenkomst tot de Eerste Poolse Deling waarbij de Pools-Litouwse confederatie van de kaart van Europa verdwijnt. West-Pruisen gaat naar Pruisen, Zuid-Galicië naar Oostenrijk en Wit-Rusland naar Rusland.

mei

11 - De eerste vermelding van een basklarinet duikt op in een Parijse krant.
11 - Bij een brand in de Amsterdamse Schouwburg van Van Campen komen negentien mensen om het leven.
18 - Eerste vergadering van het Bataafsch Genootschap der Proefondervindelijke Wijsbegeerte te Rotterdam.
27 - op Fort Zeelandia in Suriname wordt een detachement geformeerd van 50 man uit het Corps Vrije Mulatten en Negers, die naar het Cottica-gebied wordt gezonden om de militaire posten langs het Cordonpad te versterken.
31 - In Mechelen wordt de loge La Constante Fidélité opgericht door de Provinciaal Grootmeester van de Oostenrijkse Nederlanden van de Grand Lodge of England Le Marquis de Gages.

juni

10 - De Britse schoener Gaspee, die tijdens haar speurtocht naar smokkelschepen voor de kust van Rhode Island is vastgelopen, wordt overvallen door rebellerende kolonisten, die de bemanning gevangen nemen en het schip in brand steken.
22 - De Engelse opperrechter lord Mansfield weigert een weggelopen slaaf James Somerset uit Jamaica terug te geven aan zijn eigenaar Charles Stewart. Hij baseert zich op de Magna Carta en de Habeas Corpus Act.

juli

13 - Vertrek van de tweede expeditie van James Cook aan boord van de HMS Resolution vanuit Plymouth.

augustus

5 - De grote buren Rusland, Oostenrijk en Pruisen bezetten stukken van Polen ter uitvoering van hun delingsverdrag.

september

17 - Doop in de Grote Kerk van Den Haag van de erfprins Willem Frederik. De Staten-Generaal zijn getuige.
20 - In Suriname wordt Fort Boekoe veroverd en met de grond gelijkgemaakt door de troepen van de Sociëteit onder Friderici en het korps Zwarte Jagers. De Boni-marrons vluchten naar de regio Locusboom, verder naar het oosten, waar zij nieuwe dorpen en kostgronden bouwen.

oktober

15 - De stenen vuurtoren van Oostende wordt in gebruik gesteld. Ze neemt de plaats in van enkele vuurbakens.

zonder datum

De Republiek wordt getroffen door een reeks faillissementen in de bankwereld, o.a. van het huis Clifford. Dit is nog een gevolg van de Zevenjarige Oorlog en van slechte beleggingen in de Britse Oost-Indische Compagnie. Ook het instorten van de suikerplantages in Suriname speelt mogelijk een rol.
Daniel Rutherford ontdekt het chemische element stikstof.
In Mechelen wordt de Kunstschool, de kunstacademie, opgericht. Kunstschilder Jan Willem Fr. Herreyns werd er, na onderhandelingen met de magistraat van de stad Mechelen, in 1772 de eerste directeur.

Muziek[bewerken | brontekst bewerken]

Domenico Cimarosa componeert Le stravaganze del conte.
Joseph Haydn componeert o.a. zijn Symfonieën nr. 43 (Mercurius), 44 (Trauer), 45 (Abschied), 46 en 47 (Palindroom).
Antonio Salieri componeert de opera's Il barone di Rocca antica en La secchia rapita

Literatuur en publicaties[bewerken | brontekst bewerken]

Johann Gottfried von Herder publiceert Abhandling über den Ursprung der Sprache.
Verschijning van het laatste deel van de Encyclopédie. In 21 jaar verschenen 28 banden: 17 tekstdelen en 11 banden met illustraties.

Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]

Karl Ludwig Kirchberger (1772), Jakob Emanuel Handmann

Bouwkunst[bewerken | brontekst bewerken]

Woonhuis, Maastricht (1772)
De Zwartlandhoeve, Het Zwartland, Zemst-Bos, Zemst (1772)

Geboren[bewerken | brontekst bewerken]

augustus

24 - Willem I, koning der Nederlanden (overleden 1843)

oktober

21 - Samuel Taylor Coleridge, Engels dichter en criticus (overleden 1834)

datum onbekend

Ralph Darling, Brits militair en koloniaal ambtenaar (overleden 1858)

Overleden[bewerken | brontekst bewerken]

februari

8 - Augusta van Saksen-Gotha (52), echtgenote van Frederik van Hannover, prins van Wales

maart

22 - John Canton (53), Brits natuurkundige
29 - Emanuel Swedenborg (84), Zweeds wetenschapper, filosoof en theoloog

april

19 - Johann Peter Kellner (66), Duits organist en componist

juni

15 - Louis-Claude d'Aquin (77), Frans componist, organist en klavecimbelspeler
18 - Gerard van Swieten (72), Oostenrijks/Nederlands arts, lijfarts van keizerin keizerin Maria Theresia

oktober

8 - Jean-Joseph Cassanéa de Mondonville (60), Frans componist en violist

Zie de categorie 1772 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.