French
Deutsch1825
| 1825 | ||
| Eeuwen: | 18e eeuw · 19e eeuw · 20e eeuw | |
| Decennia: | 1810-1819 · 1820-1829 · 1830-1839 | |
| Jaren: | << · < · 1824 · 1825 · 1826 · > · >> | |
 Jaartelling in verschillende culturen | ||
| Ab urbe condita: | 2578 MMDLXXVIII | |
| Armeense jaartelling: | 1274 – 1275 ԹՎ ՌՄՀԴ – ՌՄՀԵ | |
| Chinese jaartelling: | 4521 – 4522 辛申 – 壬酉 | |
| Christelijke jaartelling: | 1825 MDCCCXXV | |
| Ethiopische jaartelling: | 1817 – 1818 | |
| Hebreeuwse jaartelling: | 5585 – 5586 | |
| Hindoekalenders: | ||
| - Vikram Samvat | 1880 – 1881 | |
| - Shaka Samvat | 1747 – 1748 | |
| - Kali yuga | 4926 – 4927 | |
| Iraanse jaartelling: | 1203 – 1204 ۱۲۰۳ – ۱۲۰۴ | |
| Islamitische jaartelling: | 1240 – 1241 ١٢٤١ – ١٢٤٠ | |
| Maçonnieke jaartelling: | 5824 – 5825 | |
 1825 naar onderwerp  | ||
| Lijst van landen | ||
 Juliaanse kalender van 1825 | ||
| Gregoriaanse kalender van 1825 | ||
Het jaar 1825 is het 25e jaar in de 19e eeuw volgens de christelijke jaartelling.
Gebeurtenissen[bewerken | brontekst bewerken]
- februari
- 3 - 5 - De provincies Groningen, Friesland en Overijssel worden getroffen door ernstige dijkdoorbraken en overstromingen waardoor meer dan 800 mensen het leven laten.
- 4 - De Zuiderzeedijk breekt bij Durgerdam, waardoor Waterland onder water komt te staan.
- 10 - In Londen wordt een brief van Gideon Mantell voorgedragen aan de Royal Society, waarin Iguanodon wordt benoemd.
- 11 - Het regerende huis van het hertogdom Saksen-Gotha-Altenburg sterft uit. De hertogen van Saksen-Coburg-Saalfeld, Saksen-Meiningen en Saksen-Hildburghausen maken aanspraak op de successie.
- 17 - De Nederlandse regering benoemt een commissie om de hulpgelden voor het watersnoodgebied te besteden.
- april
- 7 - Bij de scheepswerf Hollandia op Kattenburg (Amsterdam) wordt het eerste Nederlandse stoom-vrachtschip, de Prinses Marianne te water gelaten.
- juni
- 1 - Nederland draagt zijn handelsposten op de Coromandelkust en in Malakka over aan Groot-Brittannië, in ruil voor Bengkulu en andere Britse bezittingen op Sumatra.
- 8 - Verdrag te Berlijn tussen het groothertogdom Oldenburg en de graven Bentinck. De heerlijkheid Kniphausen wordt onder voorwaarden onderworpen aan Oldenburg. De rechten die de keizer van het Heilige Roomse Rijk vroeger uitoefende, worden overgenomen door de groothertog van Oldenburg.
- 14 - Koning Willem I raakt in conflict met de Rooms-Katholieke Kerk in de zuidelijke provincies. Hij laat tientallen kleinseminaries sluiten en sticht in plaats daarvan het Collegium Philosophicum te Leuven. Ook bemoeit hij zich met bisschopsbenoemingen.
- juli
- 20 - Onder leiding van de pangeran Diponegoro breekt er in Djokjakarta de Java-oorlog uit, die tot 1830 zal duren. Er wordt een guerrillaleger gevormd en Nederland wordt de jihad verklaard.
- augustus
- 1 - Het stadsbestuur van Amsterdam sluit het Aalmoezeniersweeshuis (armenweeshuis) en stuurt de weeskinderen naar Veenhuizen.
- 6 - Bolivia roept de onafhankelijkheid uit.
- september
- 27 - George Stephenson opent met zijn zelfontworpen stoomlocomotief de 42 kilometer lange Stockton & Darlington railway tussen County Durham en Darlington. Hij neemt voor het eerst passagiers mee en daarmee is dit de eerste passagierstrein.
- oktober
- 9 - Het schip Restauration komt van Stavanger, Noorwegen aan in New York Harbor. Dit is de eerste georganiseerde emigratie vanuit Noorwegen naar de Verenigde Staten.
- 26 - Officiële opening van het Eriekanaal, dat in de staat New York het Eriemeer verbindt met de Hudsonrivier.
- december
- 26 - (Gregoriaanse tijdrekening) In Sint Petersburg breekt de Dekabristenopstand uit, die nog dezelfde dag bloedig wordt neergeslagen.
- zonder datum
- De Keulse Vaart, een sterk verbeterde waterverbinding van Amsterdam met de Lek, wordt in gebruik genomen.
- Generaal Jozef van Geen verovert Celebes.
- William Sturgeon maakt de eerste bruikbare elektromagneet die meer dan 20x zijn eigen gewicht kan optillen.
muziek[bewerken | brontekst bewerken]
- 6 maart - Première van het strijkkwartet nr. 12 in E-groot, opus 127 van Ludwig van Beethoven.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Sadi Carnot publiceert La puissance motrice du feu.
Beeldende kunst[bewerken | brontekst bewerken]
-
Liggende leeuw (1825) Bertel Thorvaldsen, Thorvaldsen-Museum, Kopenhagen
Bouwkunst[bewerken | brontekst bewerken]
-
De Arend (Wouw) (1825)
Geboren[bewerken | brontekst bewerken]
- februari
- 15 - Paulus Jan Bosch van Drakestein, commissaris van de Koning(in) van Noord-Brabant (overleden 1894)
- mei
- 1 - George Inness, Amerikaans kunstschilder (overleden 1894)
- 4 - Thomas Huxley, Brits bioloog (overleden 1895)
- 6 - Albert Montens d'Oosterwijck, Vlaams politicus (overleden 1896)
- 9 - James Collinson, Engels kunstschilder (overleden 1881)
- 31 - Domenico Agostini, Patriarch van Venetië (overleden 1891)
- juni
- september
- 9 - Dieudonné Dagnelies, Belgisch componist en dirigent (overleden 1894)
- 25 - Herman van Cappelle, Nederlands medicus (overleden 1890)
- oktober
- 10 - Paul Kruger, leider van de Zuid-Afrikaanse Boeren en president van Transvaal (overleden 1904)
- 25 - Johann Strauss jr., Oostenrijks componist (overleden 1899)
- 26 - Alexander Munro, Brits beeldhouwer (overleden 1871)
- november
- 6 - Charles Garnier, Frans architect (overleden 1898)
- december
- 7 - Cornelis Antonie Jan Abraham Oudemans, Nederlands medicus (overleden 1906)
- 17 - Thomas Woolner, Engels beeldhouwer en dichter (overleden 1892)
- datum onbekend
- Theodoor Janssens, Belgisch parlementslid (overleden 1889)
Overleden[bewerken | brontekst bewerken]
- januari
- 22 - Cornelius Devynck (55), Belgisch politicus
- februari
- 15 - Rutger Jan Schimmelpenninck (63), Nederlands jurist, ambassadeur en politicus (raadpensionaris)
- maart
- 4 - Raphaelle Peale (51), Amerikaans kunstschilder
- 29 - Roberto Cofresí (33), Puerto Ricaans piraat (geëxecuteerd)
- mei
- 7 - Antonio Salieri (74), Italiaans componist en dirigent
- juni
- 9 - Pauline Bonaparte (44), hertogin van Parma en Guastalla
- oktober
- 10 - Dmytro Bortnjansky (~73), Russisch componist
- december
- 1 - Alexander I van Rusland (47), tsaar van Rusland
- 29 - Jacques-Louis David (77), Frans schilder
- 29 - Giuseppe Maria Gioacchino Cambini (79), Italiaans componist en dirigent
Zie de categorie 1825 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.