Achtkarspelen

**Achtkarspelen**
Gemeente in Nederland
	(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland
Coördinaten	53° 25′ NB, 6° 15′ OL
Algemeen
Oppervlakte	103,98 km²
- land	102,23 km²
- water	1,75 km²
Inwoners ; (1 januari 2024)	28.226? ; (276 inw./km²)
Bestuurscentrum	Buitenpost
Belangrijke verkeersaders	N355 N358 N369
Station(s)	Buitenpost
Politiek
Burgemeester (lijst)	Oebele Brouwer
Zetels; Gemeenteraad; CDA; FNP; ChristenUnie; GBA; PvdA; PVV; FVD; GL	; 21; 6; 4; 3; 3; 2; 1; 1; 1
Economie
Gemiddeld inkomen (2012)	€ 21.100 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014)	€ 181.000
WW-uitkeringen (2014)	58 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	9230-9233,; 9280-9289,; 9870-9873
Netnummer(s)	0511, 0512
CBS-code	0059
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.achtkarspelen.nl
	; Bevolkingspiramide (2023)
Portaal	Nederland

Achtkarspelen (Nederlandse uitspraak^ⓘ, Friese uitspraak: [axt’kaspələn]^?) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 28.226 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 103,98 km², waarvan 102,23 km² land en 1,75 km² water (1 januari 2024, bron: CBS).^[1]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De naam Achtkarspelen verwijst naar de acht oorspronkelijke karspelen van het decanaat Oldehove die over de Lauwers lagen, te weten: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel. De grietenij Achtkarspelen nam lang een aparte plaats in Friesland in. In de middeleeuwen behoorde Achtkarspelen tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht.

De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de gemeentewet in Nederland van Thorbecke.

Monumenten[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Achtkarspelen telt twaalf officiële kernen, waarvan Surhuisterveen en Buitenpost de grootste zijn.

Dorpen[bewerken | brontekst bewerken]

Aantal inwoners per kerngebied* op 1 januari 2023:^[2]

Nederlandse naam	Friese naam	Inwoners
Surhuisterveen	Surhústerfean	6.100
Buitenpost	Bûtenpost	5.905
Harkema	De Harkema	4.320
Kootstertille	Koatstertille	2.480
Twijzelerheide	Twizelerheide	1.795
Drogeham	Droegeham	1.680
Surhuizum	Surhuzum	1.265
Augustinusga	Stynsgea	1.205
Boelenslaan	Boelensloane	1.200
Twijzel	Twizel	1.095
Gerkesklooster**	Gerkeskleaster	785
Stroobos**	Strobos	315

* Kerngebied: de woonkern en het bijbehorende omliggende gebied buiten de bebouwde kom. Gegevens per bebouwde kom zijn niet beschikbaar.
** Gerkesklooster en Stroobos vormen samen een tweelingdorp, onder de naam Gerkesklooster-Stroobos tezamen 1115 inwoners in 2019

Buurtschappen[bewerken | brontekst bewerken]

Naast deze dorpen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen, die sinds 2021 uitsluitend eentalig Friese plaatsnaamborden hebben:

Barghiem (Barghiem)
Blauwhuis (Blauhûs)
Blauwverlaat (Blauforlaet)
Buweklooster (Bouwekleaster)
Buwetille (Bouwetille)
De Kooten (De Koaten)
De Laatste Stuiver (De Lêste Stoer)
Dijkhuizen (Dykhuzen)
Egypte
Gerben Allesverlaat (Gerben Allesforlaet)

Hamsterpein (De Hamsterpein)
Hamshorn (Hamsherne)
Hiltjemoeiswouden (Hiltsjemuoiswâlden)
Jachtveld (It Jachtfjild))
Kortwoude (Koartwâld)
Kuikhorne (Kûkherne) (deels)
Lutkepost (Lytsepost)
Monniketille (Mûntsetille)
Ophuis (Ophûs)

Opperkooten (Opperkoaten)
Rohel (Reahel)
Roodeschuur (Reaskuorre)
Surhuizumer Mieden (Surhuzumer Mieden)
Uitland (It Utlân)
Vierhuizen (Fjouwerhúzen)
Westerend (Westerein)
Wildpad (It Wyldpaed)
Wildveld (It Wyldfjild)

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

College van burgemeester en wethouders[bewerken | brontekst bewerken]

Functie	Naam	Partij	info
Burgemeester	Oebele Brouwer	partijloos	per 7 februari 2019
Wethouders	Jouke Spoelstra	CDA
	Tjibbe Brinkman	FNP
	Sierd Vegelin	GBA
	Lea van der Tuin-Kuipers	CDA
Gemeentesecretaris	Marcel Pieter de Jong

Burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst van burgemeesters van Achtkarspelen

Gemeenteraad[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeenteraad van Achtkarspelen bestaat sinds 1978 uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds:^[3]

Huidge zetelverdeling gemeenteraad

De 21 zetels zijn als volgt verdeeld:

■ CDA: 6

■ FNP: 4

■ CU: 3

■ Gemeentebelangen: 3

■ PvdA: 2

■ PVV: 1

■ FVD: 1

■ GL: 1

Gemeenteraadszetels
Partij	1935	1939	1946	1949	1953	1958	1962	1966	1970	1974	1978	1982	1986	1990	1994	1998	2002	2006	2010	2014	2018	2022
ARP¹ / CHU² / AR-CHU^A / CDA³	7¹	7¹	8¹	7¹	7¹	7¹	7¹	8¹	11^A	11^A	12³	9³	8³	9³	6³	8³	7³	6³	6³	5³	6³	6³
ARP¹ / CHU² / AR-CHU^A / CDA³	3²	3²	3²	3²	2²	3²	3²	3²	11^A	11^A	12³	9³	8³	9³	6³	8³	7³	6³	6³	5³	6³	6³
FNP										0	0	1	2	3	4	3	5	4	5	6	4	4
Lijst Holwerda¹ / Lijst Broersma² / GPV³ / CU-SGP^C / CU⁴				1¹	1¹	0¹	1¹	1²	1³	1³	1³	1³	1³	1³	1³	1³	3^C	2⁴	3⁴	3⁴	3⁴	3⁴
SGP⁵ / RPF-SGP^B / CU-SGP^C / CU⁴									0⁵	0⁵	0^B	1^B	1^B	1^B	2^B	2^B	3^C	2⁴	3⁴	3⁴	3⁴	3⁴
GBA															2	2	2	2	3	3	3	3
PvdA			5	4	5	6	5	6	6	6	7	7	8	6	5	4	3	6	3	3	2	2
PVV																					1	1
GL																					1	1
FVD																						1
PvdV¹ / VVD²			0¹	1²	1²	1²	1²	0²	1²	1²	1²	2²	1²	1²	1²	1²	1²	1²	1²	1²	1²	0²
PPR¹ / PPR-EVP-PSP^D										0¹	0¹	0^D
CPN			1	1	1	0	0	0	0		0
BP								1
SDAP	3	2
CDU	2	2
VD	2	2
TBN		1
Totaal	17	17	17	17	17	17	17	19	19	19	21	21	21	21	21	21	21	21	21	21	21	21
Opkomst (%)	92,1	92,5	89,5	89,5	94,1	93,3	92,6	92,3	72,3	74,0	82,3	77,7	84,8	73,8	70,2	65,8	67,2	63,1	54,1	55,9	56,7	52,8

N.B. 0 = nul zetels, maar wel aan de verkiezingen deelgenomen.

Openbaar vervoer[bewerken | brontekst bewerken]

Trein[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente heeft één treinstation: station Buitenpost. Hier stoppen de snel- en stoptreinen van Arriva in de richting van Leeuwarden en Groningen.

Bus[bewerken | brontekst bewerken]

In de gemeente rijden verschillende buslijnen van vervoerders Arriva en Qbuzz:

streekbus 12: Buitenpost - Augustinusga - Surhuizum - Surhuisterveen - Boelenslaan - Houtigehage - Drachten
streekbus 13: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Leeuwarden
streekbussen 39, 133 en 139: Surhuisterveen - Grootegast - Groningen
streekbus 62: Buitenpost - Kollum - Zwaagwesteinde - Veenwouden (- Leeuwarden)
streekbus 63: Buitenpost - Kollum - Dokkum
buurtbus 101: Kootstertille - Twijzel - Buitenpost - Grootegast
lijntaxi 513: Drachten - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Veenwouden
lijntaxi 561: Damwoude - Wouterswoude - Driesum - Veenklooster - Buitenpost