French
DeutschAnna Barbara van Meerten-Schilperoort
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_door_Philippus_Velijn_(cropped).jpg)
.jpg){kind=small}
Anna Barbara van Meerten-Schilperoort, (Antje van Meerten) (Voorburg, 3 januari 1778 - Gouda, 14 februari 1853) was een Nederlands schrijfster. Ze zette zich in voor het onderwijs, de armenzorg en het gevangeniswezen in Gouda.
Anna Barbara Schilperoort werd geboren op 3 januari 1778 in Voorburg als dochter van Dirk Schilperoort en Adriana Theresia van Brekelencam. Zij huwde op 6 oktober 1794 met Hendrik van Meerten, die zich in 1798 als predikant in Gouda vestigde. Het echtpaar kreeg drie zoons en drie dochters. Anna Barbara van Meerten-Schilperoort opende in Gouda een meisjeskostschool, waarover de toenmalige onderwijsinspectie in lovende termen rapporteerde. In 1816 legt ze een in die tijd vooruitstrevend plan neer in 'Den Haag' voor het openen van een Rijkskweekschool voor Onderwijzeressen waarbij zijzelf de functie van directeur wil bekleden. Het plan wordt afgewezen.
Zij publiceerde tal van boeken op haar vakgebied: het onderwijs aan meisjes.
Ook haar reisverslagen werden gepubliceerd. Zo verschenen in 1822 Reis door het Koninkrijk der Nederlanden en het Groothertogdom Luxemburg: voor jonge lieden en in 1840 Het Noorden van ons vaderland, of Vlugtige schetsen en aangename herinnering van een reistogtje over Utrecht, door Vriesland, Groningen, Drenthe en Overijssel.
Multatuli maakte in de "Aanteekeningen en ophelderingen by de uitgaaf van 1875" van de Max Havelaar melding van "Myn voorganger te Natal, de heer Van Meerten--een zeer bekwaam man, en de zoon der bekende schryfster van dien naam".[3]
Daarnaast was zij zeer actief op het terrein van de charitas, onder andere als mede-oprichtster van een vereniging tot hulpbetoon aan armen en als regelmatig bezoekster van gevangenen (zij was een reclasseringswerkster 'avant la lettre'). De 19e-eeuwse filantroop Heldring nam kennis van haar werkzaamheden en liet zich mede daardoor inspireren tot wat later de Heldring-gestichten in Zetten zijn geworden.
Ook op een heel ander gebied was zij actief en wel als schrijver van het tijdschrift "Penélopé", waarin zij artikelen schreef over allerhande creatieve zaken en literatuur. De illustraties voor dit tijdschrift liet zij ontwerpen door de Goudse kunstenaar Cornelis Borsteegh.
Als aandenken aan deze vrouw, die bij haar overlijden "de kroon van Gouda" werd genoemd, werd een gedenkteken in de St.-Janskerk te Gouda geplaatst. Ze werd ook wel 'Vriendin der armen en misdadigsters c.q. gevangenen' genoemd.
Amsterdam, Leiden en Zaandam hebben een Barbara van Meertenstraat. In 2006 werd in Gouda de Anna van Meertenstraat naar haar genoemd.
Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]
Haar totale oeuvre omvat 115 boeken (zie ook: Koninklijke Bibliotheek, waar 106 titels staan geregistreerd, waaronder ook herdrukken)[4]
Een selectie:
- Spel over de natuurlijke historie, tot nut en vermaak der jeugd. Met een daarbij behorend handboekje of reglement voor dit spel[a] (1816-1818)
- Magazijn voor kinderen[b][c]. Omgewerkt en veranderd naar de behoeften van den tegenwoordigen tijd. Vert. van: Magasin des enfants van mev. Le Prince de Beaumont. 1856
- Gids voor jonge lieden van beschaafden stand, tot regeling van hun gedrag bij hunne eerste intrede in de wereld, zoo wel als in hunne huisselijke betrekkingen[d] (1821)
- Reis door het Koningrijk der Nederlanden en het Groothertogdom Luxemburg, voor jonge lieden[e][f][g][h][i] (1822-1829)
- De moederlooze Maria, een verhaal waaruit de lieve kinderen kunnen leeren, dat braafheid en deugd in iederen stand hare belooning vinden[j] (1823). Vert. van: Motherless Mary. 1816
- Keetje en Frits; of De kleine wandelaars; een verhaal, waaruit de kinderen kunnen leeren, dat zij zich zelven door ongehoorzaamheid, de grootste onheilen veroorzaken[k] (1823). Vert. van: Arthur and Alice, or The little wanderers. 1815
- Raadgevingen aan jonge lieden, bij het verlaten van de scholen of weeshuizen, en hunne intrede in de wereld[l] (1823
- Vader Oscar; of Een oog op God: het middel, ook voor jonge lieden, om altijd vrolijk en gelukkig te leven[m] (1823)
- De lijdensgeschiedenis en de christelijke feesten. voor jonge lieden[n] (1824)
- Fabelkunde voor jonge lieden[o][p] (1825-1826)
- De kermiswandeling, of Onderrigt omtrent den oorsprong van dit feest, alsmede het nut en gebruik van de voornaamste koopwaren[q] (1825)
- Willem, Karel en Betje; een verhaal, waaruit de kinderen een nuttig gebruik van het geld kunnen leeren[r] (1825)
- De blinde landman en zijne kinderen[s] (1827). Vert. van: The blind farmer and his children. 1815
- Emilia van Rozenheim, of Familie-tafereelen uit het einde der achttiende en het begin der negentiende eeuw[t][u][v] (1828)
- Gumal en Lina, of Het vermogen van het christendom: tooneelspel in vijf bedrijven[w] (1829)
- Magazijn voor jonge jufvrouwen of aankomende meisjes[x][y]. Vert. van: Magasin des adolescents, ou Dialogues d'une sage gouvernante avec ses élèves de la première distinction van mevr. Le Prince de Beaumont. 1760
- Proeve van karakterschetsen van eenige in den bijbel voorkomende personen. voor jonge lieden[z][aa] (1829-1832)
- Woord-oefeningen op de letterkas, of De letterplanken voor jonge kinderen die nog niet schrijven, benevens aanleiding tot oefeningen voor meergevorderden in den briefstijl en het maken van schriftelijke opstellen[ab] (1830)
- Godsdienstige voorlezingen voor jonge lieden, ter voorbereiding tot het afleggen hunner christelijke geloofsbelijdenis[ac] (1830)
- De zelfopoffering van den Nederlandschen zeeheld J. C. J. van Speyk; benevens eene schets van zijn leven: voor vaderlandsche zonen en dochteren[ad] (1832)
- Verhalen en gedichtjes, of Leerzaam en nuttig allerlei voor de jeugd[ae] (1832)
- De twee wegen des levens. Leesboek over de zedekunde, voor jongelieden en jonge dochters die gereed staan de wereld in te treden[af] (1833)
- Johannes, of de vaderzegen. Bijdragen ter bevordering van godsdienstige en zedelijke vorming voor jonge lieden uit den beschaafden stand[ag] (1834). Vert. van: Johannes oder der Vatersegen van August Heinrich Petiscus. 1825
- Laura, een voorbeeld van edele zelfopoffering; een boek inzonderheid voor jonge vrouwen en moeders[ah] (1834). Vert. van: Laura van Christiane Naubert
- Tafereelen uit den bruidstaat en het huwelijksleven van jonge bruiden, vrouwen en moeders[ai] (1834)
- Nuttige tijdkorting voor de jeugd[aj] (1835)
- Proeve van een handboek voor jonge lieden tot godsdienstig bestuur van iederen dag van het jaar, volgens een daarbij opgegeven bijbelspreuk[ak][al][am][an] (1835)
- Encyclopédie, of handboek van vrouwelijke bedrijven en raadgever in alle vakken van den vrouwelijken werkkring[ao] (1835). Uit het Hoogduitsch vertaald
- Lettergeschenk voor de jeugd, in proza en poëzij[ap] (1836). Met C.P.E. Robidé van der Aa
- Algemeene geschiedenis, ingerigt voor jonge lieden[aq][ar][as][at]. Naar de 4e Hoogduitsche uitg. van Friedrich Nösselt vertaald (1836-1840)
- Aangenaam allerlei voor de jeugd[au] (1837). Met C.P.E. Robidé van der Aa
- Opvoedings-leer voor beschaafde, christelijke moeders[av] (1838). in voorlezingen van G.A.F. Sickel ; naar het Hoogduitsch
- Het verborgen kleinood. Eene geschiedenis voor jonge meisjes[aw] (1838). (uit het Hoogduitsch)
- Uitspannings-uren voor ligchaam en geest; der Nederlandsche jeugd aangeboden[ax] (1838)
- Tafereelen en gedichtjes voor de jeugd[ay] (1838). Met C.P.E. Robidé van der Aa
- Mevrouw Belcour onder hare gehuwde vriendinnen[az] (1839)
- Bloempjes voor de Nederlandsche jeugd[ba] (1839). Met C.P.E. Robidé van der Aa. Eerder verschenen o.d.t.: Almanak voor de jeugd. 1837
- Het Noorden van ons vaderland, of Vlugtige schetsen en aangename herinnering van een reistogtje over Utrecht, door Vriesland, Groningen, Drenthe en Overijssel[bb] (1840)
- Vertellingen in proza en poëzij[bc] (1840). Met C.P.E. Robidé van der Aa
- Toespraak aan eenige jeugdige vrouwelijke lidmaten; bij het afleggen harer belijdenis en hare eerste toenadering tot het avondmaal. Opgedragen en toegewijd aan Hare Koninklijke Hoogheid, Mevrouwe Wilhelmina Maria Sophia Louisa, prinses der Nederlanden, ten dage van Hoogstderzelver inwijding in de Christelijke Hervormde Kerk, in April 1840[bd] (1840)
- Mevr. Le Prince de Beaumont's Magazijn voor jonge jufvrouwen[be] (1840). Vert. van: Le magasin des jeunes dames. 1764
- Magazijn voor kinderen[bf][bg] (1840). Vert. van: Magasin des enfants van mevr. Le Prince de Beaumont, 1757
- Het gebruik van het mikroskoop voor jonge lieden, naar eigen oefening met dezelve, beschreven en gemakkelijk gemaakt[bh] (1841)
- Roosjes op den kinderlijken loopbaan gestrooid[bi]. Met C.P.E. Robidé van der Aa (1841)
- Vruchtrijke aren, op den akker des levens, ingezameld voor de jeugd[bj] (1843)
- Woorden van moederlijke liefde aan mijne dochter Mathilda[bk] (1844). Gedeeltelijk naar het Hoogduitsch
- Schetsen uit het kinderlijk leven ontleend[bl] (1845)
- Kinderbijbel, of Bijbelsche verhalen voor jonge kinderen, bij het zien van Bijbelsche prenten aan 's moeders schoot[bm] (5 delen 1845/1852)
- Voor oog en hart. Mengelingen voor kinderen[bn]. Met C.P.E. Robidé van der Aa (1846)
- Het gedachtenismaal des Heeren. Avondmaalslektuur voor eenvoudigen, in verschillende omstandigheden des levens[bo] (1847)
- Tijdwinst in ledige uren. Verhaaltjes en gedichtjes[bp]. Met C.P.E. Robidé van der Aa (1847)
- Waak en bid. Moederlijke woorden aan mijne dochter, ten geleide op haren levensweg[bq] (1848). Naar het Hoogduitsch van H.L. Sebald
- Leest en betracht. Lektuur voor de jeugd[br]. Met C.P.E. Robidé van der Aa (1848)
- Mara. Woorden van troost, in verschillende treurkamers[bs] (1850). Gedeeltelijk naar het Hoogduitsch
- Vergeet ons niet. Proza en poëzy voor de jeugd[bt]. Met C.P.E. Robidé van der Aa (1850)
- Het leven van Dr. Maarten Luther. Bewerkt inzonderheid voor jongen menschen[bu] (1850)
- De kleine Parijzer Robinson. Een verhaal voor de jeugd[bv] (1852). Naar het Hoogduitsch van Eugénie Fox
- Jacob Cats. De gids en troost, inzonderheid der ouden van dagen. Eene bloemlezing uit de belangrijkste werken[bw] (1852)
- De geschiedenis der Apostelen. Voor meer gevorderde jongelieden[bx] (1853). Na haren dood uitgegeven door D.K. van Meertem, met eenige levensbijzonderheden der schrijfster
Daarnaast vertaalde en bewerkte ze diverse boeken uit het Duits, Engels en Frans. Van haar werk verschenen (ook postuum) diverse herdrukken. Bij een aantal van haar werken werkte ze samen met de auteur Christianus Petrus Eliza Robidé van der Aa, die met name het poëziegedeelte voor zijn rekening nam.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Jean-Philippe van der Zwaluw. De kroon van Gouda. Veelzijdig voorloopster van de vrouwenbeweging Anna Barbara van Meerten-Schilperoort. Leeuwarden, Elikser Uitgeverij, 2016 ISBN 978-90-8954-905-1
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland
- Penélopé in: Koninklijke Bibliotheek (via archive.org)
