BIJ1

BIJ1
Logo
Personen
Partijvoorzitter positie leeg
Partijleider Edson Olf (lijst)
Zetels
Gemeenteraden
5 / 8.512
Geschiedenis
Opgericht 24 december 2016
Afsplitsing van DENK[1]
Algemene gegevens
Actief in Nederland
Aantal leden 5.276 (1 januari 2023)[2][3]
Richting Radicaal links[4][5]
Ideologie Gelijkwaardigheid[6]
Multiculturalisme
Feminisme
Antiracisme
Antikapitalisme[7]
Socialisme[8][9][10]
Intersectionaliteit[11]
Republicanisme[12]
Kleuren ​ ​ Zwart en geel
Jongerenorganisatie RADICAAL[13]
Wetenschappelijk bureau Clemencia-Redmond Stichting[14]
Website bij1.org
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Nederland
Sylvana Simons (rechts) bij een Black Lives Matter-protest op 5 juni 2020 op het Jaarbeursplein in Utrecht

BIJ1, voorheen Artikel 1, is een Nederlandse politieke partij die eind 2016 werd opgericht door activiste (en televisie- en radiopresentatrice) Sylvana Simons. De partij heeft als uitgangspunten 'radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid'.[15] De partij beschrijft zich als intersectioneel.[16][17] De partij heeft in totaal vijf gemeenteraadsleden in de raden van Almere, Rotterdam en Utrecht. Tussen de verkiezingen van 2021 en die van 2023 was BIJ1 vertegenwoordigd in de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Voorgeschiedenis: Partij DENK[bewerken | brontekst bewerken]

Op 24 december 2016 verliet Simons na een half jaar lidmaatschap de politieke partij DENK om een eigen partij op te richten, samen met campagneleider Ian van der Kooye.[18] Als redenen voor haar vertrek uit DENK voerde zij aan dat de partij te polariserend te werk zou gaan, dat haar te weinig ruimte gegund zou zijn op het gebied van homo- en vrouwenemancipatie, en dat zij niet voldoende gesteund zou zijn door de partij toen zij bedreigd werd.[19] In sommige media wordt dit beschreven als een afsplitsing, al had DENK op dat moment geen zetels in het parlement, en ging het dus niet om een parlementaire afsplitsing.

Op 22 januari 2017 eiste DENK schadevergoedingen van Simons en Van der Kooye van respectievelijk € 30.000 en € 40.000, omdat zij zich negatief hadden uitgelaten over de partij.[20] De eis werd ook beschreven als het in werking laten treden van een boetebeding.[21] De kantonrechter wees de eisen af en wees Simons een schadevergoeding toe.[22][23]

Oprichting[bewerken | brontekst bewerken]

Op 24 december 2016 trad de partij voor het eerst in de openbaarheid. Op die datum verliet Simons samen met campagneleider Van der Kooye de partij DENK, en kondigde aan met de partij 'Artikel 1' aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 te willen deelnemen.[1] De naam verwees naar Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet, dat het beginsel van de gelijkheid voor de wet behelst. Eerste bestuurders en medeoprichters van de partij waren Bram Verhappen (voorzitter) en Reguillio Wijngaarde (secretaris/ penningmeester).[24] Begin 2017 bleek Verhappen teruggetreden te zijn als partijvoorzitter en werd deze functie waargenomen door Wijngaarde.[25]

De partij haalde bij de eerste verkiezing waaraan ze deelnam 28.700 stemmen (0,27%), onvoldoende voor een zetel. De partij deed niet mee in de kieskringen Drenthe en Friesland, omdat daar te weinig steunverklaringen waren ingezameld.

Naamswijziging[bewerken | brontekst bewerken]

Oude partijlogo

Vanwege het gebruik van de naam 'Artikel 1' spande de Stichting Expertisecentrum Discriminatie (SED), houder van onder meer het woordmerk 'ARTIKEL 1', een rechtszaak aan.[26] De voorzieningenrechter stelde SED op 6 juni 2017 in het gelijk en gelastte Artikel 1 het gebruik van de naam binnen een maand te staken.[27]

De partij kondigde op 29 oktober 2017 de wijziging van de naam naar BIJ1 aan.[28]

Doorbraak[bewerken | brontekst bewerken]

Het eerste electorale succes voor de partij was bij de gemeenteraadsverkiezingen 2018. De partij deed alleen mee in de gemeente Amsterdam, en wist daar 6.571 stemmen te winnen (1,9%), net voldoende voor één zetel. Lijsttrekker Sylvana Simons nam tussen 2018-2020 deze zetel in, waarna ze per 1 november 2020 werd opgevolgd door Jazie Veldhuyzen die al actief was in de Amsterdamse raad als duoraadslid. Hiermee kwam voor Simons tijd beschikbaar om te focussen op de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamerverkiezingen.[29][30] Op 5 november werd Veldhuyzen beëdigd.[31]

Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 wist de partij ook landelijk door te breken. De partij haalde 87.238 stemmen en één zetel in de Tweede Kamer. Sylvana Simons is daarmee de eerste zwarte fractievoorzitter in de Tweede Kamer.

Interne conflicten[bewerken | brontekst bewerken]

Op 19 juli 2021 maakte BIJ1 bekend dat het lidmaatschap van Quinsy Gario is opgeschort naar aanleiding van een extern onderzoek naar signalen van onveiligheid binnen de partij.[32][33] De partij liet weten dat het niet ging om "MeToo-achtige beschuldigingen".[34] Quinsy Gario besloot daarop zelf zijn lidmaatschap op te zeggen. Ook het bestuur van de Haagse afdeling trad vervolgens af uit onvrede over het optreden van het landelijk bestuur.[35] Op 25 juni 2022 stapte de landelijke voorzitter Jursica Mills op. Zij uitte kritiek op de partij die volgens haar ‘vol is van toxiciteit, vriendjespolitiek en tegenstrijdigheden.’.[36] Een week later werd Rebekka Timmer als enige overgebleven kandidaat gekozen voor het voorzitterschap.[37]

In september 2022 werd de nummer twee van de Amsterdamse BIJ1-fractie, Carla Kabamba, de nieuwe fractieleider, ter vervanging van de zieke Jazie Veldhuyzen, nadat het Amsterdamse bestuur een ultimatum voorlegde aan Kabamba en het andere raadslid, Nilab Ahmadi.[38] Enkele dagen later stapte het bestuur van de Amsterdamse afdeling van de partij echter op. Genoemde redenen hiervoor waren racisme binnen de partij, waarbij het bestuur het vertrek van Quinsy Gario en het opstappen van partijbestuurslid Jursica Mills noemde ter illustratie, en de onvrede over de aanstelling van Dinah Bons als vervangend fractievoorzitter in plaats van Kabamba; het afdelingsbestuur sprak van inmenging van het landelijk bestuur, waar Bons zelf ook lid van is.[39] Eind september stapte ook Kabamba zelf uit de fractie door de conflicten met Bons en andere partijprominenten, onder wie partijleider Simons.[40] Ze nam haar zetel mee waardoor BIJ1 in de hoofdstad naar twee zetels afzakte.

Vervolgens maakten in juli 2023 Ahmadi en Veldhuyzen na lange inactiviteit bekend dat ook zij de Amsterdamse BIJ1-fractie zouden verlaten en tevens hun zetels zouden meenemen. Zij noemden 'een [interne] machtsstrijd' en een 'onveilige sfeer' als redenen voor hun keuze.[41] De directe aanleiding voor hun vertrek was een interview met fractievoorzitter Bons dat een week eerder werd gepubliceerd, waarin zij Ahmadi aanspoorde te zien 'dat [de gemeenteraad] misschien niet de beste plek voor haar is', tot verbazing van Ahmadi zelf, die Bons' aanstelling tot vervangend fractievoorzitter in eerste instantie steunde.[41][42] Wanneer Veldhuyzen na de zomer terugkeert van ziekteverlof en daarmee Bons vervangt, verliest BIJ1 al haar zetels in de Amsterdamse gemeenteraad.[43]

Vertrek Simons[bewerken | brontekst bewerken]

Onder andere door de ontwikkelingen in de Amsterdamse afdeling van BIJ1 kondigde Sylvana Simons een week na het vertrek van Ahmadi en Veldhuyzen in een mail aan de partijleden haar eigen vertrek aan; voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023 zal zij niet kandideren voor het lijsttrekkerschap.[44] Zij noemde de uitspraken van de afsplitsende raadsleden 'als een onverdiende dolkstoot in de rug',[44] maar benadrukte ook dat het niet haar enige motivatie is voor vertrek. Ook gezondheidsklachten en de vervroegde verkiezingen droegen bij aan haar besluit.[43] Op 16 september 2023 maakte BIJ1 bekend dat Edson Olf de lijsttrekker wordt.[45]

Problemen bij subsidiebesteding[bewerken | brontekst bewerken]

In december 2023 raakte bekend dat BIJ1 127.000 euro aan subsidie terug moet betalen. Ze kreeg deze subsidie vooruitbetaald voor politieke activiteiten, maar kon niet of niet tijdig de stukken meedelen die aantoonden dat de subsidies correct waren besteed, waardoor minister Hugo de Jonge genoodzaakt was het geld terug te laten betalen.[46]

Verkiezingen[bewerken | brontekst bewerken]

Tweede Kamerverkiezingen 2017[bewerken | brontekst bewerken]

De partij nam deel aan de Kamerverkiezingen van 2017, toen nog onder de oude naam. Met 28.700 stemmen (0,27%) kreeg de partij echter niet genoeg stemmen voor een Kamerzetel. Een uitschieter was het Amsterdamse stadsdeel Zuidoost, waar de partij 11,1% haalde en in verschillende stemdistricten zelfs de grootste werd.[47][48] Op de kandidatenlijst stonden naast lijsttrekker Simons enkele bekende namen, zoals emeritus-hoogleraar Gloria Wekker, politica en schrijfster Anja Meulenbelt en schrijfster Simone van Saarloos.

Gemeenteraadsverkiezingen 2018[bewerken | brontekst bewerken]

De partij kondigde op 29 oktober 2017 aan van plan te zijn deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 in Amsterdam.[28]

In de aanloop naar de verkiezingen trok de nummer drie van de kandidatenlijst zich terug, toen bleek dat zij ten onrechte had beweerd dat zij werkzaam was geweest als psychiater.[49] Bij de verkiezingen haalde de partij 6.571 stemmen (1,89%), net genoeg voor één zetel. Opnieuw was de partij het sterkste in Amsterdam-Zuidoost, met name in de Bijlmer. In één stembureau in de Bijlmer werd BIJ1 zelfs de grootste.[50] De zetel werd ingenomen door lijsttrekker en partijleider Simons.

Per 1 november 2020 droeg ze de functie gemeenteraadslid in Amsterdam over aan Jazie Veldhuyzen, die al actief was in de Amsterdamse raad als duoraadslid. Hiermee kwam voor Simons tijd beschikbaar om te focussen op de verkiezingscampagne voor de Tweede Kamerverkiezingen[29][30] Op 5 november werd Veldhuyzen beëdigd.[31] So Roustayar en Vreer Verkerke zijn duo-raadsleden.[31][51]

In november 2018 stapte Rebekka Timmer, gemeenteraadslid in Hilversum voor de Socialistische Partij (SP), over naar BIJ1. Zij stapte over na kritiek te hebben geuit op de landelijke lijn en het migratiestandpunt van de SP. Ze verliet vervolgens ook de raad.[52] Op 8 juni 2019 werd zij verkozen tot landelijk bestuurslid bij BIJ1.[53] Een ruime week later werd bekend dat zij door Simons was benoemd tot frontvrouw van de Hilversumse BIJ1-afdeling.[54] Timmer is buiten haar politieke werk voornamelijk bekend als antiracisme-activist bij onder andere Kick Out Zwarte Piet in haar gemeente Hilversum.[55]

Tweede Kamerverkiezingen 2021[bewerken | brontekst bewerken]

In februari 2020 kondigde BIJ1 aan mee te doen aan de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart 2021.[56] Simons werd wederom gekozen als lijsttrekker op de kandidatenlijst.[57][58] Op de tweede plaats stond Quinsy Gario[57][58][59] en op de derde plaats Rebekka Timmer. Ook Lennon Fokkens, Yvette Luhrs (voormalig voorzitter belangenvereniging PROUD) en Daryll Ricardo Landbrug stonden op de kieslijst. Lijstduwers werden Gloria Wekker (op nr. 16), Anousha Nzume (op nr. 17) en Romana Vrede (op nr. 18).[57][58]

Tijdens de campagne kick-off werd de campagnespeech verzorgd door socioloog en filosoof Willem Schinkel, die zich opwierp als partij-ideoloog.[60] Per 1 november 2020 droeg Simons de functie gemeenteraadslid in Amsterdam over aan Jazie Veldhuyzen, die al actief was in de Amsterdamse raad als duoraadslid. Hiermee kwam voor Simons tijd beschikbaar om te focussen op de verkiezingscampagne.[29][30]

Bij de Tweede Kamerverkiezingen kreeg de partij 87.238 stemmen (0,84%), genoeg voor één zetel. Op 31 maart 2021 werd partijleider Sylvana Simons beëdigd als Tweede Kamerlid.[61] Daarnaast had BIJ1 enkele fractiemedewerkers.

Tweede Kamerverkiezingen 2023[bewerken | brontekst bewerken]

BIJ1 nam deel aan de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 met Edson Olf als lijsttrekker.[62][63] De partij kreeg 44.474 stemmen (0,42%), wat niet genoeg was voor een zetel.[64]

Organisatie[bewerken | brontekst bewerken]

Leden[bewerken | brontekst bewerken]

Ledenaantal[2]
Jaar Aantal leden
2020 1.469
2021 2.875
2022 5.218
2023 5.276

Ideologie[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens het Kieskompas was BIJ1 zowel de meest linkse als de progressiefste verkiesbare partij voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

BIJ1 is een partij met een radicaal-linkse en antikapitalistische signatuur.[4] De partij positioneert zich hiermee aan de uiterste linkerflank van het Nederlandse politieke spectrum en daarmee links van de SP en GroenLinks.[65] Volgens het verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 heeft de partij als belangrijkste streven "Een samenleving op basis van gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en solidariteit."[66] Door dit links radicalisme wordt de partij dikwijls gelinkt aan het socialisme, alhoewel de partij zichzelf deze benaming zelden toekent.[67][68][69] Rebekka Timmer, nummer drie op de lijst voor de Tweede Kamerverkiezingen 2021 en lid van de programmacommissie voor BIJ1, heeft gezegd inspiratie te halen uit antikapitalistische denkers zoals Karl Marx.[70][71] Daarbij kant ze zich wel tegen het communisme van China en de Sovjet-Unie, dat ze 'staatskapitalisme' noemt.[72]

Een belangrijke prioriteit van BIJ1 is het beëindigen van verschillende vormen van discriminatie (racisme, seksisme, validisme, homofobie en transfobie) binnen alle facetten van de samenleving. Daartoe pleit de partij voor een ruimhartig vluchtelingenbeleid, Ketikoti als nationale feestdag, een verbod op Zwarte Piet, het aan banden leggen van registratie van etniciteit, excuses voor het slavernijverleden, herstelbetalingen voor de slavernij en meer aandacht voor hieraan rakende onderwerpen in het onderwijs.

Op economisch vlak pleit de partij voor grotere invloed van werknemers binnen bedrijven, nationalisatie van belangrijke basisindustrieën en een 30-urige werkweek,[73][74] een sterkere zorg en het recht op de AOW op 65 jaar. Op het gebied van defensie en buitenlandse zaken ambieert BIJ1 de omvorming van de Nederlandse krijgsmacht naar een ongewapende civiele hulporganisatie en het vertrek van Nederland uit de NAVO.[75][76] Daarnaast wil BIJ1 de politie aan banden leggen, komt op voor het klimaat en voor herinvesteringen in de cultuursector.

In de aanloop naar deze verkiezingen voerde Bij1 samen met #geendorhout actie om stemmen per post voor iedereen mogelijk te maken (in plaats van alleen voor ouderen), zodat ook niet-oudere Nederlanders die onderdeel zijn van een risicogroep ondanks de beperkingen van de coronapandemie veilig van het stemrecht gebruik zouden kunnen maken.[77]

In het concept-verkiezingsprogramma van de Amsterdamse afdeling van de partij (november 2021) werd de Nationale Dodenherdenking op 4 mei 'in basis racistisch' genoemd omdat er onvoldoende aandacht is voor herdenking van slachtoffers van Nederlands geweld afkomstig uit Zuid-Amerika en Azië en aan 'verzetshelden' uit voormalig Nederlandse kolonies. Er stond "zolang dit het geval blijft biedt Amsterdam geen plek aan deze herdenking".[78] Het CIDI, het Centraal Joods Overleg en de Nationaal Coördinator Antisemitisme reageerden met verontwaardiging op deze passage. Voorzitter van het Centraal Joods Overleg Ronny Naftaniel noemde deze passage "een regelrechte schoffering van de nabestaanden van de ruim 100.000 vermoorde Joden in Nederland, waarvan de meesten uit Amsterdam".[78]

Electoraat[bewerken | brontekst bewerken]

Het electoraat van BIJ1 was bij de verkiezingen in 2021 grotendeels geconcentreerd in stedelijke gebieden, vooral in wijken en buurten met een groot percentage niet-westerse allochtonen (in het bijzonder Afro-Nederlanders). De partij behaalde in Amsterdam (5,8%), Diemen (4%), Almere (3,3%) en Rotterdam (3,1%) haar beste resultaten.[79] In de Amsterdamse wijk Bijlmer werd de partij zelfs het grootst.[80] Daarnaast scoorde de partij ook bovengemiddeld in verscheidene studentensteden, zoals Utrecht (2,1%) en Nijmegen (1,6%).[79] Ook in Caribisch Nederland was de partij populair, in het bijzonder op Saba, waar BIJ1 de tweede partij werd (25,3%).[81]

Volksvertegenwoordiging[bewerken | brontekst bewerken]

Tweede Kamer[bewerken | brontekst bewerken]

Verkiezingsjaar Lijsttrekker Kandidatenlijst Aantal stemmen % van de stemmers Aantal behaalde zetels +/- Coalitie/Oppositie
2017[a] Sylvana Simons Kandidatenlijst 28.700 0,27
0 / 150
 Nieuw Niet verkozen
2021 Kandidatenlijst 87.238 0,84
1 / 150
 Gestegen1 Oppositie
2023 Edson Olf Kandidatenlijst 44.253 0,42
0 / 150
 Gedaald1 Niet verkozen

Van 31 maart 2021 tot en met 5 december 2023 was Sylvana Simons Tweede Kamerlid voor de partij.

Gemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Verkiezingsjaar Gemeente Lijsttrekker Aantal stemmen % van de stemmers Aantal behaalde zetels +/- Coalitie/Oppositie
2018 Vlag Amsterdam Amsterdam Sylvana Simons 6.571 1,89
1 / 45
 Nieuw Oppositie
2022 Vlag Almere Almere Gladys Wielingen[b] 3.223 4,96
2 / 45
 Nieuw Oppositie
Vlag Amsterdam Amsterdam Jazie Veldhuyzen 22.623 6,96
3 / 45
[c] 		Gestegen2 Oppositie[d]
Vlag Delft Delft Jeanette Chedda 883 2,07
0 / 30
 Nieuw Niet verkozen
Vlag Rotterdam Rotterdam Mieke Megawati Vlasblom 8.205 4,12
2 / 45
 Nieuw Oppositie
Vlag Utrecht (gemeente) Utrecht Stevie Nolten 5.398 3,43
1 / 45
 Nieuw Oppositie

De fractie in de gemeenteraad van Almere bestaat uit twee leden:[87]

  • Georgine Panhuijsen (fractievoorzitter)
  • Gladys Wielingen
  • Dennis Held (fractieassistent)

De fractie in de gemeenteraad van Rotterdam bestaat uit twee leden:[88][89]

  • Amara van der Elst (fractievoorzitter)
  • Michantely de Jong
  • Precious Sadhoe (commissielid)

De fractie in de gemeenteraad van Utrecht bestaat uit één lid:[90]

  • Stevie Nolten (fractievoorzitter)
  • Kelly de Haan (commissielid)
  • Myrthe Minnaert (commissielid)
  • Noura Oul Fakir (commissielid)

Bekende leden[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende voormalige leden[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=BIJ1&oldid=67273723"