Cornelis Vreeswijk

Cornelis Vreeswijk
	Vreeswijk in 1973
Algemene informatie
Geboren	8 augustus 1937
Geboorteplaats	IJmuiden
Overleden	12 november 1987
Overlijdensplaats	Stockholm
Land	Nederland
Werk
Beroep	zanger, componist
Instrument(en)	gitaar
	Officiële website; (en) AllMusic-profiel; (en) Discogs-profiel; (en) IMDb-profiel; (en) Last.fm-profiel; (en) MusicBrainz-profiel;
	Handtekening
Portaal	Muziek

Voor het gelijknamige album, zie Cornelis Vreeswijk (album).

Cornelis Vreeswijk (IJmuiden, 8 augustus 1937 – Stockholm, 12 november 1987) was een Nederlandse zanger en liedjesschrijver. In Nederland boekte Vreeswijk geen grote successen, maar in Zweden — waar hij sinds zijn jeugd woonde — werd hij een 'icoon' van de popcultuur en muziekgeschiedenis.^[1]^[2]^[3]

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Cornelis Vreeswijk werd in 1937 in IJmuiden geboren als oudste van vier kinderen. Zijn vader, Jacob Cornelis Vreeswijk, had een taxi- en garagebedrijf. In 1950 – Cornelis was toen dertien jaar oud – verhuisde het gezin naar Stockholm in Zweden, waar zijn vader als automonteur ging werken. Het gezin remigreerde met dochter Tonny in 1961 naar Nederland, maar Cornelis bleef in Zweden wonen, om daar een carrière op te bouwen.

Vreeswijk debuteerde in 1964 met Ballader och oförskämdheter (Ballades en vrijpostigheden). Zijn grote doorbraak kwam in 1968 met Tio vackra visor och Personliga Person (Tien mooie liederen en Persoonlijke Person, een woordspeling op een Zweedse achternaam). Hij nam ook liederen op van Carl Michael Bellman (1740-1795, een Zweeds dichter) en Evert Taube (1890-1976), zijn directe voorganger als belangrijkste Zweedse troubadour. Vreeswijk was geliefd in Zweden, maar ook omstreden. Een aantal van zijn liedjes mocht niet op de radio gedraaid worden, omdat men de teksten aanstootgevend vond. Vreeswijk lag ook meermalen in de clinch met de Zweedse belastingdienst en hij stierf in 1987 berooid.

Ook na zijn dood bleef Vreeswijks oeuvre in Zweden ongekend populair, getuige ook de Cornelis Vreeswijkdag, die jaarlijks in augustus in Stockholm wordt gehouden. Ook zijn sterfdag wordt nog altijd herdacht. In Stockholm was ook het Cornelis Vreeswijk Museum (juni 2011 gesloten). Zijn zoon Jack Vreeswijk (1964-2023) trad in de voetsporen van zijn vader en vertolkte ook regelmatig diens repertoire.

In 1966 werd Vreeswijk door de VARA uitgenodigd naar Nederland te komen. Een single van De nozem en de non flopte. Zes jaar later verscheen zijn elpee Cornelis Vreeswijk (1972) die met platina werd bekroond; er werden honderdduizend exemplaren van verkocht. Een nieuwe versie van De nozem en de non bereikte alsnog de Top 40. Vreeswijk nam nog een aantal andere Nederlandse platen op, maar die hadden geen commercieel succes.

In 1973 verscheen zijn elpee I stället för vykort (In plaats van ansichtkaarten), waarop hij stelling nam tegen de oorlog in Vietnam. Hij zette in 1978 teksten van de vermoorde Chileense protestzanger Víctor Jara op de plaat.

In Nederland is Vreeswijk vooral bekend van liedjes als De nozem en de non, Misschien wordt het morgen beter, Veronica en Bakker de Baksteen. Zijn bekendheid in Scandinavië is veel groter. Zijn oeuvre daar bedroeg zo'n 35 albums.

In 1985 werd bij Vreeswijk leverkanker geconstateerd. Hij stierf twee jaar later, op 50-jarige leeftijd. Zijn begrafenis werd rechtstreeks uitgezonden op de Zweedse televisie. Hij is nooit Zweeds staatsburger geworden.

Stijl[bewerken | brontekst bewerken]

De zangstijl van Cornelis Vreeswijk is schatplichtig aan de blues, maar vooral diep geworteld in de Zweedse liedtraditie, de 'visa'. Internationaal kan hij het best worden omschreven als troubadour. Hij begeleidde zichzelf op gitaar, en werd soms ondersteund door een trio. Zijn teksten zijn maatschappijkritisch, met een dosis sarcasme en humor.

Na zijn dood[bewerken | brontekst bewerken]

Nederland[bewerken | brontekst bewerken]

Het Cornelis Vreeswijk Genootschap werd op 27 mei 2000 in Westwoud opgericht. In 2001 vond de opvoering plaats van het uit het Zweeds vertaalde stuk De Troubadour Van IJmuiden, over het leven van Vreeswijk, met Jules Croiset in de hoofdrol. Een jaar later, in 2002, verscheen er een Nederlandse hommage-cd, een initiatief van het Cornelis Vreeswijk Genootschap. De cd Cornelis Vreeswijk - Een Hommage bevat naast bijdragen van Jack Spijkerman, Erik van Muiswinkel, Bob Fosko, Maarten van Roozendaal, Jeroen van Merwijk en Bram Vermeulen bekend en onbekend werk van Vreeswijk. Op 7 juni 2003 werd in IJmuiden een borstbeeld van Vreeswijk onthuld. Hans Polak maakte in datzelfde jaar een televisiedocumentaire over Vreeswijk. De zanger Piter Wilkens bracht twee albums uit (in 2006 en 2010) als eerbetoon aan Cornelis Vreeswijk. De cd's It Fûgeltsje yn myn Gitaar en De fleanende Hollanner bevatten Friestalige bewerkingen van liedjes uit het repertoire van Vreeswijk.

In 2005 gaf de IJmuidense muziektheatergroep Plug In voorstellingen in het Witte Theater, met allerlei liedjes van Vreeswijk. De voorstelling was getiteld: Tussen Friet en Staal, een naam die verwijst naar de plaatsen waar de pont over het Noordzeekanaal aanmeert. In augustus 2011 lanceerde het Cornelis Vreeswijk Genootschap de Cornelisroute. Dit is een 17,4 kilometer lange fietsroute die langs allerlei plaatsen in IJmuiden voert die voor de zanger belangrijk waren. In 2012 werd het Cornelis Vreeswijkpad aan het strand van IJmuiden geopend. In theaterseizoen 2012/2013 stonden kleinkunstenaars De Andersons in de Nederlandse theaters met de voorstelling Vreeswijk & De Andersons, over het leven en met het werk van Vreeswijk. Ook brachten zij de gelijknamige cd uit, met nieuwe vertalingen uit het Zweeds. Op 16 april 2016 verscheen de cd Cornelis zingt Bellman. Het album werd in 1974 opgenomen en is een Nederlandstalige versie van het Zweedse album Spring mot Ulla, spring!

Rond Vreeswijks 25e sterfdag (12 november 2012) gaven De Andersons samen met de band Zijlstra een aantal concerten getiteld Ballades en Brutaliteiten. Op de dag zelf vond in de Stadsschouwburg Velsen een galavoorstelling plaats. Vreeswijkkenner en muzikant Laurens Joensen haalde daarvoor vertolkers als Maarten van Roozendaal, Fernando Lameirinhas en Fay Lovsky naar Velsen. Er waren gastoptredens van zanger Jack Vreeswijk, die in Zweden in de voetsporen van zijn vader is getreden en Tonny Vreeswijk, de zus van Cornelis. In 2018 verscheen Thuishavensamba, een cd/dvd-pack met de concertregistratie en een documentaire waarin de genoemde artiesten uitgebreid aan het woord komen.

In april 2014 verscheen de biografie Misschien wordt 't morgen beter. Cornelis Vreeswijk. De blues tussen Stockholm en IJmuiden. Journalist en historicus Rutger Vahl beschrijft leven en werk van Vreeswijk en plaatst het Nederlandse oeuvre van de zanger tegen de achtergrond van zijn veel omvangrijkere Zweedse werk. In het boek komt Vreeswijk naar voren als een rusteloos zwerver, een emigrant die zich nergens echt thuis en gewaardeerd voelde, een jaloerse alcoholist en een grootse tekstdichter. Literatuur en poëzie waren volgens de biografie zijn belangrijkste inspiratiebronnen.

Zweden[bewerken | brontekst bewerken]

In Stockholm is een park naar Vreeswijk genoemd (Cornelisparken) in het stadsdeel Södermalm, aan het einde van de Mäster Mikaels Gata. Daar staat ook een borstbeeld van de zanger van de Zweedse beeldhouwer Bitte Jonason Åkerlund. Er is een museum over de zanger in het stadscentrum. Daarna kreeg hij tot 2018 een klein hoekje in het ABBA-museum.^[4] In november 2010 ging in Zweden de film Cornelis over zijn leven in première. In februari 2014 kreeg Cornelis Vreeswijk samen met onder anderen de groep ABBA, een plaats in de Swedish Music Hall of Fame. Die is te zien in het Scenkonstmuseet (Museum van de podiumkunsten).

Verder zijn er in Zweden:

Het Cornelis Vreeswijk Gezelschap
De Cornelis Vreeswijk Stichting
Een jaarlijks muziekfestival rond zijn muziek
De Vreeswijk cultuurprijs

Nederlandstalig oeuvre[bewerken | brontekst bewerken]

Albums[bewerken | brontekst bewerken]

Album met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Album Top 100	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken
Cornelis Vreeswijk	1972	23 september 1972	1	19
Leven en laten leven	1973	-	-	-
Liedjes voor de Pijpendraaier en mijn Zoetelief	1974	-	-	-
Foto's en een souvenir: Vreeswijk zingt Croce	1976	25 september 1976	24	7
Het recht om in vrede te leven	1977	-	-	-
Het beste van Cornelis Vreeswijk	1978	-	-	-
Ballades van de gewapende bedelaar	1982	-	-	-
Veronica	1998 (postuum)	-	-	-
De nozem en de non - 48 All Time Favourites (dubbel-cd)	2000 (postuum)	-	-	-
Cornelis Vreeswijk & Jazz Incorporated	2011 (postuum)	-	-	-

Singles[bewerken | brontekst bewerken]

Single met eventuele hitnotering(en) in de Nederlandse Top 40	Datum van verschijnen	Datum van binnenkomst	Hoogste positie	Aantal weken	Opmerkingen
De nozem en de non	1966
Veronica	1972	2 september 1972	12	9	Alarmschijf
Veronica (EP)	1972	7 oktober 1972	tip
De nozem en de non	1972	7 oktober 1972	21	5
De Beerenburgblues	1982
Is er nog plaats in de schuilkelder voor een man met een gitaar?	1982

Radio 2 Top 2000[bewerken | brontekst bewerken]

Nummer(s) met noteringen in de NPO Radio 2 Top 2000	'99	'00	'01	'02	'03	'04	'05	'06	'07	'08	'09	'10	'11	'12	'13	'14	'15	'16	'17	'18	'19	'20	'21	'22	'23
Bakker de Baksteen	-	-	-	-	-	-	-	-	1829	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Veronica	-	-	-	-	-	-	1333	885	672	1235	1127	1154	1317	1283	1695	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

Zweedstalig oeuvre[bewerken | brontekst bewerken]

Albums[bewerken | brontekst bewerken]

Album	Datum van verschijnen
Ballader och oförskämdheter	1964
Ballader och grimascher	1966
Grimascher och telegram	1966
Tio vackra visor och Personliga Person	1968
Cornelis sjunger Taube	1969
Poem, ballader och lite blues	1970
Spring mot Ulla, spring! Cornelis sjunger Bellman	1971
Cornelis Live	1972
Visor, svarta och röda	1972
I stället för vykort	1973
Linnéas fina visor	1973
Getinghonung	1974
Narrgnistor och transkriptioner	1976
Movitz! Movitz!	1977
Cornelis sjunger Victor Jara	1978
Narrgnistor 2, En halv böj blues och andra ballader	1978
Felicias svenska suite	1978
Vildhallon	1979
Cornelis Live Montmartre/Köpenhamn	1979
Cornelis Vreeswijk & Jazz Incorporated	1979
Bananer – bland annat...	1980
En spjutkastares visor	1980
Cornelis sjunger Povel	1981
Turistens klagan	1981
Hommager & pamfletter	1981
Cornelis bästa	1985
Mannen som älskade träd	1985
I elfte timmen	1986
Till Fatumeh – Rapport från de osaligas ängder	1987

Publicaties[bewerken | brontekst bewerken]

Rutger Vahl: Misschien wordt 't morgen beter. Cornelis Vreeswijk: de blues tussen Stockholm en IJmuiden. Amsterdam, Nijgh & Van Ditmar, 2014. ISBN 9789038898728

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ (sv) "Tom Alandh är årets Jolopristagare", Svenska Dagbladet, 15 februari 2019. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.
↑ (sv) Stjernberg, Robin, "Här hyllar kändisarna Cornelis Vreeswijk", Göteborgs-Posten, 8 augustus 2017. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.
↑ (sv) "Sommarkommentar 11 augusti: Jack Vreeswijk går rakt på berättelsen om att växa upp med och utan pappa", Dagens Nyheter, 12 augustus 2018. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.
↑ Biografie op website van het Cornelis Vreeswijk Genootschap

Zie de categorie Cornelis Vreeswijk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] (sv) "Tom Alandh är årets Jolopristagare", Svenska Dagbladet, 15 februari 2019. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.

[2] (sv) Stjernberg, Robin, "Här hyllar kändisarna Cornelis Vreeswijk", Göteborgs-Posten, 8 augustus 2017. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.

[3] (sv) "Sommarkommentar 11 augusti: Jack Vreeswijk går rakt på berättelsen om att växa upp med och utan pappa", Dagens Nyheter, 12 augustus 2018. Gearchiveerd op 22 september 2019. Geraadpleegd op 22 september 2019.

[4] Biografie op website van het Cornelis Vreeswijk Genootschap

[1]

[2]

[3]

[4]