Hematiet

Hematiet
Hematieterts
Mineraal
Chemische formule	Fe2O3
Kleur	Grijs tot zwart, roodbruin, rood verweerd
Streepkleur	Kersrood tot roodbruin
Hardheid	5 - 6,5
Gemiddelde dichtheid	5,25 g/cm3
Glans	Metaalglans tot mat
Opaciteit	Opaak
Breuk	schelpvormig, vezelig
Splijting	Geen
Habitus	Piramidaal, kubisch, romboëdrisch, rozettenachtige groepen, korrelig, oölitisch
Kristaloptiek
Kristalstelsel	Trigonaal
Kristalvlakken	${\displaystyle {0001},{10{\bar {1}}1},{11{\bar {2}}0}}$
Brekingsindices	no=3,22-2,90 ne=2,94-2,69
Dubbele breking	δ=0,28-0,21 sterke dispersie
Fluorescentie	geen
Optische oriëntatie	Negatief
Overige eigenschappen
Chemisch gedrag	Moeilijk oplosbaar in HCl
Vergelijkbare mineralen	Goethiet, lepidoliet, ilmeniet
Radioactiviteit	Niet
Magnetisme	-
Bijzondere kenmerken	geen
Lijst van mineralen
Portaal    Aardwetenschappen

Hematiet (van Oudgrieks αἷμα, haima, bloed) is een mineraal dat voornamelijk bestaat uit ferri-oxidekristallen (ijzer(III)oxide, Fe₂O₃), een van de ijzeroxiden.

Het komt naast andere variëteiten voor als het rode bloedsteen en het grijszwarte tot zwarte ijzerglans en ijzerglimmer. Het mineraal heeft een hardheid tussen 5 en 6.

De zogenaamde streep, of streepkleur, de kleur die het mineraal afgeeft bij wrijven over een ongeglazuurd porseleinen schaaltje, is meestal een karakteristiek bloedrood - het mineraal ontleent daaraan zijn naam. Het mineraal kan sporen van magnesium, mangaan en titaan bevatten.

Voorkomen[bewerken | brontekst bewerken]

Hematiet komt zowel voor als gangmineraal als in sedimentaire lagen. Het is vaak de oorzaak van roodkleuring van veel gesteenten. Samen met hematiet komen vaak andere ijzerertsen voor zoals magnetiet, limoniet en ijzerspaat.

Het mineraal komt wereldwijd voor, in Europa in Duitsland onder andere in het gebied van de Lahn, een zijrivier van de Rijn, waar 's werelds grootste concentratie van ijzerertsen is, in de Eifel, de Harz en in het Thüringerwoud. Verder in Engeland in Cumberland en North-Lancashire, in België in Vezin en Namen, op het Italiaanse eiland Elba en in Spanje. In Afrika is Algerije een noemenswaardige producent en in de Verenigde Staten van Amerika wordt het gevonden bij het Upper Lake en bij de Missouri. De bodem van Bell Island in Canada bevat ook een van de grotere hematietconcentraties op aarde. Van 1895 tot 1966 vond er op het eiland grootschalige ijzerertsontginning plaats.^[1] Meer dan de helft van de wereldproductie komt tegenwoordig uit China, Brazilië en Australië.

Daarnaast komt het mineraal ook in hoge concentratie voor op het oppervlak van de planeet Mars. Dit zorgt voor de typische oranjerode kleur van de 'Rode Planeet'.

Types hematiet[bewerken | brontekst bewerken]

• Oligist gekristalliseerd in rhombohedrons
• Speculariet bestaat uit aggregaten van hematietkristallen met een glad spiegelend oppervlak
• gewoon rood hematiet komt voor in vezelige, aardachtige of compacte massa's
• oolietisch rood hematiet bestaat uit kleine samengeklonterde bolletjes
• Martiet: een magnetiet in pseudomorfose omgezet naar hematiet.^[2]

Betekenis als grondstof[bewerken | brontekst bewerken]

Hematiet bestaat in zuivere toestand voor 70% uit ijzer en is daarmee het belangrijkste ijzererts. Door het op hoge temperatuur met koolstof te laten reageren wordt ijzer gewonnen.

Daarnaast wordt hematiet gebruikt als polijstmiddel en vanwege de hoge reflectie lange tijd als spiegel.

De rode kleur en het feit dat hematiet niet giftig is, maken het mineraal zeer geschikt als pigment. Reeds in de Steentijd werd het gebruikt voor rotstekeningen en voor lichaamsbeschilderingen. Een voorbeeld van een hematiet pigment is sinopia, dat tot in de renaissance werd gebruikt. Kunstenaars gebruiken geperste stiften van hematiet voor tekeningen en schetsen. Zulke stiften zijn zacht en kleuren goed. Rode bolus, een sterk kleihoudende hematietsoort, wordt veel gebruikt als grondlaag bij vergulden.

Als pigment is hematiet geschikt voor het beschilderen van keramiek en het verven van draden voor tapijten.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De winning van hematiet is een van vroegste mijnbouwactiviteiten van de mensheid: het poedervormige mineraal werd aangetroffen in ca. 80.000 jaar oude graven. Zowel op het Griekse eiland Thasos als bij de plaatsen Rydno in Polen en Lovas in Hongarije, zijn groeven bekend uit het paleolithicum. Ook in Duitsland zijn sporen van prehistorische mijnbouw van vergelijkbare omvang gevonden bij Bad Sulzburg en in het Münsterdal uit de tijd rond 5000 voor Christus die aan de bandkeramische cultuur aan de Bovenrijn zijn toe te schrijven. Aan de Etrusken was al het overvloedige voorkomen van ijzerglans op het eiland Elba bekend.

Galerij[bewerken | brontekst bewerken]

• 
  Oölitisch hematietgesteente in de mijnen van Bell Island
• 
  Hematiet en Quartz
• 
  Hematietbeer

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

• Lijst van mineralen
• Lepidocrociet, ook bekend onder de naam hydrohematiet

Zie de categorie Hematite van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.