II SS Pantserkorps

II SS Pantserkorps
Oprichting	juli 1942
Ontbinding	8 mei 1945
Land	nazi-Duitsland
Krijgsmacht-; onderdeel	Waffen-SS
Type	Legerkorps
Veldslagen	Tweede Wereldoorlog Operatie Anton; Derde Slag om Charkov; Slag om Koersk; Hube-pocket; Slag om Koersk; Slag om Caen; Operatie Market Garden; Ardennen-offensief.; Operatie Frühlingserwachen; Weens Offensief.;
Commandanten	zie commandanten

Het II SS Pantserkorps (Duits: Generalkommando II. SS Panzerkorps) was een Duits legerkorps van de Waffen-SS tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het korps kwam afwisselend in actie zowel aan het Westfront als aan het Oostfront in vrijwel elke belangrijke slag tijdens de laatste drie oorlogsjaren.

Krijgsgeschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Oprichting[bewerken | brontekst bewerken]

Het korps werd oorspronkelijk opgericht als SS-Pantserkorps (SS-Panzer-Generalkommando) in juli 1942 op het Nederlandse Oefenterrein Bergen, bestemd als leiding over de SS-divisies in Frankrijk.

1942/43[bewerken | brontekst bewerken]

In november 1942 nam het korps deel aan de bezetting van Vichy-Frankrijk (Operatie Anton). Na de Duitse nederlaag bij Stalingrad en het ineenstorten van het zuidelijk Oostfront, werd het korps naar Rusland overgebracht en kwam in actie in de Derde Slag om Charkov. In februari moest de stad Charkov nog ontruimd worden, maar medio maart kon het korps de stad opnieuw innemen.

In juni 1943 werd het korps ten slotte omgedoopt naar II SS Pantserkorps. Dit aangezien er intussen ook een I SS Pantserkorps in oprichting was.

In juli 1943 had het korps een belangrijk aandeel in de Slag om Koersk. Het korps vormde met zijn drie+ divisies (SS-Panzergrenadier-Division Leibstandarte SS Adolf Hitler, SS-Panzergrenadier-Division Das Reich, SS-Panzergrenadier-Division Totenkopf plus delen van de 167e Infanteriedivisie) de speerpunt van de zuidelijke aanval. Deze culmineerde op 12 juli in de Slag om Prokhorovka. Na het afbreken van het offensief, de geallieerde invasie van Sicilië en de capitulatie van Italië, werd het korps naar Noord-Italië verplaatst. Het hielp hierbij de Italiaanse strijdkrachten te ontwapenen en voerde ook anti-partizaan acties uit.

1944[bewerken | brontekst bewerken]

In januari 1944 werd het korps verplaatst naar Frankrijk, naar het gebied rond Alençon, om voorbereid te worden op weer een inzet aan het Oostfront. Nadat het 1e Pantserleger bij Kamenez-Podolski omsingeld geraakt was, werd het korps naar Galicië gestuurd voor een ontzettingsoperatie. Deze was begin april 1944 succesvol, waarom het 1e Pantserleger uit de pocket kon ontsnappen (alhoewel met zware verliezen en vrijwel zonder zwaar materieel). Na de geallieerde landingen in Normandië werd het korps versneld naar Frankrijk verplaatst. Het korps nam deel aan de gevechten rond Caen en voerde hier stevige gevechten met Britse en Canadese troepen. In augustus raakte het korps in de Zak van Falaise omsingeld en kon alleen met zware verliezen ontsnappen. Het korps trok daarom terug naar het noorden, tot het gebied rond Arnhem. Daar lag het korps in een uitstekende positie op 17 september 1944 om Operatie Market Garden de voet dwars te zetten, door zowel de Britse luchtlandingstroepen bij Arnhem als de Amerikaanse bij Nijmegen aan te pakken. Het korps beschikte hier over de 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen en de 10. SS-Panzer-Division Frundsberg. Begin december werd het korps naar de Eifel verplaatst, als voorbereiding op het Ardennen-offensief. Hier was het korps in eerste instantie reserve van het 6e Pantserleger en kwam met zijn 2. SS-Panzer-Division Das Reich en 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen pas vanaf 21 december in actie bij Sankt Vith. Nadat het offensief gestokt was, ging het korps over tot het defensief en moest uiteindelijk in januari 1945 terug de Eifel in.

1945[bewerken | brontekst bewerken]

In de Eifel werd het uit het front genomen, kort opgefrist en naar Hongarije verplaatst. Van 6 tot 16 maart 1945 nam het korps deel aan het laatste grote Duitse offensief, Operatie Frühlingserwachen. In dit offensief beschikte het korps over de 2. SS-Panzer-Division Das Reich, de 9. SS-Panzer-Division Hohenstaufen, de 23e Pantserdivisie en de 44e Hoch- und Deutschmeister Infanteriedivisie. In eerste instantie maakte het korps goede voortgang, maar door de toenemende Sovjet-weerstand en de modder, namen de verliezen toe en de opmarssnelheid af. Het offensief verzandde. Op 16 maart lanceerden de Sovjets hun tegenoffensief, het Weens Offensief. Het korps moest zich onder zware Sovjetdruk terugtrekken naar Neder-Oostenrijk. In de eerste helft van april 1945 nam het korps actief deel aan de verdediging van Wenen. Na een korte pauze in de gevechten volgde begin mei 1945 een terugtrekking naar de Donau bij Linz.

Het II SS Pantserkorps capituleerde op 8 mei 1945 noordoostelijk van Linz aan Amerikaanse troepen.

Bovenliggende bevelslagen[bewerken | brontekst bewerken]

Leger	Legergroep	Plaats/regio	Begin	Eind
15. Armee	Heeresgruppe D	Noord-Frankrijk	augustus 1942
direct onder bevel	Heeresgruppe D	Noord-Frankrijk	november 1942
Armeegruppe Felber	Heeresgruppe D	Toulon	november 1942	december 1942
direct onder bevel	Heeresgruppe D	Toulon	januari 1943
Armee-Abteilung Lanz	Heeresgruppe Süd	Charkov	11 februari 1943	medio februari 1943
4. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Charkov	medio februari 1943	maart 1943
Armee-Abteilung Kempf	Heeresgruppe Süd	Charkov	april 1943	april 1943
OKH Auffr.Stab Charkow	Heeresgruppe Süd	Charkov	mei 1943
4. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Charkov, Koersk	juni 1943	19 juli 1943
1. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Oekraïne	19 juli 1943	24 juli 1943
6. Armee	Heeresgruppe Süd	Mius	24 juli 1943	3 augustus 1943
4. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Oekraïne	augustus 1943	augustus 1943
8. Armee	Heeresgruppe Süd	Oekraïne	augustus 1943	augustus 1943
direct onder bevel	Heeresgruppe B	Noord-Italië	augustus 1943
14. Armee	Heeresgruppe B	Noord-Italië	18 november 1943
direct onder bevel	Heeresgruppe D	Frankrijk	januari 1944
4. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Galicië	begin april 1944	april 1944
direct onder bevel	Heeresgruppe Nordukraine	Lemberg	mei 1944	12 juni 1944
Panzergruppe West	Heeresgruppe B	Normandië	vanaf 25 juni 1944	begin augustus 1944
5. Panzerarmee	Heeresgruppe B	Normandië	begin augustus 1944	eind augustus 1944
Wehrmachtbefehlshaber Niederlande		Nederland	9 september 1944	22 september 1944
5. Panzerarmee	Heeresgruppe B	Normandië	begin augustus 1944	eind augustus 1944
1. Fallschirmarmee	Heeresgruppe B	Nederland, Nederrijn	23 september 1944	november 1944
6. Panzerarmee	Heeresgruppe B	Ardennen, Eifel	november 1944	februari 1945
6. Panzerarmee	Heeresgruppe Süd	Hongarije, Oostenrijk, Wenen	maart 1945	30 april 1945
6. Panzerarmee	Heeresgruppe Ostmark	Oostenrijk	30 april 1945	8 mei 1945

Commandanten[bewerken | brontekst bewerken]

SS-Obergruppenführer Paul "Papa" Hausser

Rang	Naam	Begin	Eind
SS-Obergruppenführer	Paul Hausser^[1]	juli 1942 - 12 september 1942^[2]	28 juni 1944^[2]^[3]
SS-Gruppenführer SS-Obergruppenführer (vanaf 1 augustus 1944)	Willi Bittrich	29 juni 1944	8 mei 1945

Opmerking: SS-Obergruppenführer Hausser werd op 28 mei 1942 benoemd tot "(Aufstellungs)Kommandeur" van het korps en officieel pas op 14 september 1942 tot "Kommandierender General". Aangezien het korps als oprichtingsmaand juli meekreeg, is hier juli 1942 als start genoemd.

Stafchefs van het II SS Pantserkorps[bewerken | brontekst bewerken]

Rang	Naam	Begin	Eind
SS-Standartenführer	Werner Ostendorff^[4]	Juni 1942^[5]^[6]	22 november 1943^[7] - December 1943^[6]
Oberst i.G. en SS-Standartenführer	Rüdiger Pipkorn^[7]	26 november 1943^[8] - 20 december 1943^[9]	16 oktober 1944^[8]^[9]
SS-Obersturmbannführer	Baldur Keller	16 oktober 1944^[10]	Mei 1945^[10]
SS-Obersturmbannführer der Reserve (W-SS)	Nikolaus Heilmann^[11]

Bronnen, noten en/of referenties

(de) www.archivportal-d.de - Bundesarchiv
(de) Georg Tessin – Verbände und Truppen der deutschen Wehrmacht 1933-1945
(de) Manfried Rauchensteiner – Der Krieg in Österreich 1945
(en) Axis Biographical Research: SS-OBERST-GRUPPENFÜHRER - geraadpleegd op 27 juli 2020
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel II. SS-Panzerkorps op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
(fr) Tixier, Thierry (2019), Allgemeine SS - Polizei - Waffen-SS Volume 2, SS BRIG FHR (Geen paginavermelding). ISBN 978-1326548674. Geraadpleegd op 5 januari 2022.
(fr) Tixier, Thierry (2019), Allgemeine SS - Polizei - Waffen-SS Volume 3, SS OSTGRUF (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-84038-9. Geraadpleegd op 7 januari 2022.
(en) Kursietis, Andris J. (1999), The Wehrmacht at War 1939-1945; The Units and Commanders of the Ground Forces during World War II. Aspekt. ISBN 90-75323-38-7. Geraadpleegd op 7 januari 2022.
(en) Yerger, Mark C. (1999), Waffen-SS Commanders; The Army, Corps and Divisional Leaders of a Legend Augsberger to Kreutz. Schiffer Military History, Atglen, PA, pp. 138. ISBN 0-7643-0356-2. Geraadpleegd op 7 januari 2022.
(fr) Tixier, Thierry (2019), Allgemeine SS - Polizei - Waffen-SS Volume 2, SS STAF (Geen paginavermelding). ISBN 978-1-326-41182-4. Geraadpleegd op 24 februari 2022.

↑ Tixier 2019, p.SS OSTGRUF HAUSSER.
↑ ^a ^b Kursietis 1997, p.250.
↑ Yerger 1997, p.247.
↑ Tixier 2019, p.SS GRUF OSTENDORFF.
↑ (de) Lexikon der Wehrmacht: Ostendorff, Werner. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.
↑ ^a ^b (de) Balsi.de: II. SS-Panzer-Korps. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 24 februari 2022.
↑ ^a ^b Yerger 1999, p.138.
↑ ^a ^b (en) Axis History Forum: SS-Standartenführer`s Nordmann, Pipkorn, Raddatz. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 5 april 2023.
↑ ^a ^b Tixier 2019, p.SS STAF PIPKORN.
↑ ^a ^b (en) Axis History Forum: Baldur Keller (General Staff?). Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 24 februari 2022.
↑ Tixier 2019, p.SS BRIG FHR HEILMANN.

[Tixier_2019,_p.SS_OSTGRUF_HAUSSER.-1] Tixier 2019, p.SS OSTGRUF HAUSSER.

[Kursietis_1997,_p.250.-2] Kursietis 1997, p.250.

[Yerger_1997,_p.247.-3] Yerger 1997, p.247.

[Tixier_2019,_p.SS_GRUF_OSTENDORFF.-4] Tixier 2019, p.SS GRUF OSTENDORFF.

[Lexikon_der_Wehrmacht-5] (de) Lexikon der Wehrmacht: Ostendorff, Werner. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 18 januari 2022.

[Balsi.de-6] (de) Balsi.de: II. SS-Panzer-Korps. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 24 februari 2022.

[Yerger_1999,_p.138.-7] Yerger 1999, p.138.

[Axis_History_Forum:_SS-Standartenführer`s_Nordmann,_Pipkorn,_Raddatz-8] (en) Axis History Forum: SS-Standartenführer`s Nordmann, Pipkorn, Raddatz. Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 5 april 2023.

[Tixier_2019,_p.SS_STAF_PIPKORN.-9] Tixier 2019, p.SS STAF PIPKORN.

[Axis_History_Forum:_Baldur_Keller_(General_Staff?)-10] (en) Axis History Forum: Baldur Keller (General Staff?). Geraadpleegd op 24 februari 2022. Gearchiveerd op 24 februari 2022.

[Tixier_2019,_p.SS_BRIG_FHR_HEILMANN.-11] Tixier 2019, p.SS BRIG FHR HEILMANN.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]