Jeffersoniaanse architectuur

De rotunda van de Universiteit van Virginia in Jeffersoniaanse stijl

De jeffersoniaanse architectuur (Engels: Jeffersonian architecture) was een Amerikaanse vorm van het neoclassicisme en neopalladianisme, zoals die eind 18e en begin 19e eeuw werd uitgewerkt door de Amerikaanse president en uomo universale Thomas Jefferson.

Thomas Jefferson ontwierp zijn eigen landhuis Monticello en het plantagehuis Poplar Forest, de gebouwen van de Universiteit van Virginia en verschillende andere woningen van vrienden en politieke bondgenoten. De jeffersoniaanse stijl was erg populair in de periode kort na de Amerikaanse onafhankelijkheid, ongeveer gelijktijdig met de opkomst van de algemenere neoclassicistische architectuur in de Verenigde Staten. In de jaren 1830 geraakte zowel de neoklassieke Jeffersoniaanse stijl als de klassieke federale stijl uit de mode, en raakten neo-Grec, neogotiek en italianiserende stijl ingeburgerd. De stijl werd wel nog toegepast in protestantse kerken aan de oostkust en op een aantal universiteitscampussen in de zuidelijke staten.

In 1987 werden Monticello en de Universiteit van Virginia erkend als UNESCO Werelderfgoed. Zowel Poplar Forest als het Capitool van Virginia staan momenteel op de lijst van mogelijke erfgoedsites.

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

Een typisch kenmerk van de bouwstijl is het gebruik van achthoeken. Andrea Palladio gebruikte ze nooit, maar Jefferson maakte er een motief van in zijn architectuur. Zo is de koepel van Monticello achthoekig en is het hoofdgebouw van Poplar Forest een achthoek.

Daarnaast maakte Jefferson veelvuldig gebruik van de Palladiaanse voorkeur voor symmetrische vleugels rond een centraal gedeelte. De hoofdingangen bestaan meestal uit een portico met fronton. Jefferson maakte gebruik van de klassieke bouwordes en moulures, vooral de Toscaanse orde. Andere terugkerende elementen zijn de bel-etages, uitvoerig gebruik van rode baksteen, witgeverfde zuilen en randen, Chinees hekwerk en verborgen trappen, in plaats van grandiose traphallen.

Bouwwerken[bewerken | brontekst bewerken]

Deze lijst is niet volledig.

Ontworpen door Jefferson[bewerken | brontekst bewerken]

Direct beïnvloed door Jefferson[bewerken | brontekst bewerken]

Indirect beïnvloed door Jefferson[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]