Pauselijke legaat van Avignon

De pauselijke legaat van Avignon (1409-1692) was de bestuurder van de stadstaat Avignon in het Heilige Roomse Rijk, in naam van de paus van Rome. Hij was er gouverneur.

De pauselijke legaat had het statuut legatus a latere, wat de hoogste graad van pauselijke gezant was. Hij bezat dus de volmacht om, in naam van de paus, beslissingen te nemen over Avignon. Het ging doorgaans om een kardinaal, die bovendien kerkrechtelijk gezag had over de kerkprovincies Vienne, Arles, Embrun en Aix-en-Provence. Sommige pauselijke legaten van Avignon hadden ook gezag in de provincie Languedoc in het koninkrijk Frankrijk; hiertoe diende de legaat zijn geloofsbrieven te overhandigen aan het parlement van Toulouse, wat vaak leidde tot wrijvingen met de Franse Kroon.^[1] Het ging immers om een directe pauselijke inmenging in het koninkrijk Frankrijk. De meeste legaten hadden geen bevoegdheid voor de Languedoc.

De pauselijke legaat van Avignon werd in zijn dagelijks werk bijgestaan door de vice-legaat (1542-1790). In de regel was de vice-legaat geen kardinaal doch werd in zijn latere carrière wel bevorderd tot kardinaal. De vice-legaat kreeg over de eeuwen toenemende macht over de stad, zodat het legaatschap zelfs werd afgeschaft in 1692. Vanaf 1692 rapporteerde de vice-legaat van Avignon rechtstreeks aan de Curie in Rome. De vice-legaat resideerde in het pausenpaleis (in afwezigheid van de legaat) en bezat meerdere paleizen binnen en buiten de stad. Ook de maîtresse(n) van de vice-legaat namen een belangrijke plaats in.^[2]

De meeste legaten en vice-legaten waren Italianen. Hun voertaal was daarom Italiaans of het Latijn, en niet het Frans zoals gesproken werd in de stad Avignon. Hun ambt is niet te verwarren met de bisschop van Avignon, later aartsbisschop van Avignon. De bisschop hield zich enkel bezig met de binnenkerkelijke aangelegenheden, alhoewel het onderscheid tussen de bisschop en de vice-legaat niet altijd even duidelijk was.^[3] De stadsfinanciën behoorden alleszins tot de bevoegdheid van de vice-legaat. Ook was er een onduidelijke bevoegheidsgrens tussen de vice-legaat van Avignon en de rector van het graafschap Venaissin, het naburige pauselijk graafschap. Beide Italiaanse geestelijken waren immers gouverneur voor hun pauselijk territorium; soms combineerden ze beide zoals Domenico Grimaldi.

Lijst van legaten en vice-legaten van Avignon[bewerken | brontekst bewerken]

Hieronder volgt de oplijsting van legaten en vice-legaten van Avignon, zoals opgesteld door het bisdom Carpentras, hoofdstad van het graafschap Venaissin.^[4]