Plantengemeenschap

Kalkgrasland met Anemone sylvestris

Een plantengemeenschap, plantengezelschap of fytocoenon (meervoud: fytocoena), in de vegetatiekunde vaak kortweg gemeenschap genoemd, is een karakteristieke, niet willekeurige groep van planten in een vegetatie. Een plantengemeenschap heeft een zich regelmatig herhalende structuur, zowel in hoogterichting (vegetatielagen met mos-, kruid-, struik- en boomlaag) als in horizontale richting (zoals mozaïekpatronen, gemeenschapsgradiënten en ecologische gradiënten in zomen) als in de tijd (seizoensaspecten).

Een dergelijke groep van planten heeft een bestendigheid en stabiliteit, die niet direct af te leiden is uit die van de afzonderlijke plantensoorten en kan zichzelf binnen bepaalde grenzen in stand houden. Verschillende plantengemeenschappen kunnen elkaar opvolgen (successie) door verandering van het milieu.

Op kale grond ontwikkelen zich het eerst pioniergemeenschappen, waarna bij het rijker worden van de bodem door de afgestorven planten van de pioniersgemeenschap of uitspoeling een nieuwe gemeenschap tot ontwikkeling kan komen.

Voorbeelden zijn het eiken-haagbeukenbos (Stellario-Carpinetum) met een groot verschil in hoogte tussen bomen en ondergroei. Het blauwgrasland (Cirsio dissecti-Molinietum) daarentegen vertoont weinig verschil in hoogte.

Een pioniergemeenschap is bijvoorbeeld een kwelderzegge-associatie (Junco-Caricetum extensae) op zilte grond.

Onderverdeling[bewerken | brontekst bewerken]

Plantengemeenschappen worden ingedeeld in een hiërarchische structuur, enigszins vergelijkbaar met de taxonomie bij soorten. De elementaire eenheid is de associatie, een plantengemeenschap met een betrekkelijk constante soortensamenstelling en een aantal kensoorten. Associaties worden gegroepeerd in verbonden, vervolgens in orden en ten slotte in klassen.

Nomenclatuur[bewerken | brontekst bewerken]

Zie plantensociologische nomenclatuur voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De wetenschap die zich met de naamgeving van deze associaties en hogere groepen bezighoudt is de syntaxonomie. Elke onderverdeling wordt, naar analogie met het taxon, een syntaxon genoemd

Ook de naamgeving van de verschillende niveaus is gebaseerd op die van de soorten:

  • Klasse: -etea (voorbeeld: Festuco-Brometea)
    • Orde: -etalia (voorbeeld: Brometalia)
      • Verbond: -ion (voorbeeld: Mesobromion)
        • Associatie: -etum (voorbeeld: Alnetum)
          • Subassociatie: -etosum (voorbeeld: Ericetum tetralicis cladonietosum) of typicum
             (deze worden verder niet vermeld)

Plantengemeenschappen in Nederland en Vlaanderen[bewerken | brontekst bewerken]

In het onderstaande overzicht staan de plantengemeenschappen die in Nederland en Vlaanderen voorkomen.

Open water, moerassen en natte heiden[bewerken | brontekst bewerken]

Brak- en zout water[bewerken | brontekst bewerken]

Zoet water[bewerken | brontekst bewerken]

Moerassen[bewerken | brontekst bewerken]

Hoogvenen en natte heiden[bewerken | brontekst bewerken]

Graslanden, zomen en droge heiden[bewerken | brontekst bewerken]

Open tot min of meer gesloten graslanden[bewerken | brontekst bewerken]

Voedselarme, gesloten graslanden[bewerken | brontekst bewerken]

Matig voedselrijke graslanden[bewerken | brontekst bewerken]

Zomen[bewerken | brontekst bewerken]

Droge heide[bewerken | brontekst bewerken]

Kust en binnenlandse pioniersmilieus[bewerken | brontekst bewerken]

Slik en wad[bewerken | brontekst bewerken]

Vloedmerk[bewerken | brontekst bewerken]

Schor en kwelder[bewerken | brontekst bewerken]

Zeereep[bewerken | brontekst bewerken]

Pioniersmilieus en ruderale ruigten[bewerken | brontekst bewerken]

Ruigten, struwelen en bossen[bewerken | brontekst bewerken]

Ruigten en zomen[bewerken | brontekst bewerken]

Struwelen[bewerken | brontekst bewerken]

Natte bossen[bewerken | brontekst bewerken]

Droge bossen[bewerken | brontekst bewerken]

Plantengemeenschappen in Europa[bewerken | brontekst bewerken]

Buiten België en Nederland worden in Europa nog volgende plantengemeenschappen beschreven:

Bossen[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Plant communities van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.