Saljoet 6

Saljoet 6 (DOS-5)
Missiegegevens
Lancering	29 september 1977 06:50:00 UTC
Lanceerplatform	LC81-24, Baikonoer Kosmodroom
Terugkeer	29 juni 1982
Bemanningen	16
Bemand	683 dagen
In baan	1734 dagen
Aantal omlopen	27.785
Apogeum	275 km
Perigeum	219 km
Inclinatie	51,6°
Afgelegde afstand	~1.136.861.930 km.
Massa	19.824 kg
Lijntekening van Saljoet 6. Ten opzichte van de voorganger Saljoet 4 is met name de tweede koppelpoort aan de achterzijde opvallend.
Portaal    Ruimtevaart

Saljoet 6 (Russisch: Салют-6) was een ruimtestation uit het Sovjet-bemande-ruimtevaartprogramma. Het werd op 29 september 1977 in een baan om de aarde gebracht en was het derde civiele ruimtestation uit het Saljoet-programma. Tevens was dit het eerste Saljoet-ruimtestation van de tweede generatie. De meest opvallende vernieuwing ten opzichte van de voorgaande generatie was een tweede koppelpoort aan de achterzijde. Voordeel daarvan was dat er tijdens het verblijf van een bemanning een onbemand Progress-bevoorradingruimteschip kon aanmeren, waardoor veel langere verblijven in de ruimte mogelijk werden. Tussen 1977 en 1981 werd de Saljoet 6 in totaal zestien keer bemand. De eerste bemanning verbrak met een verblijf van 96 dagen direct het verblijfsrecord van het Amerikaanse ruimtestation Skylab (83 dagen). De langst aan boord verblijvende bemanning heeft het er 185 dagen uitgehouden. Tijdens twaalf bevoorradingsvluchten is er meer dan 20 ton voedsel, brandstof en andere spullen aan boord gebracht.

Behalve kosmonauten uit de Sovjet-Unie zijn er ook kosmonauten uit Tsjechoslowakije, Hongarije, Polen, Roemenië, Cuba, Mongolië, Vietnam en de DDR aan boord geweest in het kader van het Interkosmos-programma. Na de laatste bemande missie in mei 1981 heeft de Saljoet 6 nog enige tijd onbemand gevlogen, gekoppeld aan een onbemand TKS-ruimteschip, om vervolgens op 29 juli 1982 terug te keren in de dampkring.

Ontwikkeling en ontwerp[bewerken | brontekst bewerken]

Saljoet 6 vormde de start van de overgang naar ruimtestations die uit meer dan één module werden opgebouwd. Ook deze keer werd een al gebouwde romp uit het militaire Almaz-programma als uitgangspunt genomen, net als de voorgaande ruimtestations. Meest opvallende kenmerk was de toevoeging van een tweede koppelpoort. Op een groot aantal punten kwam de uitrusting van Saljoet 6 overeen met het ontwerp van Saljoet 4, maar er waren ook vele verbeteringen.

Verbeteringen[bewerken | brontekst bewerken]

Saljoet 6 beschikte over twee koppelpoorten. Naast het Sojoez-ruimteschip van de bemanning kon dan ook een Progress-ruimtevrachtschip afmeren met nieuwe voorraden voor bemanning en het ruimtestation. Voor vloeistoffen zoals water en brandstof was de tweede koppelpoort, aan de achterzijde van het station, uitgerust met koppelbare leidingen zodat deze vloeistoffen rechtstreeks en geautomatiseerd vanuit het Progress-vrachtschip overgepompt konden worden naar opslagtanks in het Saljoet-ruimtestation.

Als er geen Progress aangemeerd was werd de tweede koppelpoort gebruikt voor bemanningsuitwisselingen via een tweede Sojoez-ruimteschip. Een nieuwe Sojoez-capsule werd dan omhoog gebracht door een bemanning die gedurende enkele dagen op bezoek kwam om daarna met de "oude" Sojoez-capsule van de hoofdbemanning van het ruimtestation terug te keren. Zodoende kon een hoofdbemanning langer dan drie maanden in het station verblijven en toch altijd beschikken over een "verse" Sojoez-capsule om terug te keren.

De toevoeging van de tweede koppelpoort forceerde een volledig herontwerp van de systemen voor voortstuwing en standregeling, omdat niet langer gebruikgemaakt kon worden van een aangepaste module van een Sojoez-ruimteschip. Aan weerszijden van de achterste koppelpoort werden twee nieuwe hoofdmotoren (voor baancorrecties) gesitueerd, samen met 32 stuurraketjes voor de standregeling. Beide systemen maakten gebruik van dezelfde tanks met brandstoffen.

Om de bemanning te ontlasten beschikte Saljoet 6 over een verbeterde versie van het volledig automatisch systeem voor standregeling en baangeleiding ("Delta") dat eveneens de controle overnam bij de nadering en koppeling van Sojoez- en Progress-ruimteschepen.

Van de voorgaande Saljoet 4 werden de drie draaibare zonnepanelen overgenomen die automatisch de zon bleven volgen met behulp van zonnesensoren en elektromotoren. De communicatieantennes waren aan de zonnepanelen bevestigd.

De luchtsluis bij de koppelpoort aan de voorzijde was uitgerust met twee nieuwe Orlan-D-ruimtepakken die flexibeler waren en daardoor veel beter bruikbaar dan de ruimtepakken aan boord van Saljoet 4.

Verder waren de leefomstandigheden voor de bemanning sterk verbeterd door geluidsisolatie toe te passen rond de vele machinerie aan boord, de aanwezigheid van een douche, een fornuis en stromend water, en goede slaapplaatsen voor de bemanningsleden. Daarnaast waren een ergometer, een loopband en diverse andere systemen aan boord om de bemanning fit te houden tijdens hun langdurige verblijven.

Bijtanken van Saljoet door Progress[bewerken | brontekst bewerken]

Eerdere Saljoets benutten kerosine en salpeterzuur als brandstof voor hun hoofdmotoren; voor het standregelmechanisme werd daarentegen gebruikgemaakt van waterstofperoxide. Maar Saljoet 6 gebruikte voor alle motoren een mengsel van UDMH en stikstoftetroxide. Dit leverde twee voordelen op: eenvoudigere bediening en verbeterde stuwkracht.

Het station had drie brandstoftanks en drie tanks voor het oxidatiemiddel, bestaande uit flexibele zakken voor de vloeistoffen. Hiervan wendden de Russen er slechts vier aan: de andere twee dienden als reserve. Onder een druk van 200 bar stroomde stikstof via een reduceerventiel tussen de zak en de binnenwand. Dit leverde een druk van 20 bar die de stuwstoffen naar de motoren leidde. Als de tanks bijna leeg waren, pompte de bemanning de stikstof terug in de drukflessen, waarna de Progress zijn tanks leegpompte.^[1]

Instrumenten voor onderzoek[bewerken | brontekst bewerken]

Voor toegepast wetenschappelijk onderzoek beschikte Saljoet 6 over een uitgebreide set instrumenten voor astrofysische waarnemingen en biomedisch onderzoek:

• BST-1M multispectrale telescoop voor astronomische waarneming in uv- en infrarood licht
• Jelena gammastralingtelescoop
• MKF-6M multispectrale camera voor aardobservatiedoeleinden
• KT-140 hoge-resolutie topografische camera
• KRT-10 radiotelescoop, later bezorgd door een Progress-ruimtevrachtschip
• Splav en Kristall oven voor onderzoek aan kristallen en metaal-legeringen
• Oasis plantenkas voor onderzoek aan plantengroei in gewichtloosheid
• Polinom systeem voor cardio-vasculair onderzoek

Missieverslag[bewerken | brontekst bewerken]

Op 29 september 1977 werd Saljoet 6 gelanceerd boven op een Proton-K-raket van het Baikonoer Kosmodroom in Kazachstan. Elf dagen later vertrok Sojoez 25 als eerste bemande missie, maar de koppeling met de voorste koppelpoort van het ruimtestation mislukte waarna Sojoez 25 onverrichter zake moest terugkeren.

Omdat niet duidelijk was of de mislukte koppeling te wijten was aan de voorste koppelpoort van Saljoet 6, koppelde de volgende bemande Sojoez aan de achterste koppelpoort en voerde een ruimtewandeling uit om de voorste koppelpoort te inspecteren. Geconstateerd werd dat deze volkomen in orde was.

Vanaf dat moment werden reguliere bemande operaties met het ruimtestation uitgevoerd. Zes primaire bemanningen bemanden het station over een periode van bijna vier jaar, en werden tussendoor bezocht door tien bezoekende bemanningen die "verse" Sojoez-ruimteschepen achterlieten en naar de aarde terugkeerden in de "oude" Sojoez-ruimteschepen. Veel van deze kortere missies waren in het kader van het Interkosmos-programma waarmee kosmonauten uit landen van het Warschaupact en andere socialistische landen de gelegenheid kregen naar de ruimte te vliegen. Tussendoor arriveerden in totaal ook 12 Progress-vrachtschepen die in totaal meer dan 20 ton vracht afleverden bij het ruimtestation. De derde primaire bemanning bleef met 185 dagen als langste aan boord en voerde onder andere een gecompliceerde reparatie uit aan een lekkage in de voorstuwingsmodule. Bovendien ontvingen zij de KRT-10-radiotelescoop via een Progress-vrachtschip en ontplooiden deze naast de achterste koppelpoort. Toen deze 3 weken later werd afgestoten was een ongeplande ruimtewandeling nodig omdat de radiotelescoop achter een doelwit van de koppelpoort bleef hangen.

Via Sojoez 33 had een "verse" Sojoez-capsule aangeleverd moeten worden, maar dit ging niet door nadat de hoofdmotor van Sojoez 33 faalde. Daarom werd later de Sojoez 34-capsule onbemand naar het ruimtestation gelanceerd ter vervanging van de "oude" Sojoez 32.

Tijdens Saljoet 6 werd ook overgestapt van de oude Sojoez 7K-T-versie op de nieuw ontwikkelde opvolger Sojoez-T. De eerste hiervan koppelde onbemand aan en bleef 95 dagen aanwezig. De Sojoez T-3-missie betrof vooral reparaties aan het ouder wordende ruimtestation. Tijdens de missie van Sojoez T-4 werd een vastzittend zonnepaneel van het ruimtestation hersteld.

De laatste langdurige bemanning verliet Saljoet 6 op 26 mei 1981. Op 19 juni van dat jaar koppelde het onbemande vrachtschip Cosmos 1267 aan Saljoet 6 waarmee het station op 29 juli 1982 terugkeerde in de atmosfeer waarbij het station volledig werd vernietigd.

Specificaties[bewerken | brontekst bewerken]

• Lengte - 15,8 m
• Maximale diameter - 4,15 m
• Leefbaar volume - 90 m³
• Gewicht bij lancering - 19.824 kg
• Lanceervoertuig - Proton-K-raket (drie-traps)
• Aantal zonnepanelen - 3
• Oppervlakte van zonnepanelen - 60 m²
• Spanwijdte over zonnepanelen - 17 m
• Elektriciteit productie - 4 kW
• Bevoorrading - Sojoez 7K-T- en Sojoez T-ruimtecapsules, Progress-ruimtevrachtschepen
• Aantal koppelingspoorten - 2
• Aantal bemande missies - 18
• Aantal onbemande missies - 13
• Aantal langdurige bemande missies - 6
• Aantal hoofdmotoren - 2
• Stuwkracht per hoofdmotor - 2,9 kN

Missies en bemanning[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Salyut 6 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.