Spoorlijn 52

Spoorlijn 52 Dendermonde - Antwerpen-Zuid
Totale lengte	37,5 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Belgische Staat
Geopend Dendermonde - Puurs: 22 juli 1880 Puurs - Boom: 8 augustus 1881 Boom - Hoboken: 20 juli 1879 Hoboken - Antwerpen Zuid: 10 juli 1878
Huidige status Dendermonde - Puurs: toeristische exploitatie Puurs - Antwerpen Zuid: in gebruik
Geëlektrificeerd Puurs - Boom: 1998 Boom - Antwerpen Zuid: 1980
Aantal sporen Dendermonde - Boom: 1 Boom - Antwerpen Zuid: 2
Baanvaksnelheid	90 km/u
Beveiliging of treinbeïnvloeding	TBL1+, ETCS L1 LS
Treindienst door	NMBS
Traject
lijn 53 van Schellebelle lijn 57 van Aalst opgebroken 0,0 Dendermonde lijn 57 naar Lokeren lijn 60 naar Jette lijn 53 naar Leuven 5,6 Baasrode-Noord (SDP) provinciegrens Oost-Vlaanderen - Antwerpen 9,0 Sint-Amands (SDP) 12,5 Oppuurs (SDP) Puurs (SDP) lijn 54 van Terneuzen 15,3 Puurs lijn 54 naar Y Heike N16 18,4 Ruisbroek-Sauvegarde Y Sauvegarde, lijn 270 naar Prayon Y Sauvegarde, lijn 61 van Aalst Nijverheidsbrug Zeekanaal Brussel-Schelde Kalloveen Rupel 21,2 Boom lijn 61 naar Kontich opgebroken 22,0 Boom-Krekelenberg (west) 22,5 strategische spoorlijn Boom - Stabroek 24,7 Niel Elektriciteitscentrale Interescaut 26,4 Schelle 27,6 Hemiksem Caldic/Tankopslag Verbeke 29,9 Hemiksem-Werkplaatsen Umicore Umicore Y Hoboken, lijn 52/1 naar Y Schoonselhof lijn 27A naar Bundel Rhodesië 31,9 Hoboken-Kapelstraat 32,9 Hoboken-Polder Y Kiel 34,6 Antwerpen-Kiel naar havengebied rechteroever R1 lijn 59 van Gent-Dampoort Antwerpen-Zuid tot 1965 lijn 27B naar Y Weerde opgebroken tram 37,5 Antwerpen-Zuid vanaf 1965 lijn 59 naar Y Oost-Berchem

Spoorlijn 52 is de spoorlijn die oorspronkelijk van het station Dendermonde naar het station Antwerpen-Zuid liep. Omdat het Antwerpse Zuidstation sinds 1968 geen kopstation meer is, rijden de treinen nu door naar het station Antwerpen-Centraal. Sinds 1980 begint de door de NMBS uitgebate lijn pas in het station Puurs en wordt het eerste gedeelte van deze lijn door de vzw Stoomtrein Dendermonde-Puurs (SDP) uitgebaat.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het gedeelte Antwerpen-Zuid - Hoboken werd op 10 juli 1878 geopend als onderdeel van de fortenlijn.^[1] Het gedeelte Hoboken - Boom werd geopend op 20 juli 1879. Op 22 juli 1880 werd Dendermonde - Puurs geopend en het baanvak van Puurs naar Boom volgde op 8 augustus 1881.

Na station Antwerpen-Centraal (3 juni 1836) op spoorlijn 25 is station Dendermonde (1837) op spoorlijn 53 het oudste station op spoorlijn 52. Ook de stations Antwerpen-Berchem, Antwerpen-Zuid, Puurs (1870) en Boom (1875) dateren nog van voor de bouw van spoorlijn 52.

De vroegere spoorlijn 52 was de lijn Antwerpen - Boom - Dendermonde - Gent, die gebruikt werd voor exprestreinen die verder reden dan Gent. De treinen reden tussen station Boom en Antwerpen langs station Reet en niet langs station Niel. Die lokale treinen werden vermeld onder spoorlijn 61.

In 1980 werd de exploitatie beperkt tot Antwerpen - Boom. Bij de invoering van het IC/IR-plan in 1984 werden bovendien alle stations tussen Antwerpen-Zuid en Boom gesloten en vervangen door een busdienst, maar in 1988 werden stations Niel, Hemiksem en Hoboken-Polder weer heropend. Na elektrificatie en renovatie reden de reizigerstreinen sinds maandag 25 mei 1998 weer tot Puurs. In 2000 werd het station Ruisbroek-Sauvegarde heropend, in 2004 volgde station Schelle.

Huidige toestand[bewerken | brontekst bewerken]

• baanvak Dendermonde - Puurs; enkelspoor, toeristische exploitatie door Stoomtrein Dendermonde-Puurs (SDP). Heeft geen aansluiting met het NMBS station in Puurs en heeft een eigen halte.
• baanvak Puurs - Boom: enkelspoor, geëlektrificeerd, maximumsnelheid 90 km/u
• baanvak Boom - Antwerpen-Zuid: dubbelspoor, geëlektrificeerd, maximumsnelheid 90 km/u

Toekomstplannen[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens het Pegasusplan zou deze omgebouwd kunnen worden tot een tramtreinverbinding: in Antwerpen zou dan verder kunnen gereden worden op tramsporen. Naast enkele te heropenen NMBS-stations zouden er dan ook nieuwe haltes worden opgericht, zoals aan het (eventueel nog te bouwen) voetbalstadion aan de Herbouvillekaai en het Kielsbroek (ten westen van de Generaal Armstrongweg) aan het begin van het Antwerpse Petroleum-Zuid.^[bron?]

De focus lag gedurende afgelopen jaren echter meer op een voorstedelijk netwerk met lightrailverbindingen naar Brussels voorbeeld. In het kader van dit netwerk zijn er plannen om de lijn als S-Bahn van Puurs weer tot Dendermonde te verlengen.^[2] Het Vlaamse Gewest heeft begin 2018 een ‘studie met het oog op realisatie’ voor (dit stuk van de) spoorlijn 52 opgenomen in haar spoorprioriteiten.^[3] Hierbij werd dus beslist een studie te doen, de modaliteiten moeten nog ingevuld worden.^[4]

Sinds eind 2016 is beslist het treinaanbod vanaf december 2017 op te voeren met 150%. In 2018 steeg het totaal aantal reizigers tussen Puurs en Antwerpen met 22,8%.

Sinds december 2017 rijden er ook treinen in het weekend tussen Puurs en Antwerpen, in 2018, het eerste jaar na de herinvoering van de weekenddienst, maakten zo'n 1.300 reizigers hiervan gebruik.^[5]

In 2021 raakte bekend dat de Stad Dendermonde de spoorwegbedding in Baasrode wil opheffen om de N17 (Mandekensstraat) te ontdubbelen in het kader van het Project Briel, een watergebonden industrieterrein.^[6][7] Dit plan bedreigt de museumspoorlijn Stoomtrein Dendermonde-Puurs en toekomstplannen voor lightrail of voorstadstrein.

In 2023 raakt bekend dat de Vlaamse regering een entertainmentcampus wil bouwen rond de terrein van Tomorrowland (festival) in Boom. Een van haar pistes is dat de federale overheid onderzoek doet om spoorlijn 52/2 te heropenen voor een treinverbinding Boom - Willebroek - Mechelen.^[8]

Treindiensten[bewerken | brontekst bewerken]

De NMBS verzorgt het personenvervoer met S-treinen.

Aansluitingen[bewerken | brontekst bewerken]

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Dendermonde

Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Mechelen

Spoorlijn 57 tussen Aalst en Lokeren

Spoorlijn 60 tussen Y Jette en Dendermonde

Puurs

Spoorlijn 54 tussen Y Heike en Terneuzen

Ruisbroek-Sauvegarde

Spoorlijn 270 tussen Ruisbroek-Sauvegarde en Prayon

Y Sauvegarde

Spoorlijn 61 tussen Kontich en Aalst

Boom

Spoorlijn 61 tussen Kontich en Aalst

Hoboken-Kapelstraat

Spoorlijn 27A tussen Hoboken-Kapelstraat en Bundel Rhodesië

Y Kiel

Spoorlijn 52A tussen Y Kiel en Antwerpen-Kiel (tot 1965, thans onderdeel van lijn 52)

Antwerpen-Zuid

Spoorlijn 27B tussen Y Weerde en Antwerpen-Zuid

Spoorlijn 59 tussen Y Oost-Berchem en Gent-Dampoort

Verbindingssporen[bewerken | brontekst bewerken]

52/1: Y Hoboken (lijn 52) - Y Schoonselhof (lijn 27A)

52/2: Y Sauvegarde - Willebroek (deel van de voormalige lijn 61)

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

• Lijst van spoorlijnen in België
• Lijst van NMBS-stations in België