Waterlandse Zeedijk

Waterlandse Zeedijk nabij Zuiderwoude
De situatie in Waterland in 1288: de Waterlandse Zeedijk omringt het Waterland, maar de binnenmeren ten noorden staan nog in open verbinding met de Zuiderzee

De Waterlandse Zeedijk is de dijk die in de middeleeuwen werd aangelegd om de regio Waterland te beschermen tegen het water van de Zuiderzee. Aan deze dijk, tegenwoordig gelegen langs het IJsselmeer en het IJ, liggen enkele dijkdorpen, zoals Uitdam, Durgerdam en Schellingwoude.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Na de ontginningsperiode vanaf de 10e eeuw klonk het oorspronkelijk boven het zeeniveau gelegen veenland steeds verder in, waardoor bescherming tegen het opdringende water van de Zuiderzee noodzakelijk werd. Vanaf de 12e eeuw begon men met het opwerpen van lage kades die langzamerhand werden uitgebreid en opgehoogd. Bij (dreigend) landverlies moesten ook vaak inlaagdijken gemaakt worden.

Nadat het gebied in 1288 definitief onder het gezag van de Graaf van Holland was gebracht, werd het dijkonderhoud meer centraal georganiseerd en inmiddels was er ook sprake van een gesloten dijkring rond Waterland. De aan de Zuiderzee en de inmiddels tot zeearm uitgegroeide IJ grenzende dijk werd de Waterlandse Zeedijk genoemd.[1]

Vele malen zou deze dijkring nog doorbreken, waarna het achterliggende land overstroomde, totdat de voltooiing van de Afsluitdijk de dijk in 1932 tot een secundaire dijk maakte. Maar sindsdien heeft de dijkring nog steeds als taak om het water van het niet meer rechtstreeks met de Noordzee in verbinding staande IJsselmeer te weren. Anno 2016 worden plannen opgesteld door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier om de dijk toekomstbestendig te maken.[2]

Route Waterlandse Zeedijk[bewerken | brontekst bewerken]

De dijkdelen hebben verschillende (straat)namen:

(van noord naar zuid):

(van oost naar west):

Gemeentegrens[bewerken | brontekst bewerken]

De Waterlandse Zeedijk was van 1877 (na de aanleg van het Noordzeekanaal) tot de annexatie van de voormalige Waterlandse gemeenten Buiksloot, Nieuwendam en Ransdorp in 1921 de noordelijke gemeentegrens van Amsterdam.

Beschermd stadsgezicht[bewerken | brontekst bewerken]

Op 3 maart 2014 is Amsterdam-Noord aangewezen als beschermd stadsgezicht. Naast de dijkdorpen langs de Waterlandse Zeedijk (Schellingwoude, Nieuwendam, Buiksloot en de lintbebouwing Oostzanerdijk) en Oud-Noord (Van der Pekbuurt en Vogelbuurt) met de strook langs het Noordhollandsch Kanaal, zijn ook de tuindorpen Nieuwendam, Buiksloot, Oostzaan, Disteldorp en Vogeldorp onderdeel van dit Rijksbeschermd stadsgezicht.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • José Lutgert (samensteller) De Waterlandse Zeedijk, de geschiedenis van een oude zeedijk in Amsterdam-Noord, Stichting Historisch Centrum Amsterdam-Noord, 1994, ISBN 9080118028
  • José Lutgert en Dick Reedijk (samenstellers) Als Amsterdam zich over ons ontfermt, de geschiedenis van de inlijving bij Amsterdam van de gemeenten Buiksloot, Nieuwendam en Ransdorp in 1921, Stichting Historisch Centrum Amsterdam-Noord, 1996, ISBN 9080118036
  • Gerrit van Zeggelaar et al Terugblikken op Waterland. Hoofdstukken uit de geschiedenis van Amsterdam-Noord, Stichting Historisch Centrum Amsterdam-Noord, 2000. ISBN 9080118044

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]