Ławica (geomorfologia) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ławice przybrzeżne na Morzu Wattowym (Niemcy)
Ławica rzeczna na meandrze rzeki Innoko (Alaska)
Ławica rzeczna na rzece Rowie w obwodzie murmańskim (Rosja)
Odsyp roztokowy na rzece Tagliamento, we Włoszech

Ławica – wał z piasku albo z innych osadów dennych, usypany w dużym akwenie albo rzece.

Wyróżnia się cztery bliskoznaczne pojęcia z dziedziny geomorfologii:

  1. Ławica przybrzeżna – podwodne, piaszczyste wzniesienie usytuowane na szelfie, biegnące najczęściej równolegle do wybrzeża morskiego. Powstaje poprzez osadzanie w miejscach załamania się fali piasku zabranego z brzegu (plaży) przez prąd powrotny[1].
  2. Ławica śródmorska – zbudowana przeważnie z piasku płycizna na wzniesieniu szelfu (jak Ławica Słupska, Ławica Bornholmska). Duże ławice stanowią często miejsca najobfitszych połowów rybackich[1].
  3. Ławica śródrzeczna (odsyp śródkorytowy) – wyspa rzeczna, o podłużnym kształcie, stosunkowo wysoka, powstała z piasku transportowanego przez prąd rzeki i osadzanego na jej dnie. W warunkach naturalnych stopniowo stabilizuje się i przekształca w kępę[1].
  4. Ławica rzeczna – usypane z piasku lub żwiru niesionego przez rzekę wzniesienie w korycie rzecznym. Materiał jest osadzany w miejscach załamania się siły transportowej wody, najczęściej między zakolami w miejscu rozszerzenia koryta lub przy ostrogach skalnych biegnących w poprzek koryta. Tego typu ławice niekiedy ulegają przesunięciom przy większych wahaniach wodostanu[1].
    1. Odsyp meandrowy – usypisko na wypukłym brzegu meandru[2].
    2. Odsyp przybrzeżny – nagromadzenie osadów na prostym odcinku rzeki, gdzie jednak główny nurt nie płynie środkiem lecz przy którymś z brzegów, przez co na przeciwległym brzegu tworzy się odsyp[2].
    3. Odsyp roztokowy – odsyp przybrzeżny lub śródkorytowy powstały w korycie rzeki roztokowej[2].

Kwestia nazewnictwa[edytuj | edytuj kod]

Słownik prof. Stanisława Pietkiewicza podaje, że w odniesieniu do ławic piaszczystych występujących w korytach rzek używa się niewłaściwie terminu łacha, ponieważ dotyczy ono wyłącznie dawnej odnogi lub koryta rzeki (zobacz: łacha)[3]. Jednakże u prof. Mieczysława Klimaszewskiego pojawiają się określenia łachy boczne (ang. point bars) i łachy centralne (ang. central bars)[4]. Z kolei w Słowniku geologii dynamicznej znajdujemy termin odsyp (względnie łacha) jako określenie ławic występujących w rzece[2].

W geologii terminu ławica używa się także w innym znaczeniu dla określenia warstwy (zespołu warstw) skalnych.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Stanisław Pietkiewicz, Stefan Żmuda: Słownik pojęć geograficznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 249.
  2. ↑ a b c d Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski: Słownik geologii dynamicznej. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 163. ISBN 83-220-0196-7.
  3. ↑ Stanisław Pietkiewicz, Stefan Żmuda: Słownik pojęć geograficznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973, s. 248.
  4. ↑ Mieczysław Klimaszewski: Geomorfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2003, s. 101. ISBN 83-01-13951-X.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ławica_(geomorfologia)&oldid=60449227”