French
DeutschŚwięta Lipka – Wikipedia, wolna encyklopedia
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | 176[2] |
| Strefa numeracyjna | 89 |
| Kod pocztowy | 11-440[3] |
| Tablice rejestracyjne | NKE |
| SIMC | 0487226 |
Położenie na mapie gminy Reszel  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kętrzyńskiego  | |
 54°01′31″N 21°12′58″E/54,025278 21,216111[1] | |
| Strona internetowa | |
Święta Lipka (niem. Heiligelinde) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Reszel.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona jest na Pojezierzu Mrągowskim, w pobliżu znajdują się jeziora Wyrbel i Dejnowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Kult maryjny w Świętej Lipce[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się tam sanktuarium maryjne. Świętolipska bazylika pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wraz z obejściem krużgankowym i klasztorem to zabytek barokowy.
Początki kultu i pierwsza kaplica[edytuj | edytuj kod]
Początki kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce sięgają XIV w. Według ustnie przekazanej informacji, skazaniec więziony w lochach kętrzyńskiego kościoła dzięki natchnieniu Matki Bożej wyrzeźbił w drewnie figurkę Madonny z Dzieciątkiem. Po wykonaniu rzeźby został uwolniony, a swą figurkę zawiesił na lipie przy drodze z Kętrzyna do Reszla. Rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem zasłynęła cudami. Z czasem wokół lipy wybudowano kaplicę; nie wiadomo, jak ona wyglądała. Kaplicę obsługiwali księża krzyżaccy z Kętrzyna.
Najstarszą udokumentowaną informację o Świętej Lipce znaleziono w aktach kapituły płockiej – zapis z 1473 informujący, że ludzie chodzą na odpusty do Prus, nie precyzujący bliżej, czy w Świętej Lipce jest kaplica. Natomiast z przywileju wielkiego mistrza krzyżackiego Johanna von Tieffena z 1491 wydanego dla karczmarza w Świętej Lipce już jednoznacznie wynika, że kaplica tam była. Do Świętej Lipki przybywały wówczas liczne pielgrzymki. Przybył tu także ostatni wielki mistrz krzyżacki w Prusach Zakonnych Albrecht.
Kaplica w Świętej Lipce została zniszczona w czasie reformacji – według napisu w kościele było to w 1524. Aby odstraszyć pielgrzymów, na miejscu kaplicy postawiono szubienicę.
Druga Kaplica Świętolipska[edytuj | edytuj kod]
Dzięki staraniom Stefana Sadorskiego można było przystąpić do odbudowy kaplicy. Jesienią 1618 odsłonięto fundamenty pierwszej kaplicy o wymiarach 40 × 26 stóp. Budowę kaplicy zrealizowano na starych fundamentach w 1619, a uroczystej jej konsekracji dokonał biskup warmiński Szymon Rudnicki w dniu 19 listopada 1619. Na fasadzie kaplicy znalazły się trzy herby: Zygmunta III Wazy, księcia pruskiego Jana Zygmunta i biskupa Szymona Rudnickiego. Odbudowaną kaplicę dzięki Sadorskiemu przekazano pod opiekę jezuitów. Zaginioną cudowną figurkę zastąpił obraz M.B. Świętolipskiej.
Do Świętej Lipki przybywali pielgrzymi nie tylko z Warmii, ale i z dalszych okolic, jak np. Warszawy, Wilna i Lwowa. Znalazł się wśród nich królewicz Jan Kazimierz. Pielgrzymi nie mieścili się w świętolipskiej kaplicy.
Między Świątą Lipką a Reszlem biegnie Trakt pielgrzymkowy z zabytkowym zespołem kapliczek kalwaryjnych i wiekowymi lipami – pomnikami przyrody.
Bazylika Świętolipska[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138181
- ↑ Wieś Święta Lipka w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-05] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1288 [zarchiwizowane 2022-10-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Święta Lipka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 690.
- Jan Obłąk, Święta Lipka, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1975
- Ireneusz St. Bruski, Sanktuarium Matki Jedności Chrześcijan w Świętej Lipce, Olsztyn 1993
- Jerzy Paszenda, Święta Lipka, Ośrodek Badań Naukowych im Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn, 1996, ISSN 1233-0396
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- www.Atrakcje.Mazury.pl: Bazylika w Świętej Lipce. Portal z atrakcjami turystycznymi na Mazurach. [dostęp 2018-01-12].
- Święta Lipka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 690.
- Zegar Bazyliki Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Świętej Lipce w Katalogu Zegarów Wieżowych. [dostęp 27.07.2019]
- Historia i architektura bazyliki w Świętej Lipce
- Siedziba gminy:Reszel
