Świecznik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Świecznik

Świecznik – stojak służący do stabilnego mocowania w nim świecy[1][2], pełniący funkcję oświetleniową.

Najczęściej składa się z podstawy, tulei (w której osadzana jest świeca) oraz profitki (płaskiej miseczki zbierającej skapujący ze świecy wosk)[2]. Wykonywany głównie z materiałów niepalnych, z metali: mosiądzu, brązu, miedzi, stali lub szkła, porcelany, fajansu. Świeczniki często pełniły również funkcje dekoracyjne, co wiązało się z ich bogatym zdobieniem. Niektóre typy świeczników miały też ważne znaczenie religijne, jak np. żydowska menora[1].

Rodzaje[edytuj | edytuj kod]

  • bout de la table – świecznik dwupłomienny
  • kandelabr – świecznik na wiele świec, wolno stojący[1]
  • kinkiet – świecznik naścienny, z reguły z odbijającym światło lustrem z metalu lub szkła[1]
  • lichtarz – świecznik na jedną świecę[1]
  • menora – siedmioramienny świecznik judaistyczny[1]
  • żyrandol – świecznik wiszący (pierwotnie świeczniki wiszące nazywano pająkiem, a żyrandolem nazywano pająka ze szklanymi wisiorami)[1]

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze świeczniki pojawiły się wraz z wynalezieniem świec, a więc w czasach przedrzymskich. W czasach starożytnego Rzymu były dość powszechnie stosowane, jednak głównym źródłem oświetlenia pozostawały wtedy lampki oliwne. Upadek imperium rzymskiego, spadek produkcji oliwy i rozwój państw europejskich położonych na północ od strefy śródziemnomorskiej, na obszarach pozbawionych upraw oliwek, spowodował rozkwit produkcji świec i świeczników, począwszy od wczesnego średniowiecza. Rozpowszechnienie się oświetlenia naftowego, a potem elektrycznego pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku doprowadziło do marginalizacji użytkowej roli świeczników. Obecnie świeczniki używane są głównie w tradycyjnych obrzędach (np. w kościołach) lub ze względów estetycznych. Częste są także elektryczne lampy naśladujące wzornictwo i formy świeczników.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342.
  2. a b świecznik, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-04-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Encyklopedia PWN, 1968.