Aktor niezawodowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aktor niezawodowy, in. naturszczyk (ros. натурщик ‘model’) – nieprofesjonalny odtwórca roli aktorskiej w filmie^[1]. Udział aktorów niezawodowych charakterystyczny był dla pewnych gatunków oraz nurtów w historii kinematografii (m.in. radziecka szkoła montażu, neorealizm włoski, czechosłowacka nowa fala)^[2]. Wykorzystanie aktorów niezawodowych ma na celu zaakcentowanie realizmu opowiadanej historii, a także uwypuklenie cech postaci typowych dla danego środowiska, grupy zawodowej, klasy społecznej itp.^[2]

Wielu twórców w historii kina preferowało pracę z naturszczykami. Radziecki teoretyk Lew Kuleszow uważał, że aktor filmowy musi być aktorem niezawodowym, pozbawionym sztuczności charakterystycznej dla profesjonalnych aktorów teatralnych^[3]. Jego bliski współpracownik, Siergiej Eisenstein, obsadzał w swoich filmach przeważnie aktorów nieprofesjonalnych, posługując się zasadą typażu – np. wybrał do roli lekarza w filmie Pancernik Potiomkin robotnika fizycznego, ponieważ ten swoim wyglądem i sposobem poruszania się przywodził na myśl, zdaniem reżysera, osobę wywodzącą się z inteligencji^[4]. Podobną strategię przyjęli filmowcy włoskiego neorealizmu^[3]. Francuski reżyser Robert Bresson również pracował przeważnie z aktorami niezawodowymi – nazywał ich „modelami” i wybierał ich nie przez wzgląd na zdolności aktorskie, a wygląd zewnętrzny^[5].

Wybrane przykłady filmów ze znaczącymi rolami naturszczyków:

• Pancernik Potiomkin (1925), reż. Siergiej Eisenstein^[4]
• Finis Terrae (1929), reż. Jean Epstein^[6]
• Złodzieje rowerów (1948), reż. Vittorio De Sica^[2]
• Dziennik wiejskiego proboszcza (1951), reż. Robert Bresson^[5]
• Los Golfos (1960), reż. Carlos Saura^[7]
• Pali się moja panno (1967), reż. Miloš Forman^[2]
• Rejs (1970), reż. Marek Piwowski^[2]
• Szatańskie tango (1994), reż. Béla Tarr^[8]
• Ida (2013), reż. Paweł Pawlikowski

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• Street casting

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• David Bordwell, Kristin Thompson: Film history. An introduction. New York: McGraw-Hill, 2003. ISBN 978-0-07-038429-3.
• Marek Hendrykowski: Słownik terminów filmowych. Poznań: Ars Nova, 1994. ISBN 978-83-85409-27-4.
• Pamela Robertson Wojcik: Movie Acting, The Film Reader. London: Routledge, 2004. ISBN 978-0-415-31025-3.