Aleksander Litwinowicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksander Litwinowicz
Władysław
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

27 lutego 1879
Petersburg

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1948
Szczecin

Przebieg służby
Lata służby

19141939

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Ministerstwo Spraw Wojskowych

Stanowiska

II wiceminister spraw wojskowych-szef Administracji Armii

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-ukraińska
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi Order Krzyża Orła II Klasy (Estonia) Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia) Komandor Orderu Gwiazdy Rumunii Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej

Aleksander Litwinowicz, ps. „Władysław” (ur. 27 lutego 1879 w Petersburgu, zm. 14 stycznia 1948 w Szczecinie) – inżynier mechanik, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył gimnazjum filologiczne w Petersburgu w 1897, a następnie Wydział Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej w 1904. Był członkiem Związku Walki Czynnej i od 1910 Związku Strzeleckiego. Od 1 sierpnia 1914 w Legionach Polskich – intendent 1 Kompanii Kadrowej, a następnie w 1 pułku piechoty. Odmówił złożenia przysięgi, po czym działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Galicji. Następnie od października 1916 do sierpnia 1917 służył w Polskim Korpusie Posiłkowym jako zastępca szefa intendentury.

W okresie listopad 1918 – czerwiec 1919 walczył w obronie Lwowa, potem był szefem służby intendentury Dowództwa „Wschód”. 3 czerwca 1919 został przeniesiony do Departamentu Gospodarczego Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko pomocnika szefa departamentu[1]. Od listopada 1919 do lipca 1923 szef Departamentu Intendentury MSWojsk. 20 września 1920 został zatwierdzony w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 w Korpusie Intendentów[2].

14 marca 1920 został pierwszym prezesem Wojskowego Klubu Sportowego „Legia”. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w korpusie oficerów intendentów. Od lipca 1923 pozostawał w Rezerwie Oficerów Sztabowych Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. 1 marca 1924 został przydzielony do Departamentu Intendentury MSWojsk, jako oddziału macierzystego z pozostawieniem w dyspozycji Ministra Spraw Wojskowych[3]. 31 marca 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go do stopnia generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 7. lokatą w korpusie generałów[4]. W sierpniu tego roku został szefem Departamentu Przemysłu Wojennego MSWojsk[5]. W listopadzie 1924 był jednym z oficerów, którzy podali się do dymisji w ramach tzw. strajku generałów[6][7]. 15 lipca 1927 został mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie[8]. W październiku 1935 został mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W styczniu 1936 otrzymał tytuł honorowego obywatela Grodna[9]. Opuszczając stanowisko dowódcy OK VI podczas uroczystości pożegnalnej generał oznajmił: Wyjeżdżam z gorącą pamięcią o Lwowie i z dalszym nastawieniem na Lwów[10]. Od 14 lipca 1936[11][12] do 18 września 1939 był II wiceministrem spraw wojskowych – szefem Administracji Armii.

W 1936 został prezesem zarządu głównego Towarzystwa Badania Historii Obrony Lwowa i Województw Południowo-Wschodnich[13]. W 1937 był protektorem honorowym klubu sportowego LKS Pogoń Lwów[14]. Był prezesem Koła Lwowian i Przyjaciół Lwowa Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich w 1939[15].

Fotografia z okresu służby w Legionach Polskich podczas I wojny światowej

17 września 1939 przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany. Do końca wojny przebywał w obozie w Băile Herculane[16]. W 1946 powrócił do Polski, osiadł w Szczecinie, gdzie pracował jako kierownik Biura Pełnomocnika Rządu ds. Odbudowy Portów[17][18]. Pochowany na cmentarzu Centralnym w Szczecinie (kwatera 2B-7-8)[19].

Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą żoną była nieznana z nazwiska Leonia, z którą się rozwiódł. W 1919 r. ożenił się powtórnie z Gabrielą z Kościów z którą miał jedną córkę. Po przejściu na kalwinizm, rozwiódł się ponownie i ożenił z Olgą Gąssowską[20].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

  • porucznik – 9 października 1914
  • kapitan – 1 kwietnia 1916
  • major – 23 listopada 1918
  • podpułkownik – 1 listopada 1919
  • pułkownik – 20 września 1920 zatwierdzony ze starszeństwem z dniem 1 kwietnia 1920 w Korpusie Intendentów, 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w korpusie oficerów intendentów
  • generał brygady – 31 marca 1924 ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 7. lokatą w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Grób Aleksandra Litwinowicza na cmentarzu Centralnym w Szczecinie
Dyplom odznaki "Pierwszej Kadrowej" Aleksandra Litwinowicza

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

28 czerwca 2018 sekretarz stanu Tomasz Zdzikot, działając z upoważnienia ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, nadał 15 Wojskowemu Oddziałowi Gospodarczemu w Szczecinie imię generała brygady Aleksandra Litwinowicza[34].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 68 z 21 czerwca 1919 roku, poz. 2179.
  2. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 37 z 29.09.1920 r.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 23 z 11 marca 1924 roku, s. 115.
  4. Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 32 z 02.04.1924 r.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 79 z 17 sierpnia 1924 roku, s. 449.
  6. Jerzy Rawicz: Do pierwszej krwi. Warszawa: Czytelnik, 1974, s. 99–115.
  7. Ludwik Stomma: Skandale polskie. Warszawa: Demart, 2008, s. 131–136. ISBN 978-83-7427-422-7.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 12 grudnia 1929 roku, s. 214.
  9. Grodno. Obywatelstwo honorowe m. Grodna. „Kurier Warszawski”. Nr 20, s. 6, 21 stycznia 1936. 
  10. Pożegnanie b. dowódcy Ok. VI. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 171 z 29 lipca 1936. 
  11. Mianowania. „Wschód”, s. 2, Nr 18 z 20 lipca 1936. 
  12. Ziomek 2014 ↓, s. 108.
  13. Kronika działalności Towarzystwa. „Rocznik Towarzystwa Badania Historii Obrony Lwowa i Województw Południowo-Wschodnich”. Nr I, s. 149, 1936. 
  14. Lwowski klub sportowy „Pogoń” w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
  15. Rocznik Ziem Wschodnich 1939, s. 215.
  16. Piotr Stawecki, Generałowie polscy w wojnie obronnej 1939 roku i ich dalsze losy wojenne : cz. 2, [w:] „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 15 (66)/3 (249) s. 93–94.
  17. Warto pamiętać o Aleksandrze Litwinowiczu [online], 24kurier.pl [dostęp 2020-04-24].
  18. Aleksander Litwinowicz [online], Generałowie II Rzeczypospolitej [dostęp 2020-04-24] (pol.).
  19. Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie Cmentarze w Szczecinie [online], cmentarze.szczecin.pl [dostęp 2020-07-04].
  20. Aleksander Litwinowicz [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2022-05-28] (pol.).
  21. a b c d e Polak (red.) 1993 ↓, s. 119.
  22. M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi na polu stworzenia krajowego przemysłu wojennego”.
  23. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 10 z 15 maja 1928
  24. Odznaczenia orderem Polonia Restituta. „Kurier Warszawski”. Nr 134, s. 16, 15 maja 1928. 
  25. M.P. z 1932 r. nr 12, poz. 16 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  26. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
  27. M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
  28. 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 18.
  29. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-11-12]. (est.).
  30. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 20, 11 listopada 1936. 
  31. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 24 z 26 września 1927 roku, s. 282.
  32. Dziennik Personalny MSWojsk Nr 8/1931, s. 382
  33. Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)
  34. Dz.U. MON 2018 ↓, poz. 88.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]