Aleksander Skrzyński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Aleksander Skrzyński
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Aleksander Józef Skrzyński

Data i miejsce urodzenia

19 marca 1882
Zagórzany, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

25 września 1931
okolice Ostrowa Wielkopolskiego, Polska

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 20 listopada 1925
do 5 maja 1926

Przynależność polityczna

Stronnictwo Prawicy Narodowej

Poprzednik

Władysław Grabski

Następca

Wincenty Witos

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 27 lipca 1924
do 5 maja 1926

Przynależność polityczna

Stronnictwo Prawicy Narodowej

Poprzednik

Maurycy Zamoyski

Następca

Kajetan Dzierżykraj-Morawski

Minister spraw zagranicznych
Okres

od 16 grudnia 1922
do 26 maja 1923

Przynależność polityczna

Stronnictwo Prawicy Narodowej

Poprzednik

Gabriel Narutowicz

Następca

Marian Seyda

Odznaczenia
Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi Order Lwa Białego I Klasy (Czechosłowacja) Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Złoty Łańcuch Orderu Piusa IX Komandor Krzyża Wielkiego Orderu Gwiazdy Polarnej (Szwecja) Krzyż Wielki Orderu Słońca Peru Krzyż Wielki Orderu Świętego Sawy (Serbia) Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii Krzyż Wielki Orderu Korony Rumunii Order Krzyża Wolności za służbę cywilną (Estonia) Krzyż Wielki Orderu Sokoła (Islandia) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Medal Waleczności (Austro-Węgry) Krzyż Jubileuszowy Wojskowy
Grobowiec Aleksandra Skrzyńskiego w Zagórzanach

Aleksander Józef Skrzyński herbu Zaremba (ur. 19 marca 1882 w Zagórzanach, zm. 25 września 1931 pod Ostrowem Wielkopolskim) – polski prawnik, polityk, hrabia, premier II RP.

Tablica upamiętniająca Aleksandra Skrzyńskiego w Gorlicach

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Adama i Oktawii z Tarnowskich[1].

Uczył się w C. K. III Gimnazjum w Krakowie, gdzie w 1900 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był m.in. Włodzimierz Zagórski)[2][3]. Studiował prawo, w latach 1900–1904 na Uniwersytecie Wiedeńskim, a w okresie 1904–1906 na Uniwersytecie Jagiellońskim. 6 lutego 1906 uzyskał stopień doktora praw. Po studiach pracował we Lwowie, następnie w starostwie w Gorlicach. Od 1908 pracował w służbie administracyjnej przy namiestnictwie galicyjskim, po czym wstąpił do austriackiej służby dyplomatycznej w ramach ministerstwa spraw zagranicznych. W 1912 został mianowany szambelanem na dworze cesarza Franciszka Józefa i przeniesiony do poselstwa w Hadze. Był attaché poselstwa w Watykanie, od 1912 pełnił funkcję sekretarza przy poselstwie w Berlinie i Paryżu. W 1914 został mianowany na stanowisko dyplomatyczne w Waszyngtonie, lecz po wybuchu I wojny światowej nie przyjął nominacji i został na własną prośbę urlopowany.

Podczas wojny służył w wojsku, awansował od stopnia szeregowca do podporucznika. Służył u boku generała Tadeusza Rozwadowskiego. W 1916 przeniesiony do rezerwy.

Zaangażował się w polskie życie polityczne w ramach konserwatywnego Stronnictwa Prawicy Narodowej. W czerwcu 1919 otrzymał nominację na posła w Bukareszcie. W rządzie Władysława Sikorskiego (1923) objął ministerstwo spraw zagranicznych. Po upadku rządu przebywał w Londynie. 27 lipca 1924 został ponownie powołany na urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Władysława Grabskiego. Na tym stanowisku podpisał 2 października 1924 w Genewie Protokół w sprawie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych mający zapobiegać agresji. W kolejnym rządzie objął 20 listopada 1925 urząd premiera, który sprawował do 5 maja 1926. Po zamachu majowym Piłsudskiego odbył pojedynek z generałem Stanisławem Szeptyckim, który zarzucał mu współudział w przygotowaniu zamachu.

Po zakończeniu działalności dyplomatycznej i politycznej zajął się biznesem (przemysł drzewny). Zginął 25 września 1931 w wypadku samochodowym na szosie, 8 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Został pochowany w rodzinnym grobowcu piramidowym na terenie swojej posiadłości w Zagórzanach[4].

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Korczyk 1998 ↓, s. 453–460.
  2. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. III Gimnazyum w Krakowie za rok szkolny 1900. Kraków: 1900, s. 112, 113. [dostęp 2023-01-25].
  3. Zjazd koleżeński po 25 latach. „Nowości Illustrowane”. Nr 30, s. 7, 25 lipca 1925. 
  4. Łukasz Cichy, Były Premier RP zginął pod Krotoszynem, naszemiasto.pl, 19 września 2017 [dostęp 2018-03-03].
  5. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15. [dostęp 2016-07-25].
  6. a b c d e f g h i j k l m n Henryk Korczyk: Aleksander Józef Skrzyński. [w:] ipsb.nina.gov.pl [on-line]. Polski Słownik Biograficzny. T. XXXVIII. [dostęp 2021-03-29].
  7. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 20. [dostęp 2016-07-25].
  8. Izabela Prokopczuk-Runowska. Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 2021. Muzeum Wojska Polskiego. ISSN 0541-475X. 
  9. Eesti Vabariigi teenetemärgid. president.ee. [dostęp 2014-12-15]. (est.).
  10. Fálkaorðuhafar (1924). forseti.is. [dostęp 2016-03-25]. (isl.).
  11. a b c Hof- und Staats-Handbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie. Wiedeń: 1918, s. 381

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]