French
DeutschAls – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Akwen | |
| Powierzchnia | 312[1] km² |
| Populacja (2017) • liczba ludności • gęstość |
|
Położenie na mapie Danii Południowej  | |
Położenie na mapie Danii  | |
 54°59′N 9°55′E/54,983333 9,916667 | |
 | |
Als (w Polsce używa się także niemieckiej nazwy Alsen) – wyspa w Danii, w cieśninie Mały Bełt (Morze Bałtyckie), między Półwyspem Jutlandzkim a wyspą Fionia.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
- powierzchnia: 312 km²[1]
- ludność: 50,0 tys. (I 2017 r.)[2]
- główne miasta: Sønderborg (27,83 tys.), Nordborg (5,97 tys.) i Augustenborg (3,25 tys.)[2][1]
- najwyższy punkt: wzgórze Højeberg, 81 m n.p.m.[1]
Wyspa jest połączona dwoma mostami[1] z Półwyspem Jutlandzkim, komunikacja promowa do Fionii. Znajduje się tu też port lotniczy (na półwyspie Kær[1]).
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Podstawą gospodarki na wyspie Als jest rybołówstwo, uprawa pszenicy i jęczmienia oraz hodowla bydła i trzody chlewnej[3]. Na wyspie rozwinął się przemysł maszynowy, włókienniczy, skórzany oraz spożywczy[3].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W dniach 14–18 grudnia 1658 sprzymierzone siły brandenbursko-cesarsko-polskie, wspierające Danię podczas II wojny północnej, przeprowadziły operację desantową. 14 grudnia oddział piechoty zajął przyczółek, na którym następnie wylądowała jazda Stefana Czarnieckiego, przeprawiwszy się przez szeroką na ok. 500 m cieśninę na łodziach, holując płynące konie[potrzebny przypis]. Desant zdobył wyspę zajętą przez Szwedów. Wydarzenie to zostało upamiętnione w Mazurku Dąbrowskiego.
W latach 1864–1866 wyspa była zajęta przez Cesarstwo Austriackie, a następnie przez Królestwo Prus. Od 1920 wyspa należy ponownie do Danii[4].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Wykres liczby ludności Als na przestrzeni ostatnich 90 lat[5]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Als. W: John Jedbo, Lars Serritslev: Danmark fra A til Å. Wyd. 1. Kopenhaga: Gyldendal, 2004, s. 12. ISBN 978-87-02-02581-1. (duń.).
- ↑ a b c Statistikbanken [online], statistikbanken.dk [dostęp 2018-02-26].
- ↑ a b Als, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-05-23].
- ↑ Encyklopedia Popularna PWN, wydanie XXV, Warszawa 1997.
- ↑ Duński Urząd Statystyczny.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki, Roman Pollak (oprac.), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987, ISBN 83-06-01577-0, OCLC 69531193.
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9