French
DeutschAndrzej Lipski (biskup) – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) | ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 1572 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 4 września 1631 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Biskup krakowski | ||
| Okres sprawowania | 1630–1631 | |
| Biskup włocławski | ||
| Okres sprawowania | 1623–1630 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia | 20 lutego 1617 | |
| Sakra biskupia | brak danych | |
Andrzej Lipski herbu Grabie, (ur. 1572 w Ruskim Rzeplinie koło Lubaczowa, zm. 4 września 1631 w Krakowie) – biskup łucki (1617), włocławski (1623) i krakowski (od 2 grudnia 1630), podkanclerzy koronny od 1618, kanclerz wielki koronny w latach 1620-1625, scholastyk płocki, kanonik płockiej kapituły katedralnej[1], kanonik krakowski i sandomierski, administrator diecezji krakowskiej w 1616 roku[2], sekretarz królewski w latach 1599-1616, pisarz kancelarii mniejszej koronnej w latach 1595-1599[3], prawnik i historyk, kanclerz królowej Konstancji Habsburżanki[4].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ojciec Jan herbu Grabie, wyznania ewangelickiego, matka Regina z Siemiakowskich. Wychowany w rodzinie ewangelicko-reformowanej. Po naukach odebranych w Polsce udał się za granicę. Wyższe studia prawnicze rozpoczął w różnowierczej Akademii w Strasburgu (później studiował też w Heidelbergu), gdzie w roku 1592 wystąpił z obroną pewnej tezy prawniczej. Zaraz potem przeszedł na katolicyzm. Latem roku 1596, przy poparciu P. Tylickiego otrzymał stanowisko pisarza kancelarii królewskiej oraz asesora sądów królewskich. W 1599 przyjął święcenia kapłańskie. Jako sekretarz królewski (od 1601), był posłem na sejm Rzeszy w Ratyzbonie i pełnił różne funkcje dyplomatyczne. W roku 1602 wyjechał do Rzymu, gdzie 14 kwietnia 1605 otrzymał doktorat prawa rzymskiego i kanonicznego oraz zapoczątkował swe prace dziejopisarskie. Po powrocie do Polski był kustoszem gnieźnieńskim i płockim, kanonikiem i scholastykiem krakowskim, w 1617 biskupem łuckim, w 1618 podkanclerzym, w 1620 (po śmierci Stanisława Żółkiewskiego) kanclerzem koronnym, w 1623 przeniesiony na biskupstwo kujawskie, w 1630 otrzymał biskupstwo krakowskie.
Autor podręczników i ksiąg prawniczych oraz historii panowania Zygmunta III Wazy. Fundator klasztoru OO Reformatów we Włocławku. Ingres do katedry wawelskiej odbył 28 kwietnia 1631. Sprzyjał jezuitom w sporach przeciwko Akademii Krakowskiej. W katedrze wawelskiej przebudował kaplicę pw. św. Macieja i Mateusza (dziś zwaną kaplicą Lipskich), w której został pochowany po śmierci 4 września 1631 roku.
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Ważniejsze utwory[edytuj | edytuj kod]
- Disputatio de defensione contra vim et iniuriam... sub praesidio Dionisii Gothofredi, Strasburg 1592, drukarnia J. Martinus
- Practicarum observationum ex iure civili et saxonico... centuria prima, Ryga 1602, drukarnia M. Molinus[5]; także Practicarum observationum ex iure civili et saxonico... centuria secunda, Kraków 1619, drukarnia F. Cezary[6]; wyd. następne: Kraków 1620 (tylko centuria prima); Poznań 1626; Praga 1627 (wg Estreichera edycja wątpliwa); Gdańsk 1627 (2 edycje); Gdańsk 1648
- De rebus gestis... Sigismundi III... brevis narratio, Rzym 1605, drukarnia A. Zannetti; przekł. polski: I. Polkowski "Nieznane dzieło A. Lipskiego, biskupa krakowskiego, o pierwszych latach panowania Zygmunta III", Dziennik Poznański 1868, nr 253-254
- Decas quaestionum publicarum Regni, Kraków 1616, drukarnia F. Cezary[7]; wyd. następne: Poznań 1626; Kraków 1632 (włączone również do zbioru M. Stephanidesa Opuscula tam ecclesiastici quam equestris ordinis); Gdańsk 1646; Gdańsk 1647
- Przemowa... do stanów koronnych... nad Composicyą w Warszawie roku pańskiego 1607, dodane do Decas quaestionum publicarum Regni, Kraków 1616, drukarnia F. Cezary
Listy[edytuj | edytuj kod]
- Do kapituły łuckiej, dat. 16 lutego 1624 w Warszawie, wyd. T. Wierzbowski Materiały do dziejów piśmiennictwa polskiego, t. 2, Warszawa 1904, s. 54
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Antoni Julian Nowowiejski, Płock : monografia historyczna / napisana podczas wojny wszechświatowej i wydrukowana w roku 1930, Płock [1931], s. 333.
- ↑ Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965-1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 251.
- ↑ Wojciech Krawczuk, Pisarze kancelarii koronnych Zygmunta III Wazy, w: Studia Historyczne 1993, r. XXXVI, z. 2, s. 161.
- ↑ Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T.8, Warszawa 1900, s. 898.
- ↑ Andrzej Lipski, Practicarvm observationvm ex ivre civili et saxonico collectarvm, et ad stylvm vsvmq[ue] ivdiciorvm Cvriae Regalis accommodatarvm centvria prima., 1602.
- ↑ Andrzej Lipski, Practicarvm observationvm ex ivre civili et saxonico collectarum et ad stylvm vsvmqve ivdiciorum cvriae regalis accomodatarum centvriae II semis, wyd. [Wariant A]., Kraków: ex officina typographica Francisci Cesarij, 1619.
- ↑ Andrzej Lipski, Decas qvaestionvm pvblicarvm regni : in quibus ecclesiastica iura et immunitates ecclesiastici status elucidantur, wyd. [Wariant A1]., Kraków: in officina Francisci Caesarij, 1616.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Rafał Prokop, Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec – Ostróg 2001, s. 77-80
- Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut, t. 2 Piśmiennictwo Staropolskie, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1964, s. 453-454
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Księga wpisów za kanclerstwa Andrzeja Lipskiego: Metryka Koronna, sygn. 169.. pther.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-05)].
- Lipski Andrzej h. Grabie w i-PSB.
- Dzieła Andrzeja Lipskiego w bibliotece Polona
