French
DeutschAnna Dorota Chrzanowska – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Postać Anny Doroty Chrzanowskiej na obrazie "Obrona Trembowli" autorstwa Aleksandra Lessera | |
| Narodowość | polska |
|---|---|
| Małżeństwo | |
Anna Dorota Chrzanowska (dawniej za prawdziwe uznawano imię Zofia[1]), z domu von Fresen – druga żona kapitana Jana Samuela Chrzanowskiego, wsławiła się bohaterską postawą w czasie obrony Trembowli podczas wojny polsko-tureckiej 1672–1676.
.jpg)
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Gdy szlachta, oblężona przez oddziały wojsk tureckich na zamku trembowelskim nosiła się z zamiarem poddania twierdzy, Chrzanowska uprzedziła o tym męża, co zapobiegło kapitulacji Trembowli. Gdy sam komendant stracił wiarę w sens dalszej obrony, miała zagrozić, że w takim wypadku siebie i jego zabije. Według innych przekazów[potrzebny przypis] groziła podpaleniem prochów i wysadzeniem miasta. Podobno sama poprowadziła wycieczkę (zbrojny wypad) obrońców na szańce tureckie.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na pamiątkę stworzono jej w XVII wieku w Trembowli pomnik, który ustawiono na pagórku poza zamkiem. Pierwotny nie istnieje.
W XX wieku Rada gminy postanowiła uczcić Zofię Chrzanowską nowym pomnikiem. Autorem był trembowelski rzeźbiarz Jan Bochenek. Pomnik przedstawiał kobietę o zdecydowanym, a jednocześnie błagalnym wyrazie twarzy, jedną ręką trzymającą nóż, a drugą – wskazującą na miasto. Pomnik był ozdobą miasta w okresie II Rzeczypospolitej[2]. Został jednak zniszczony w 1944. W 1982 uporządkowano cokół pomnika i wmurowano nową płytę w miejsce zniszczonej. Na cokole ustawiono symboliczną wazę. Na początku lipca 2012 cokół został odnowiony i ustawiono nową figurę[1] (autor - Roman Wilhuszynśkyj).
Ustanowiono patronat XLIII Liceum Ogólnokształcącego im. Zofii Chrzanowskiej w Krakowie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Artykuł o Zofii Chrzanowskiej na stronie Kuriera Galicyjskiego. [dostęp 2013-06-21].
- ↑ kam. Trembowla jako miejscowość wypoczynkowa. „Wschód”. Nr 137, s. 2, 2 lipca 1939.
- ↑ Patronka. lo43krakow.pl. [dostęp 2023-02-11].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kazimierz Piwarski, Anna Dorota Chrzanowska, w: Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1937, t. III, s. 458.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Srebrakowski A., Bohaterka z Trembowli. skpp.hist.uni.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-23)].