Artur Śliwiński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Artur Śliwiński
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1877
Ruszki, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

16 stycznia 1953
Warszawa, Polska

Prezes Rady Ministrów
Okres

od 28 czerwca 1922
do 7 lipca 1922

Poprzednik

Antoni Ponikowski

Następca

Julian Nowak

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Wawrzyn Akademicki
Grób Artura Śliwińskiego na Cmentarzu Powązkowskim przed renowacją

Artur Śliwiński (ur. 17 sierpnia 1877 w Ruszkach, zm. 16 stycznia 1953 w Warszawie) – polski historyk, publicysta, polityk, premier Polski w 1922, senator IV i V kadencji w II RP w latach 1935–1939[1], wolnomularz[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Artura i Mani z Zielińskich, właścicieli folwarków Ruszki i Wyrów k. Żychlina. Miał liczne rodzeństwo – starsi bracia Stefan był lekarzem, Stanisław – inżynierem cukrownikiem, młodszy Tadeusz – technologiem cukrownikiem. Ukończył gimnazjum w Warszawie oraz studiował w Akademii Handlowej w Lipsku.

Od 1902 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. W latach 1900–1905 współpracował z lewicowymi czasopismami w Warszawie. W okresie rewolucji 1905 przebywał w Kijowie, gdzie kierował miejscową organizacją PPS. W 1905 ożenił się z Leokadią Czarnecką. W 1906 roku, będąc pod nadzorem policyjnym, wraz z żoną wyjechał do Galicji. W listopadzie 1906 został redaktorem teoretycznego dwutygodnika „Trybuna” w Krakowie, nieoficjalnego organu „starych”, po rozłamie w PPS – Frakcji Rewolucyjnej. Od 1907 członek Komitetu Zagranicznego PPS. W 1907 osiedlił się na stałe wraz z żoną w Warszawie. W tym okresie pracował w banku. Od 1908 wydawał dwutygodnik „Witeź”. W 1912 był jednym z założycieli, a następnie czołowych działaczy Związku Patriotów.

Podczas I wojny światowej, był jednym z najbliższych współpracowników starszej generacji Józefa Piłsudskiego. Inspirator powstania i jeden z przywódców działającego od sierpnia do października 1914 Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych[3] w którym reprezentował PPS. Po przekroczeniu linii frontu we wrześniu 1914 został jednym z inicjatorów a następnie działaczy Polskiej Organizacji Narodowej. W październiku 1914 przedostaje się powtórnie do Warszawy i tam współuczestniczy w odbudowie warszawskiej organizacji PPS. Następnie we władzach Unii Stronnictw Niepodległościowych z ramienia PPS. Od połowy 1915 roku wycofuje się całkowicie z działalności na terenie PPS i od tej pory działa w Związku Patriotów i USN. Jeden z inicjatorów a następnie członków utworzonego 5 sierpnia 1915 Komitetu Naczelnego Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych.

Od 18 grudnia 1915 do 18 lutego 1917 przewodniczył Centralnemu Komitetowi Narodowemu w Warszawie. W 1917 został sekretarzem Tymczasowej Rady Stanu i prezesem Stronnictwa Niezawisłości Narodowej. Był jednym z czołowych działaczy Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych[4].

Po wojnie, w latach 1918–1919 pełnił funkcję wiceprezesa Warszawskiej Rady Miejskiej, a w latach 1919–1922 był wiceprezydentem Warszawy. Został powołany na urząd premiera 28 czerwca 1922. Podał się do dymisji 7 lipca 1922. W 1925 został dyrektorem naczelnym Teatrów Miejskich w Warszawie[5], a w latach 1932–1939 był dyrektorem Polskiego Banku Komunalnego. W latach 30. wrócił do polityki, tym razem pełniąc mandat senatora (1935–1939), jako powoływany przez prezydenta[6].

Po wybuchu II wojny światowej był członkiem Komitetu Obywatelskiego w Warszawie. Był jednym z 12 zakładników[7] wskazanych Niemcom zgodnie z aktem kapitulacji miasta z 28 września „celem zabezpieczenia przed aktami sabotażu”[8]. W latach 1939–1941 prezesował Stołecznemu Komitetowi Samopomocy Społecznej.

Zmarł 16 stycznia 1953 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 50-6-6/7)[9][10]. W 2022 z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, grób Artura Śliwińskiego został odnowiony. Cały projekt został zrealizowany przez Fundację Stare Powązki we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów[11].

Materiały archiwalne Artura Śliwińskiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-59[12].

Grób Artura Śliwińskiego po renowacji

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1905 ożenił się z Leokadią Czarnecką, z którą miał dwie córki[13].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
  2. Forpoczty masonerii w Polsce, „Myśl Narodowa” z 1933, nr 30, s. 343.
  3. Jerzy Z. Pająk, Lewica niepodległościowa w Królestwie Polskim (sierpień 1914–sierpień 1915), [w:] „Czasy Nowożytne”, 1998, t. 5, s. 42.
  4. Jerzy Pająk: Zjazdy Okręgowej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Niepodległościowych w Kielcach w listopadzie 1917 roku, Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, pod red. K. Brachy i S. Wiecha, t. 1, 2000, s. 305.
  5. Edward Krasiński: Warszawskie sceny 1918–1939. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1976, s. 37.
  6. Album-skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935/1940, 1936, s. 197.
  7. Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 303.
  8. Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 15. ISBN 978-83-07-03239-9.
  9. Cmentarz Stare Powązki: ARTUR ŚLIWIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-23].
  10. Wielka księga Powązek [online], powazki.warsawguide.com.pl [dostęp 2019-07-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-17].
  11. Nagrobki ministrów II RP – odnowione [online], fundacja.stare-powazki.pl, 3 kwietnia 2023 [dostęp 2023-05-29].
  12. Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2024-02-21].
  13. Katarzyna Czekaj-Kotynia, Artur Śliwński (1877–1953), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 50, Warszawa-Kraków 2015, s. 602.
  14. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
  15. M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 („za wybitną twórczość krytyczno-literacką, naukową i publicystyczną w dziedzinie literatury pięknej”).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]