French
DeutschBarwałd Średni – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | Ten artykuł od 2019-05 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
| wieś | |
 Obelisk upamiętniający katastrofę kolejową | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | Zebrzydowice |
| Wysokość | 280–362 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) | 1387[2] |
| Strefa numeracyjna | 33 |
| Kod pocztowy | 34-124[3] |
| Tablice rejestracyjne | KWA |
| SIMC | 0056348 |
Położenie na mapie gminy Kalwaria Zebrzydowska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wadowickiego  | |
 49°51′55″N 19°35′49″E/49,865278 19,596944[1] | |
Barwałd Średni – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, w gminie Kalwaria Zebrzydowska[4].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Barwałd. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
Położenie i ukształtowanie terenu[edytuj | edytuj kod]
Wieś leży mniej więcej w połowie odległości pomiędzy Wadowicami i Kalwarią Zebrzydowską oraz między Krakowem i Bielskiem-Białą. Rozciąga się na kilku wzgórzach, z których największym jest Kamionka (362 m n.p.m.). Zaraz po niej sytuuje się tzw. Ostra Góra (ok. 350 m n.p.m.). Najniżej położonym punktem jest przysiółek Poddębie (ok. 279 m n.p.m.). Miejscowość znajduje się w dorzeczu Skawy.
Od północy wioska graniczy z Wysoką, Stanisławiem Górnym i Stanisławiem Dolnym, od wschodu z Barwałdem Górnym, od południa z Łękawicą, a od zachodu z Barwałdem Dolnym.
Przez miejscowość przepływa potok – Kleczanka. Dawniej był on nazywany Kliiesscze lub Kleszczówka.
| części wsi | Chlewna, Chojówka, Dalachowice, Dzikowizna, Fabrówka, Filkówka, Kamionka, Krupinówka, Kurowskie, Moskałówka, Pniaki, Pod Górą, Podsnozie, Smolkówka, U Sośliny, Zalasek |
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Przez kilkadziesiąt lat Barwałd leżał na głównej trasie łączącej lanckoroński, barwałdzki i zatorski zamek. W 1777 roku rozpoczęto budowę gościńca wiedeńskiego, który przechodził przez wieś. 1 czerwca 1888 otwarto tu lokalną linię kolejową Bielsko – Kalwaria. Obecnie przez miejscowość przechodzi droga krajowa nr 52.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XVI w. nastąpił podział Barwałdu na trzy wsie: Barwałd Górny, Dolny oraz Średni. W 1540 r. wieś została wykupiona przez króla Zygmunta Starego i włączone do królewszczyzny zatorskiej. Starostowie zatorscy wykorzystywali miejscową ludność do wycinki lasu, drewno spuszczano Skawą do Zatora. Na obrzeżach lasu osadzano ludność wołoską a na przełomie XVI i XVII w. jeńców tatarskich, kozackich i rosyjskich. W XVI w. Starosta barwałdzki Hermion Wierzbowski kazał miejscowej ludności płacić sobie czynsz zamiast odpracowywać pańszczyznę na rzecz zamku w Zatorze. W 1665 r. Bębnowski i Janowski rugowali chłopów z ziemi zakładając własny folwark. W XVIII w. Barwałd Średni należał do Moszeńskich następnie do końca XIX w. w posiadaniu Brodysów, kiedy to majątek rozparcelowano i sprzedano. W trakcie budowy kolei w 1888 r. trasę wytyczono przez środek posesji a na miejscu dworu postawiono przystanek kolejowy. 24 listopada 1944 roku zderzyły się pociąg osobowy Zakopane – Kraków z niemieckim pociągiem towarowym. Zginęło co najmniej 130 osób.[potrzebny przypis]
Urodzeni w Barwałdzie Średnim[edytuj | edytuj kod]
Erazm Józef Filek (1907-1976) – karmelita bosy, duszpasterz w Wilnie i Madziole, w latach 1949-1956 więzień sowieckich łagrów w Kazachstanie[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 3099
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 15 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. [dostęp 2013-03-10].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Katakumby XX wieku - książka - Karmel.pl [online], Karmel - Karmelici Bosi, 24 marca 2017 [dostęp 2023-05-14] (pol.).
- Siedziba gminy: Kalwaria Zebrzydowska
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
