Bogumił Nowotny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bogumił Franciszek Nowotny
komandor komandor
Data i miejsce urodzenia

3 lutego 1872
Wieliczka

Data i miejsce śmierci

17 listopada 1960
Castel Gandolfo

Przebieg służby
Lata służby

1901–1920

Siły zbrojne

 K.u.K. Kriegsmarine
 Marynarka Wojenna (II RP)

Stanowiska

szef Sekcji Marynarki Wojennej MSWojsk.

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa

Późniejsza praca

marynarka handlowa

Odznaczenia
Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Kawaler Orderu Leopolda (Austria)

Bogumił Franciszek Ksawery Nowotny (ur. 3 lutego 1871 w Wieliczce, zm. 17 listopada 1960 w Castel Gandolfo) – oficer austro-węgierskiej i polskiej marynarki wojennej, pułkownik (komandor) Marynarki Wojennej i pierwszy jej dowódca.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Wieliczce w zaborze austro-węgierskim, był synem Bogumiła Fryderyka Nowotny (1835-1904)[1][2] radcy wyższego sądu krajowego i radcy dworu i Zofii Nowotny (1839-1924)[1][2] z domu Loegler[3]. Miał czterech braci: Kazimierza Nowotny (1863-1924)[1] adwokata, Adama Nowotny-Lachowicki-Czechowicz (1865-1936)[1] generała majora cesarskiej i królewskiej Armii, generała dywizji Wojska Polskiego, Franciszka Nowotny (1872-1924)[1] lekarza otolaryngologa, Juliana Nowotny (1876-1953)[1] prawnika, profesora UJK we Lwowie oraz UJ w Krakowie oraz siostrę Adolfinę Piela (1868-1968)[1]. W 1889 roku zdał maturę w Wyższej Szkole Realnej w Krakowie[4]. Ukończył Szkołę Aspirantów Morskich we Fiume, po czym służył w cesarskiej i królewskiej Marynarce Wojennej. Był absolwentem Akademii Marynarki Wojennej w Rijece[5]. Podczas nauki w szkole odbył rejs dookoła świata na korwecie SMS „Saida”. W latach 1901–1902 służył we Flotylli Dunajskiej. Służył następnie poza marynarką w Poselstwie Austro-Węgier w Pekinie, jako komendant straży[3].

Bogumił Nowotny został następnie dowódcą torpedowca „Würger" (Tb 37), a od lipca 1914 – niszczyciela starszego typu, SMS „Scharfschütze”, na którym służył podczas I wojny światowej na Adriatyku, biorąc udział w akcjach bojowych. Odznaczył się zwłaszcza w brawurowym rajdzie na włoski port Porto Corsini na początku działań przeciwko Włochom. W 1917 awansował na stopień komandora porucznika (Fregattenkäpitan) i został komendantem jednej z twierdz na wyspach adriatyckich. Został następnie dowódcą starego pancernika SMS „Erzherzog Karl”[3].

W czerwcu 1918 został zwolniony ze służby austro-węgierskiej i przydzielony jako referent do spraw żeglugi przy Radzie Regencyjnej. Organizował przy pomocy polskich marynarzy z dawnych flot zaborczych przejęcie żeglugi wiślanej od Niemców.

28 listopada 1918 roku Naczelny Wódz Józef Piłsudski mianował go szefem Sekcji Marynarki Wojennej Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[6], tym samym został pierwszym dowódcą polskiej Marynarki Wojennej. 11 marca 1919 podał się do dymisji. W tym samym roku został na własną prośbę zwolniony ze służby czynnej[3]. 30 stycznia 1921 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu pułkownika w korpusie morskim[7]. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu pułkownika marynarki[8][9][10][11]. W 1934 roku figurował na liście starszeństwa oficerów stanu spoczynku Marynarki Wojennej, jako komandor ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 4. lokatą w korpusie oficerów morskich. Pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[12].

Był jednym z organizatorów powołanego 9 listopada 1919 Towarzystwa Żeglugowego „Sarmacja”, którego został dyrektorem zarządzającym. 2 lutego 1920 kupił w Kopenhadze pierwszy statek dla „Sarmacji” (SS „Kraków”), będący pierwszym polskim statkiem na Bałtyku[13]. W 1925 ukończył studia w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego w Wiedniu. W 1934 wyjechał ze względów zdrowotnych do Castel Gandolfo we Włoszech, gdzie zmarł 17 listopada 1960[3].

Jest autorem wspomnień, wydanych w Polsce w 2006 (Wspomnienia, Oficyna Wydawnicza Finna, ISBN 83-89929-97-X).

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Bogumił Nowotny, Wspomnienia, Wstęp Sławomir Kudela, Walter Pater, Oficyna Wydawnicza Finna, ISBN 83-89929-97-X.
  2. ↑ a b Archiwum Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Pamiętnik Bogumił Nowotny.
  3. ↑ a b c d e Pułkownik marynarki Bogumił Franciszek Nowotny. [dostęp 2010-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-02)].
  4. ↑ Grzegorz Małachowski (red.): W Krakowie przy Studenckiej: Księga Pamiątkowa wydana z okazji Jubileuszu 130-lecia V Liceum Ogólnokształcącego im. A. Witkowskiego w Krakowie. 1871-2001. Kraków: Oficyna Wydawnicza TEXT, 2001, s. 215-6. ISBN 83-88934-02-3.
  5. ↑ Patryk Franiel: Stopnie oficerskie w marynarce austro-węgierskiej. nowastrategia.org.pl, 2015-05-24. [dostęp 2015-11-12].
  6. ↑ Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej Nr 8 z 4 grudnia 1918 roku, poz. 155.
  7. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 7 z 19 lutego 1921 roku, poz. 188.
  8. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 70 z 7 listopada 1923 roku, s. 740.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1579.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1409.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 886.
  12. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 1066.
  13. ↑ Jerzy Miciński, Księga statków polskich: 1918-1945. T.1, Gdańsk: Polnord-Oskar, 1996, ISBN 83-86181-23-0, s. 135 i n.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy Marynarki Wojennej
szefowie Sekcji Marynarki
szef Departamentu dla Spraw Morskich
szefowie Kierownictwa Marynarki Wojennej
Dowódcy Marynarki Wojennej

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bogumił_Nowotny&oldid=73149131”