French
DeutschBohdan Lachert – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | 13 czerwca 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 8 stycznia 1987 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
    | |
| Nagrody | |
| Nagroda Państwowa | |
Bohdan Kazimierz Lachert (ur. 13 czerwca 1900 w Moskwie, zm. 8 stycznia 1987 w Warszawie) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Moskwie, w rodzinie Wacława Wiktora Lacherta, zarządcy koncernu, do którego należały fabryki tekstylne, kopalnie węgla i antracytu oraz szyby naftowe, i Wandy z Lipskich h. Grabie. Miał czworo rodzeństwa: Marię (ur. 1901), Zygmunta (1904–1988), Czesława (ur. 1906) i Annę (ur. 1908). W 1918 z powodu panującej rewolucji w Rosji, rodzina Lachertów w tajemnicy opuściła Moskwę na zawsze i udała się do Ciechanek, swego majątku na Lubelszczyźnie[1]. Bohdan Lachert w 1919 rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, po roku przerwał je, wstąpił do 2. Pułku Ułanów i wyjechał na front. Podczas wojny polsko-bolszewickiej trafił do niewoli, aresztowany przez CzeKa został osadzony w więzieniu z niezatwierdzonym wyrokiem śmierci. Wykupiony z niewoli przez ojca wrócił do Kraju w październiku 1921[2]. W listopadzie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie poznał Józefa Szanajcę, z którym później współpracował[3]. W 1926 obronił dyplom i założył z Szanajcą autorską pracownię architektoniczną. Był współtwórcą Stowarzyszenia Architektów Polskich (potem Stowarzyszenia Architektów Rzeczypospolitej Polskiej) oraz współtwórcą i członkiem grupy architektonicznej Praesens[4]. Dzieła Lacherta zaliczane są do awangardy architektonicznej II Rzeczypospolitej. Poza architekturą projektował wnętrza, meble, kominki, obwoluty książek, neony, plakaty, fotomontaże oraz założenia pomnikowe[4][5]. W 1937 za pawilon gospodarczy na paryskiej wystawie „Sztuka i technika w życiu współczesnym” otrzymał nagrodę grand prix[4]. Wykładał na Politechnice Warszawskiej, jednak w 1937 stracił etat w związku ze swoim sprzeciwem wobec getta ławkowego[6].
W okresie okupacji niemieckiej uczył architektury na tajnych kompletach, brał udział w przygotowywaniu teoretycznych studiów odbudowy Warszawy w ramach „Piątki konspiracyjnej” (1941)[4]. Prowadził z żoną punkt konspiracyjny, ratował Żydów z warszawskiego getta m.in. sześcioro dzieci[7]. Jednym z nich był syn Maksymiliana Goldberga[8].
W 1944 roku rozpoczął pracę w Biurze Planowania i Odbudowy przy PKWN w Lublinie[8]. Został powołany przez Główną Komisję Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce na stanowisko biegłego do oceny zniszczeń stolicy. W latach 1945–1948 pracował jako kierownik Wydziału Architektury i Inżynierii w Biurze Odbudowy Stolicy, opracował architektoniczno-urbanistyczną koncepcję Muranowa Południowego. Pełnił także rolę konsultanta w Biurze Studiów i Projektów Typowych Budownictwa Miejskiego w Warszawie oraz Biurze Projektów Miastoprojekt Bydgoszcz[4]. W latach 1947–1948 był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, od 1948 roku należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[9]. Od 1948 był profesorem Politechniki Warszawskiej. Związany z Wydziałem Architektury PW jako dziekan (1950–1954), kierownik Katedry Projektowania Architektury Przemysłowej (1945–1960) oraz Katedry Projektowania Zespołów Mieszkaniowych (1960–1970). Profesor nadzwyczajny (1948) i zwyczajny (1966). Był promotorem blisko 100 prac dyplomowych[4].
Publikował m.in. w „Architekturze”, „Kamenie” i „Przeglądzie Artystycznym”[4].
W 1984 otrzymał Honorową Nagrodę SARP za całokształt działalności. W Stowarzyszeniu pełnił wcześniej funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego oraz wiceprezesa Zarządu Głównego SARP[4].
Od września 1922 był mężem Ireny z Nowakowskich[2] (1899−1949), z którą miał dwóch synów: Krzysztofa (1923−2012) i Rudolfa Jana (1926−2018).
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B23-10-12)[10].
Projekty[edytuj | edytuj kod]
- Projekt konkursowy na siedzibę Ligi Narodów w Genewie, 1927[a]
- Dom trójrodzinny w Warszawie, 1928[a]
- Willa Szyllera w Warszawie, 1928[a] (zburzona w 2002)
- Dom własny w Warszawie przy ul. Katowickiej (Saska Kępa), 1928–1929[a]
- Pawilon Centrocementu na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu, 1929[a]
- Budynek mieszkalny wielorodzinny, ul. Francuska 12 (1934, z Józefem Szanajcą, 2010 nadbudowany za zgodą Konserwatora Zabytków)
- Kamienica Państwowego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych Pracowników Umysłowych, ul. Mickiewicza 17/19 (z Józefem Szanajcą, 1935)
- Kamienica Funduszu Emerytalnego Banku Gospodarstwa Krajowego, ul. Frascati 3, 1936
- Kamienica braci Ordowskich, ul. Berezyńska 28 (1936)
- Pawilon Polski na Wystawie Światowej w Paryżu (1937, m.in. z Bohdanem Pniewskim, Stanisławem Brukalskim i Józefem Szanajcą)
- Budynki na osiedlu Żoliborz, lata 30. XX wieku[a]
- Kamienica dochodowa w Warszawie ul. Okolska 3 (z Józefem Szanajcą, 1938)
- Rzeźba portretowa Józefa Szanajcy (w okresie wojennym, ku czci poległego przyjaciela)
- Poczta przy ul. Targowej 73 w Warszawie, 1946 (realizacja przedwojennego projektu)
- Budynek Chmielna 2 róg Nowego Światu (z Julianem Putermanem-Sadłowskim) 1948–1949
- Gmach PKO w Warszawie, 1948
- Osiedle Muranów Południowy w Warszawie wraz z kinem „Muranów”, 1948−1956
- Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich w Warszawie, 1949–1950[b]
- Budynki mieszkalne i przedszkole, ul. Nowolipie 14/15 (1951)
- Dom mieszkalny, ul. Piękna 16a (1957)
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1966)[4]
- Złoty Krzyż Zasługi[11]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[12]
- Złota Odznaka Odbudowy Warszawy[11]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja, 1939)[4][9]
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- W 2015 nakładem wydawnictwa Czarne ukazała się biografia Bohdana Lacherta (wspólnie z Józefem Szanajcą) autorstwa Beaty Chomątowskiej pt. Lachert i Szanajca. Architekci awangardy[13].
- W 2016 z inicjatywy Stowarzyszenia ŁADna Kępa ustanowiona została Nagroda im. Bohdana Lacherta i Józefa Szanajcy Najlepsza architektura Saskiej Kępy[14].
- W 2019 jego imieniem nazwano skwer znajdujący się po północnej stronie al. „Solidarności”, w pobliżu skrzyżowania z ul. Żelazną[15].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dr J. Ewa Leśniewska, Lachertowie w Ciechankach, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 18–21.
- ↑ a b Ewa Lachert-Stryjkowska, Okoliczności/Etapy powstania Dworu Lachertów,, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 13–17.
- ↑ Anna Cymer, Bohdan Lachert, Culture.pl.
- ↑ a b c d e f g h i j Katarzyna Uchowicz, Bohdan Lachert, życie, twórczość, działalność w grupie architektonicznej Praesens, w latach 1926–1939, [w:] Historia Rodu Lachertów i Reytanów, Cross-border Cooperation Programme Poland-Belarus-Ukraine 2014–2020, s. 3–9.
- ↑ Krystyna Łuczak-Surówka, Meble w linii prostej [online], DESIGN BY PL, 14 listopada 2012 [dostęp 2023-04-10] (pol.).
- ↑ Monika Sznajderman „Tato, opowiedz o dziadku Izaaku” „Gazeta Świąteczna” 17–18 grudnia 2016 r.
- ↑ Olga Szymańska, Lachert, Sądy na Lesznie i Saska Kępa, Żydowski Instytut Historyczny 8 stycznia 2018.
- ↑ a b Grzegorz Piątek: Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944−1949. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2020, s. 295. ISBN 978-83-280-3725-0.
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 510. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-04-09].
- ↑ a b Beata Chomątowska: Lachert i Szanajca. Architekci awangardy. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2014, s. 300. ISBN 978-83-7536-837-6.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ Lachert i Szanajca [online], czarne.com.pl [dostęp 2022-06-02].
- ↑ Tomasz Urzykowski: Saska Kępa. Nagrody dla najlepszych inwestycji [GALERIA]. wyborcza.pl, 2016-06-16. [dostęp 2016-06-17].
- ↑ Uchwała nr XXI/595/2019 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 13168 [on-line]. 19 listopada 2019. [dostęp 2020-06-18].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ewa Lachert-Stryjkowska: Bohdan Lachert – Garść wspomnień. lachert.com. [dostęp 2014-10-10].